John Key
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Premier Nowej Zelandii | |
| Okres |
od 19 listopada 2008 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Lider Partii Narodowej | |
| Okres |
od 27 listopada 2006 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Lider opozycji | |
| Okres |
od 27 listopada 2006 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Członek Izby Reprezentantów | |
| Okres |
od 27 lipca 2002 |
| |
John Phillip Key (ur. 9 sierpnia 1961 w Auckland) – nowozelandzki polityk, premier Nowej Zelandii od 19 listopada 2008 do 12 grudnia 2016, lider Partii Narodowej od 27 listopada 2006 do 12 grudnia 2016. Lider opozycji w latach 2006–2008.
Młodość i edukacja
[edytuj | edytuj kod]
John Key urodził się w Auckland w 1961. Jego ojciec, George Key zmarł na atak serca w 1967, pozostawiając rodzinę w długach. Key i jego dwie siostry byli wychowywani przez matkę – imigrantkę, austriacką Żydówkę, Ruth Key (z domu Lazar). Dzieciństwo i młodość spędził w Christchurch. Uczęszczał tam do Burnside High School.
W 1981 ukończył handel (licencjat) na University of Canterbury w Christchurch. Studiował również zarządzanie na Harvard University, którego jednak nie ukończył.
John Key w 1984 poślubił swoją żonę, Bronagh, którą poznał w czasie nauki w Burnside High School. Ma dwoje dzieci, Stephie i Maxa. Mieszka wraz z rodziną w Auckland.
Kariera zawodowa
[edytuj | edytuj kod]Jego pierwszą pracą było stanowisko rewidenta w firmie McCulloch Menizies w 1982. Następnie przez dwa lata był menedżerem w firmie odzieżowej Lane Walker Rudkin w Christchurch. Później został handlowcem ds. wymiany walut w firmie Elders Finance. W 1988 rozpoczął pracę w Bankers Trust w Auckland.
W 1995 Key rozpoczął pracę jako bankier dla Merill Lynch w Singapurze. W tym samym roku awansował na jej szefa ds. wymiany walut z siedzibą w Londynie. Przez współpracowników był nazywany w tym czasie „roześmianym zabójcą”, z powodu utrzymywania dobrego nastroju w czasie decyzji o zwalnianiu tysięcy pracowników w wyniku rosyjskiego kryzysu finansowego w 1998. W latach 1999–2001 Key wchodził w skład Komitetu Wymiany Walut Systemu Rezerwy Federalnej USA.
Kariera polityczna
[edytuj | edytuj kod]W 2001 Key powrócił do Nowej Zelandii, rozpoczynając swoją karierę polityczną. W wyborach parlamentarnych w 2002, z przewagą 1,6 tysiąca głosów, zdobył mandat z okręgu Helensville, który wydzielono rok wcześniej z północno-zachodniej części okręgu Auckland. W sierpniu 2004 został rzecznikiem Partii Narodowej ds. finansowych. W wyborach w 2005 uzyskał reelekcję z przewagą już 12,8 tysiąca głosów. W hierarchii partyjnej awansował na czwarte miejsce, m.in. dzięki swym zasługom w czasie kampanii wyborczej.
Po rezygnacji z przewodnictwa partii przez Dona Brasha 23 listopada 2006[1], Key zgłosił swoją kandydaturę na to stanowisko. 27 listopada 2007 został wybrany nowym liderem Partii Narodowej, stając się jednocześnie liderem opozycji w parlamencie. Jego zastępcą został Bill English.
W swoim inauguracyjnym przemówieniu 28 listopada 2006 Key zwrócił się do najniższych warstw społecznych, obiecując im stworzenie możliwości rozwoju[2]. W lutym 2007 zobowiązał swoją partię do zapewnienia posiłków najbiedniejszym szkołom w Nowej Zelandii[3]. Jako lider Partii Narodowej, Key zajął bardziej centrową pozycję niż jego poprzednik.
W maju 2007 Key poparł kontrowersyjną ustawę Child Discipline Bill, która zakazywała stosowania jakichkolwiek kar cielesnych wobec dzieci, mimo że większość społeczeństwa była jej przeciwna[4]. W lipcu 2008 Key znalazł się po raz pierwszy na liście najbogatszych osób tygodnika National Business Review. Jego majątek wyceniono na 50 mln dolarów nowozelandzkich[5].
