Rainilaiarivony
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Premier | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
| |
Rainilaiarivony (ur. 30 stycznia 1828 w Ilafy, zm. 17 lipca 1896 w Algierze) – malgaski polityk i wojskowy (voninahitrafahefatambinifolo, stopień odpowiadający feldmarszarszałkowi), premier w latach 1864–1895, mąż trzech kolejnych królowych: Rasoheriny, Ranavalony II i Ranavalony III.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem premiera Rainiharo i Rabodomiarany[1], bratem Rainivoninahitriniony i Raharo. Wykształcenie zdobył w szkołach misyjnych. Po śmierci ojca w 1852 został awansowany do trzynastego stopnia służbowego i otrzymał posadę prywatnego sekretarza królowej. Wraz z braćmi należał do frakcji proeuropejskiej na dworze. Jako głównodowodzący sił zbrojnych, po śmierci Ranavalony I poparł księcia Rakoto, późniejszego Radamę II. W 1864 został powołany na urząd premiera. Dla utwierdzenia swojej pozycji poślubił królową Rasoherinę. Jako szef rządu sprawował dyktatorską władzę, kontrolując politykę wewnętrzną państwa dzięki małżeństwom z kolejnymi monarchiniami. Nie był jednak w stanie zapewnić krajowi bezpieczeństwa w obliczu wzrastających ambicji kolonialnych Francji[potrzebny przypis].
Polityka Rainilaiarivony była skierowana na ograniczenie kolonizacji wyspy przez mocarstwa europejskie. W tym celu premier rozpoczął centralizację administracji i sądownictwa państwowego. Powołał sztab urzędników, którzy mieli kontrolować działalność lokalnej arystokracji[2]. Rainilaiarivony zakazał poligamii[3], a w 1877 roku na Madagaskarze zniósł niewolnictwo[4]. Przeznaczył pieniądze na uwolnienie kilku kategorii niewolników, ograniczył handel nimi i zakazał zabierania do niewoli za długi. W 1881 roku powołał dziesięć ministerstw do kontroli administracji i gospodarki. Popierał powstawanie przedsiębiorstw i pracę najemną. Rainilaiarivony dążył do wzmocnienia armii, którą utrzymywał z coraz bardziej podnoszonych podatków, co często spotykało się z niechęcią społeczeństwa do rządu[2].
W 1869 roku premier przyjął protestantyzm i ustanowił go religią państwową. W ten sposób chciał pozyskać wsparcie Anglii przeciwko Francji. Skutkiem tego kroku było jednak zaognienie stosunków z francuskimi osadnikami[5]. W następstwie tzw. incydentu pod Touale (maj 1881), oddziały francuskie zajęły w 1883 kilka portów malgaskich[potrzebny przypis]. Na tym tle doszło do wojny w latach 1883–1885, zakończonej ustanowieniem protektoratu Francji na całej wyspie[5].
Po śmierci Ranavalony II w 1883 roku premier ożenił się z jej następczynią, Ranavaloną III (1883–1897), ostatnią królową Madagaskaru. Po nieudanej zbrojnej próbie w latach 1895–1896 odzyskania dawnej świetności królestwa Rainilaiarivony w 1895 roku, a Ranavalona III rok później zostali deportowani do Algieru. Madagaskar stał się kolonią francuską[6].
Z małżeństwa z Rasoanaliną miał pięcioro dzieci. Pozostałe małżeństwa, zawarte ze względów politycznych, były bezdzietne. Zmarł w Algierze, został pochowany w Isoraka[potrzebny przypis].
W 1887 został odznaczony Legią Honorową V klasy.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ H. Soszynski, Rainilaiarivony. [dostęp 2010-09-02].
- ↑ a b L. A. Friedman, Afryka na południe od Sahary w epoce imperializmu, w: M. N. Pak i in.: Historia nowożytna krajów Azji i Afryki. s. 707.
- ↑ H. C. Metz: Precolonial Era, Prior to 1894. [dostęp 2010-08-28].
- ↑ A. Kurek: Misyjne drogi. [dostęp 2010-02-15].
- ↑ a b J. Lewiński, Afryka Południowa, w: J. Loth: Afryka. s. 191.
- ↑ J. Lewiński, Afryka Południowa, w: J. Loth: Afryka. s. 192.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kurek A., Misyjne drogi. [dostęp 2010-02-15].
- Keith Laidler, Kaligula w spódnicy. Szalona królowa Madagaskaru, Sławomir Białostocki (tłum.), Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2007, ISBN 83-11-10545-6, ISBN 978-83-11-10545-4, OCLC 749218230.
- Loth J., Afryka, Warszawa [1936].
- Metz H. C., Madagascar. A Country Study. Washington: 1994. [dostęp 2010-08-28].
- Pak M. N. i in., Historia nowożytna krajów Azji i Afryki, Warszawa 1980.
- Soszynski H., Rainilaiarivony. [dostęp 2010-02-15].