Holizm
Holizm (od gr. holos – całość) – pogląd (przeciwstawny redukcjonizmowi), według którego wszelkie zjawiska tworzą układy całościowe, podlegające swoistym prawidłowościom, których nie można wywnioskować na podstawie wiedzy o prawidłowościach rządzących ich składnikami[1].
Całości nie da się sprowadzić do sumy jej składników[2].
Pojęcie wprowadził Jan Smuts, południowoafrykański polityk, we wczesnych latach 20. XX wieku[3].
Ujęcia:
- filozofia: teoria rozwoju, według której istotną cechą świata jest jego „całościowy” charakter (Smuts),
- metodologia nauk społecznych – zjawiska społeczne stanowią układy podlegające zasadom niedającym się wywnioskować z prawidłowości rządzących ich składnikami.
Motyw holistycznego spojrzenia na świat wykorzystał Douglas Adams w jednej ze swoich komedii pt. Holistyczna Agencja Detektywistyczna Dirka Gently'ego. Tytułowy detektyw kieruje się w swoich śledztwach właśnie wzajemną łącznością między wszystkim, co istnieje oraz subtelnymi i złożonymi wzorcami w sieci wzajemnych powiązań ignorując oczywiste tropy (jak odciski palców) jako nieistotne i mylące.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wincenty Okoń: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2001, s. 130. ISBN 83-88149-41-5.
- ↑ holizm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-10-28].
- ↑ Andrew Heywood, Ideologie polityczne, Warszawa 2007, s. 280
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
Artykuły na Stanford Encyclopedia of Philosophy (ang.) [dostęp 2018-01-28]:
- Richard Healey, Holism and Nonseparability in Physics, 5 stycznia 2016. (Holizm i nieseparowalność w fizyce)
- Julie Zahle, Methodological Holism in the Social Sciences, 21 marca 2016. (Holizm w naukach społecznych)