Odporność swoista
Odporność swoista (układ swoistej odpowiedzi immunologicznej, oporność nabyta) – typ odporności zależny od rozpoznawania antygenów przez przeciwciała i receptory rozpoznające antygen limfocytów T i limfocytów B.
Na wytworzenie tego typu odporności potrzebne jest kilka dni, lecz mechanizmy raz uruchomione skutecznie zwalczają patogeny. Proces jest swoisty, czyli działa na konkretny czynnik patogenny[1].
Podział
[edytuj | edytuj kod]Odporność swoista dzieli się w zależności od czasu działania, czyli na bierną (czasową) i czynną (trwałą). Każdą z nich można nabyć na dwa sposoby: naturalny i sztuczny[2].
| Bierna | Czynna | |
|---|---|---|
| Naturalna | przeciwciała matczyne | przechorowanie choroby (np. Ospa prawdziwa) |
| Sztuczna | surowica (hematologia) | szczepienie ochronne |
Mechanizmy odpowiedzi swoistej (nabytej):
- odporność komórkowa – warunkowana przez komórki (limfocyty T), polegająca na bezpośrednim atakowaniu patogenów przez limfocyty;
- odporność humoralna – warunkowana przez przeciwciała, polegająca na wytwarzaniu przez limfocyty przeciwciał, których zadaniem jest niszczenie komórek patogennych.
Wytwarzanie
[edytuj | edytuj kod]Limfocyty T pochodzą z komórek macierzystych szpiku kostnego. W drodze do tkanki limfatycznej dojrzewają w grasicy. Tam dochodzi do różnicowania się limfocytów, stają się one immunologicznie kompetentne – zdolne do odpowiedzi immunologicznej. Reagują one na specyficzne antygeny na powierzchni komórek zaatakowanych przez patogeny.
Rozróżnia się trzy główne klasy limfocytów T:
- cytotoksyczne – rozpoznają i niszczą komórki z obcym antygenem;
- pomocnicze – uwalniają związki aktywujące odpowiedź immunologiczną lub ją wzmacniającą;
- supresyjne – hamują odpowiedź immunologiczną, uwalniają cytokiny hamujące aktywność innych limfocytów T i B.
Limfocyty B dojrzewają u ptaków w bursie Fabrycjusza (stąd nazwa), u ssaków – w szpiku kostnym. Limfocyt B po rozpoznaniu antygenu dzieli się – powstaje populacja komórek plazmatycznych, które produkują przeciwciała. Limfocyty B mają silnie rozwinięte ER, co pozwala im na produkcję znacznych ilości białek (immunoglobulin)[3].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Lauri Mikonranta i inni, Insect immunity: oral exposure to a bacterial pathogen elicits free radical response and protects from a recurring infection, „Frontiers in Zoology”, 11, 2014, s. 23, DOI: 10.1186/1742-9994-11-23, ISSN 1742-9994, PMID: 24602309, PMCID: PMC3975449 [dostęp 2020-09-05].
- ↑ Franciszek Dubert, Biologia na czasie 2, Ryszard Kozik i inni, 2013, ISBN 978-83-267-1773-4.
- ↑ Bruce Alberts i inni, Molecular Biology of the Cell, wyd. 4th, Garland Science, 2002, ISBN 978-0-8153-3218-3 [dostęp 2020-09-05].