Gubernia

Podział administracyjny Imperium Rosyjskiego w 1708 r.

Podział administracyjny Imperium Rosyjskiego w 1914 r.

Zachodnie gubernie Rosji w 1917 r.

Gubernia (ros. губерния) – jednostka podziału administracyjnego wyższego szczebla w Imperium Rosyjskim, w tym i w krajach będących w jej składzie m.in.: w Wielkim Księstwie Finlandii i Królestwie Polskim.

Jednostka administracyjna została wprowadzona przez cara Piotra I. Na gubernie podzielone były również ziemie zabrane – terytoria Rzeczypospolitej wcielone do Imperium Rosyjskiego w wyniku rozbiorów Polski (1772–1795). Po klęsce powstania listopadowego w Królestwie Polskim w ramach rusyfikacji ustroju dotychczasowych osiem województw zostało w 1837 zastąpione przez gubernie. Gubernie zniesione zostały po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w listopadzie 1918. Na terytorium RFSRR i ZSRR istniały do 1929, gdy zostały zastąpione przez obwody.

tzw. Królestwo Kongresowe 1815–1830

Gubernią zarządzał gubernator mianowany przez cara. Gubernie były niekiedy zgrupowane w generał-gubernatorstwa (Królestwo Polskie np. tworzyło jako całość generał-gubernatorstwo warszawskie złożone z 10 guberni). Na ziemiach zabranych funkcjonowały: generał-gubernatorstwo kijowskie i generał-gubernatorstwo litewskie. Niższymi jednostkami podziału administracyjnego były: gmina, powiat i obwód (zniesiony w wyniku kolejnych reform administracyjnych).

Podział Królestwa Polskiego (Kraju Nadwiślańskiego) na gubernie z 1914 roku:

Podział Królestwa Polskiego na gubernie i powiaty (1907)

1. warszawska
2. płocka
3. kielecka
4. radomska
5. piotrkowska
6. kaliska
7. suwalska
8. łomżyńska
9. lubelska
10. chełmska (utworzona w 1912 roku ze wschodniej części guberni siedleckiej i lubelskiej, następnie wcielona do generał-gubernatorstwa kijowskiego)

Gubernie na terenach Rzeczypospolitej wcielonych przez Imperium Rosyjskie w wyniku rozbiorów 1772–1795 (Ziemie zabrane) (stan na 1914):

Generał-gubernatorstwo wileńskie

• wileńska
• kowieńska
• grodzieńska (wraz z tzw. obwodem białostockim)
• kurlandzka
• mińska
• mohylewska
• witebska
• połocka

Generał-gubernatorstwo kijowskie

• kijowska
• wołyńska
• podolska

Gubernie

• gubernia augustowska
• gubernia białoruska
• gubernia chełmska
• gubernia czernihowska
• gubernia grodzieńska
• gubernia homelska
• gubernia kaliska
• gubernia kielecka
• gubernia krakowska
• gubernia lubelska
• gubernia łomżyńska
• gubernia mazowiecka
• gubernia piotrkowska
• gubernia podlaska
• gubernia płocka
• gubernia radomska
• gubernia sandomierska
• gubernia siedlecka
• gubernia suwalska
• gubernia warszawska

• 
  gubernia warszawska
• 
  gubernia płocka
• 
  gubernia kielecka
• 
  gubernia radomska
• 
  gubernia piotrkowska
• 
  gubernia kaliska
• 
  gubernia suwalska
• 
  gubernia łomżyńska
• 
  gubernia lubelska
• 
  gubernia siedlecka

Zobacz też

• Generalne Gubernatorstwo (1939–1945)
• Generalne Gubernatorstwo (1914–1918)