Muchówki
| Diptera[1] | |
| Linnaeus, 1758 | |
| Okres istnienia: trias–dziś | |
 Mucha jesienna | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd |
muchówki |
Muchówki, dwuskrzydłe (Diptera) – rząd owadów. Charakteryzuje się jedną parą skrzydeł. Druga para skrzydeł uległa uwstecznieniu i występuje w postaci przezmianek (halteres). Skrzydła są cienkie, błoniaste oraz przezroczyste.
W zapisie kopalnym znane od triasu[2].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Niektóre gatunki muchówek są zupełnie pozbawione skrzydeł. Duża, ruchomo osadzona na tułowiu głowa zaopatrzona jest w parę dużych oczu złożonych. Oprócz tego występują zwykle na głowie trzy przyoczka. Czułki albo krótkie dwuczłonowe, kończące się szczecinką, albo znacznej długości i składające się z większej liczby członów. Na odnóżach znajdują się również narządy słuchu w postaci włoskowatej. Narządy gębowe w zależności od pobieranego pokarmu: kłujące, liżące, gryzące lub ssące. Warga dolna zmieniona w ssawkę o kształcie rynienki, w której mieszczą się szczeciniaste żuwaczki (mandibula). Do ssawki otwierają się przewody gruczołów ślinowych; może się ona też kończyć poduszeczkowatym rozszerzeniem, tzw. labellą. U samców muchówek żuwaczki zupełnie się nie rozwijają. Segmenty tułowia są silnie ze sobą pozrastane. Odwłok składa się z 9 lub 10 segmentów. Nogi muchówek kończą się pięcioczłonowymi stopami zaopatrzonymi w pazurki lub przyssawki.
Rozwój
[edytuj | edytuj kod]Wszystkie owady dwuskrzydłe przechodzą przeobrażenie zupełne. Samice składają jaja lub rodzą larwy. Larwy są dwóch rodzajów, jedne mają dobrze wykształconą głowę, zaopatrzoną w czułki i narządy gębowe służące do gryzienia. Larwy mogą być albo mięsożerne albo roślinożerne. Inny rodzaj larw ma głowę uwstecznioną, bez narządów gryzących i czułków. Te larwy odżywiają się wyłącznie pokarmem płynnym. Larwy niektórych gatunków są pasożytami.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Wyróżnia się 2 podrzędy muchówek:
- długorogie (Nematocera) - obejmuje ponad 70 rodzin - w tym 35 wymarłych - m.in.:
- ćmiankowate (Psychodidae)
- grzybiarkowate (Mycetophilidae)
- komarowate (Culicidae)
- koziułkowate (Tipulidae)
- leniowate (Bibionidae)
- meszkowate (Simuliidae)
- mikozkowate (Blephariceridae)
- mokrzecowate, kuczmany (Heleidae, Ceratopogonidae)[3]
- nikłonie (Dixidae)
- ochotkowate (Chironomidae)
- pozmrokowate (Trichoceridae)
- pryszczarkowate (Cecidomyiidae)
- wodzieniowate (Chaoboridae)
- ziemiórkowate (Sciaridae)
- krótkorogie (Brachycera) - obejmuje ponad 140 rodzin - w tym 8 wymarłych - m.in.:
- bąkowate (Tabanidae)
- błotniszkowate (Heleomyzidae)
- błyskleniowate (Dolichopodidae)
- bujankowate (Bombyliidae)
- bzygowate (Syrphidae)
- dziewierkowate (Therevidae)
- gzowate (Oestridae)
- kłośnicowate (Scathophagidae)
- kobyliczkowate (Rhagionidae)
- łowikowate (Asilidae)
- miniarkowate (Agromyzidae)
- mrokawkowate (Nycteribiidae)
- muchowate (Muscidae)
- narzępikowate (Hippoboscidae)
- nasionnicowate (Tephritidae)
- niezmiarkowate (Chloropidae)
- opękowate (Acroceridae)
- plujkowate (Calliphoridae)
- połyśnicowate (Psilidae)
- rączycowate (Tachinidae)
- sernicowate (Piophilidae)
- ścierwicowate (Sarcophagidae)
- śmietkowate (Anthomyiidae)
- wodarkowate (Ephydridae)
- wszolinkowate (Braulidae)
- wujkowate (Empididae)
- wyślepkowate (Conopidae)
- wywilżankowate (Drosophilidae)
- zadrowate (Phoridae)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Diptera, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ David Penney, James E. Jepson: Fossil Insects: An introduction to palaeoentomology. Manchester: Siri Scientific Press, 2014, s. 142.
- ↑ Aleksander Rajski Zoologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995. ISBN 83-01-06181-2