Premier
[edytuj | edytuj kod]
W wyborach parlamentarnych 8 listopada 2008 John Key, z numerem 1 na partyjnej liście, po raz trzeci z rzędu został wybrany do Izby Reprezentantów z okręgu Helensville. Partia Narodowa odniosła w wyborach zwycięstwo, zdobywając 45,5% głosów i 59 miejsc w 122-osobowym parlamencie. Pokonała w ten sposób, pozostającą od 9 lat u władzy Partię Pracy premier Helen Clark (43 mandaty)[6]. Partia Narodowa już przed wyborami zawarła porozumienie koalicyjne z partią ACT (5 mandatów) oraz United Future (1 mandat)[7].
W swoim zwycięskim przemówieniu Key stwierdził, iż obywatele Nowej Zelandii głosowali za zmianą i nową nadzieją. Zapowiedział przywrócenie dynamiki nowozelandzkiej gospodarce poprzez obniżkę podatków oraz inwestycje milionów dolarów w drogi, szkoły oraz szerokopasmowy internet[8]. Key zapowiedział stworzenie gabinetu w ciągu najbliższych 10 dni.
Premier elekt porozumiał się w sprawie utworzenia wspólnego rządu z partią ACT, United Future oraz Māori Party. 16 listopada 2008 cztery partie podpisały porozumienie koalicyjne[9]. 17 listopada Key ogłosił skład swojego rządu, w którym znalazło się 20 ministrów[10].
19 listopada 2008 John Key oraz członkowie jego gabinetu zostali oficjalnie zaprzysiężeni na stanowiskach[11][12]. Premier objął w swoim rządzie dodatkowo funkcję ministra turystyki. 20 listopada 2008 premier Key udał się w swoją pierwszą podróż zagraniczną, na szczyt przywódców państw APEC w Peru.
W wyborach parlamentarnych 26 listopada 2011 Partia Narodowa odniosła kolejne zwycięstwo, zdobywając 59 mandatów w 120-osobowym parlamencie, a John Key zachował stanowisko szefa rządu[13][14]. W wyborach parlamentarnych we wrześniu 2014 Partia Narodowa zdobyła 60 mandatów, a premier Key raz jeszcze utrzymał stanowisko[15].
5 grudnia 2016 ogłosił swoją rezygnację ze stanowiska jako powód podając względy osobiste[16]. 12 grudnia 2016 nowym liderem Partii Narodowej został wybrany wicepremier Bill English, który tego samego dnia został także zaprzysiężony na stanowisku szefa rządu[17].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ „Don Brash gone at lunchtime”, nzherlad, 23 listopada 2006.
- ↑ „Speech to North Shore National Party luncheon”. national.org.nz. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-04)]., national.org, 28 listopada 2006.
- ↑ „National launches its Food in Schools programme”, Scoop, 4 lutego 2007.
- ↑ „78pc of parents say they’ll still smack”, nzherald, 18 czerwca 2007.
- ↑ „Rich List 2008: A bad economy, but the rich still get richer”. nbr.co.nz. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-29)]., The National Business Review, 25 lipca 2008.
- ↑ „New Zealand opposition wins vote”, BBC News, 8 listopada 2008.
- ↑ „John Key hopes to form Govt within 10 days”, nzherlad, 9 listopada 2008.
- ↑ „John Key to form new NZ gov’t within 10 days”, Peolpe’s Daily Online, 9 listopada 2008.
- ↑ „Key negotiates coalition to form NZ government”. us.ft.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-04)]., FT.com, 16 listopada 2008.
- ↑ „New Zealand leader forms cabinet”, BBC News, 17 listopada 2008.
- ↑ „New Zealand government sworn in”, BBC News, 19 listopada 2008.
- ↑ „John Key sworn in as 38th Kiwi PM”, BrisbaneTimes, 19 listopada 2008.
- ↑ Official Count Results -- Overall Status. electionresults.govt.nz, 17 grudnia 2011. [dostęp 2012-01-31]. (ang.).
- ↑ New Zealand ruling party agrees coalition deal. BBC News, 5 grudnia 2011. [dostęp 2012-01-31]. (ang.).
- ↑ Official Count Results -- Overall Status. electionresults.govt.nz. [dostęp 2016-12-12]. (ang.).
- ↑ John Key resignation 'changes New Zealand political game’. BBC News, 2016-12-05. [dostęp 2016-12-12]. (ang.).
- ↑ New Zealand PM: Bill English to succeed John Key. BBC News, 2016-12-12. [dostęp 2016-12-12]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona Rządu Nowej Zelandii
- Oficjalna strona Johna Key. johnkeymp.co.nz. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-18)].
