Jan Potocki (zm. 1611)

Jan Potocki
	; Jan i Jakub Potoccy
	; Pilawa
Rodzina	Potoccy herbu Pilawa
Data urodzenia	około 1552
Data i miejsce śmierci	19 kwietnia 1611 ; Smoleńsk
Ojciec	Mikołaj Potocki
Matka	Anna Czermińska
Żona	Ełzbieta Kamieniecka
Dzieci	Jan, Mikołaj

Jan Potocki Pilawa (ur. ok. 1552, zm. 19 kwietnia 1611 w Smoleńsku) – wojewoda bracławski w latach 1608-1611, starosta podolski w latach 1588-1611, pisarz polny koronny w latach 1588-1611, rotmistrz królewski w 1579 roku, starosta płoskirowski w 1609 roku^[2], starosta latyczowski, gorliwy kalwinista.

Wywód genealogiczny

4. Jakub Potocki
	2. Mikołaj Potocki
5. Katarzyna Jemielnicka
		1. Jakub Potocki
6. Andrzej Czermiński
	3. Anna Czerminska
7.

Życiorys

Jego ojcem był starosta kamieniecki Mikołaj Potocki (zm. 1572), a matką była Anna Czermińska (1525-1579). Miał braci Jakuba, Andrzeja i Stefana. Ożenił się (przed 1593 r.). z Elżbietą Kamieniecką herbu Pilawa (zm. po 1612).

Studiował w Lipsku w latach 1568–1569.

Poseł województwa podolskiego na sejm 1582 roku, sejm zwyczajny 1585 roku, poseł powiatu kołomyjskiego na sejm 1590 roku, poseł województwa podolskiego na sejm 1590/1591 roku, sejm 1592 roku, sejm 1593 roku, sejm 1595 roku, poseł ziemi halickiej na sejm 1597 roku, poseł województwa podolskiego na sejm 1598 roku^[3].

Znany dowódca wojskowy, odznaczył się w wojnach z Tatarami i Rosją. W czasie elekcji 1587 roku głosował najpierw na Piasta^[4], potem na Zygmunta Wazę^[5]^[6]. W 1592 mianowany starostą generalnym (generałem) ziem podolskich. pisarz polny koronny od 1594 roku. W 1594 r. otrzymał zgodę na wykupienie z rąk Stanisława Golskiego, wówczas kasztelana halickiego, kilku wsi należących do starostwa kamienieckiego (m in. Jurczynki, Kopytyńce, Popowce, Rosznowka, Susłowce, Szczodrowa). W 1607 r. na tych i innych wsiach z miasteczkiem Smotryczem król zapisał mu 12000 złp. (zwrot kosztów na budowę zamku w Latyczowie. Trzymał miasteczko Czartowiec (Ruskie województwo), dlia niego w 1589 r. dostał przywilej na jarmarki i targ^[7]. W 1600 roku był posłem na sejm^[8]. W 1607 roku był posłem na sejm z województwa podolskiego^[9]. Podczas rokoszu Zebrzydowskiego popierał gorąco sprawę Zygmunta III i przechylił na jego korzyść bitwę pod Guzowem (6 lipca 1607), rozbijając środek szyku przeciwnika, za co w 1608 mianowany został wojewodą bracławskim. W tymże roku zorganizował za zezwoleniem królewskim wyprawę do Mołdawii, która osadziła na tronie hospodara szwagra jego brata Stefana, Konstantego Mohyłę. W latach następnych towarzyszył królowi w jego wyprawach wojennych, zmarł w czasie oblężenia Smoleńska 22 kwietnia 1611. Pochowany został pod kaplicą zamku w Paniowcach^[10].

Według prof. Jerzego Urwanowicza, zmarł 19 kwietnia 1611^[11]. Wcześniej Andrzej Lipski twierdził, że Jan Potocki zmarł 22 lub 25 kwietnia 1611, padająć ofiarą zarazy.

Ruiny zamku w Paniowcach w XIX wieku
Nieistniejąca kaplica, akademia i drukarnia kalwińska w Paniowcach na rycinie z XIX wieku
Zamek w Latyczowie

Zobacz też

Potoccy herbu Pilawa

Przypisy

↑ Stanisław Szczotka, Dobrzański Andrzej (Vandlovius, Wandłowski, Wąndłowski) w Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1939–1946, t. V, s. 264.
↑ Urzędnicy podolscy XIV–XVIII wieku. Spisy". Oprac. Eugeniusz Janas, Witold Kłaczewski, Janusz Kurtyka, Anna Sochacka. Kórnik 1998, s. 226.
↑ Posłowie ziemscy koronni 1493–1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 279, 291, 330, 338, 347, 359, 366, 386, 398, 408.
↑ tak nazywano bliżej nieokreślonego kandydata krajowego
↑ Anna Pieńkowska, Zjazdy i sejmy z okresu bezkrólewia po śmierci Stefana Batorego, Pułtusk 2010, s. 365.
↑ Pieńkowska tytułuje go pisarzem polnym koronnym już w 1587 roku, ale prawdopodobnie to wynik późniejszej identyfikacji tej osoby
↑ Andrzej Lipski. Potocki Jan h. Pilawa (ok. 1552–1611). Polski Słownik Biograficzny. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, wyd. PWN, 1983. Tom XXVIII. Zeszyt 116, s. 26.
↑ Andrzej Radman, Marek Ferenc, Rejestr senatorów i posłów na sejmie walnym warszawskim 9 lutego - 21 marca 1600 r., w: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. MCCLXVII – 2004, Prace Historyczne, z. 131, s. 100.
↑ Anna Filipczak-Kocur, Senatorowie i posłowie koronni na sejmie 1607 roku, w: Przegląd Historyczny 76/2, 1985, s. 296.
↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VII. Warszawa: 1880–1902, s. 839-40.
↑ Jerzy Urwanowicz. Marian Wolski, Potoccy herbu Pilawa do początku XVII wieku. Studium genealogiczno-własnościowe, „Societas Vistulana”, Kraków 2013, ss. 438. Recenzja. „Białostockie Teki Historyczne”. 12, s. 262, 2014.

Bibliografia

Andrzej Lipski: Potocki Jan h. Pilawa (ok. 1552–1611). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXVIII/1, zeszyt 116. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1984, s. 24–28.
Teodor Żychliński: Potoccy herbu Pilawa. W: Złota ksiega szlachty polskiej. Rocz. XIV. Poznań, 1892, s. 25.

Linki zewnętrzne

Genealogia polskich rodzin arystokratycznych.

[1] Stanisław Szczotka, Dobrzański Andrzej (Vandlovius, Wandłowski, Wąndłowski) w Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1939–1946, t. V, s. 264.

[2] Urzędnicy podolscy XIV–XVIII wieku. Spisy". Oprac. Eugeniusz Janas, Witold Kłaczewski, Janusz Kurtyka, Anna Sochacka. Kórnik 1998, s. 226.

[3] Posłowie ziemscy koronni 1493–1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 279, 291, 330, 338, 347, 359, 366, 386, 398, 408.

[4] tak nazywano bliżej nieokreślonego kandydata krajowego

[5] Anna Pieńkowska, Zjazdy i sejmy z okresu bezkrólewia po śmierci Stefana Batorego, Pułtusk 2010, s. 365.

[6] Pieńkowska tytułuje go pisarzem polnym koronnym już w 1587 roku, ale prawdopodobnie to wynik późniejszej identyfikacji tej osoby

[7] Andrzej Lipski. Potocki Jan h. Pilawa (ok. 1552–1611). Polski Słownik Biograficzny. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, wyd. PWN, 1983. Tom XXVIII. Zeszyt 116, s. 26.

[8] Andrzej Radman, Marek Ferenc, Rejestr senatorów i posłów na sejmie walnym warszawskim 9 lutego - 21 marca 1600 r., w: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. MCCLXVII – 2004, Prace Historyczne, z. 131, s. 100.

[9] Anna Filipczak-Kocur, Senatorowie i posłowie koronni na sejmie 1607 roku, w: Przegląd Historyczny 76/2, 1985, s. 296.

[Geo-10] Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VII. Warszawa: 1880–1902, s. 839-40.

[11] Jerzy Urwanowicz. Marian Wolski, Potoccy herbu Pilawa do początku XVII wieku. Studium genealogiczno-własnościowe, „Societas Vistulana”, Kraków 2013, ss. 438. Recenzja. „Białostockie Teki Historyczne”. 12, s. 262, 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]