Targowa Górka
52°18′18″N 17°26′37″E/52,305000 17,443611| wieś | |
 Kościół św. Michała Archanioła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
540 |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
62-308[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PWR |
| SIMC |
0590390 |
Położenie na mapie gminy Nekla  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wrzesińskiego  | |
| 52°18′18″N 17°26′37″E/52,305000 17,443611[1]
| |
| Strona internetowa | |
Targowa Górka (do 1958 Targowagórka[3], do XV w. Mileszyna Górka[4]) – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wrzesińskim, w gminie Nekla.
Targowa Górka (Milesina, Mieleszna Górka)[5] uzyskała lokację miejską przed 1344, zdegradowana około 1850[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.
W pobliżu miejscowości znajduje się Miejsce Obsługi Podróżnych Targowa Górka, dla jadących autostradą A2 w kierunku Warszawy.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość wzmiankowana jest w dokumentach już w 1258. Jej właścicielem był wówczas Milesza z Górki, który należał do otoczenia księcia Bolesława Pobożnego, syna Władysława Odonica. Król Kazimierz Wielki przebywając w Poznaniu 14 czerwca 1343 potwierdził ówczesnym właścicielom: Piotrowi kasztelanowi radzimskiemu i Dobrogostowi Mileszycowi prawa miejskie dla Targowej Górki. Późniejszymi właścicielami miasta byli m.in. w 1397 Wojciech z Górki, w latach 1390–1400 Boguchwał, Dobiesław i Bodzęta, synowie Jana Poraja z Bierzglina, w 1506 Barbara Górecka, w 1559 Spławscy i Góreccy herbu Dryja, w 1722 Turnowie. Od 1761 własność Drogońskich, w 1793 hrabiego Keyserlinga, którego córka Adela, wyszła za mąż za gen. Antoniego Amilkara Kosińskiego – współtwórcę Legionów Polskich we Włoszech. W 1870 właścicielami była rodzina Żychlińskich.
W roku 1458 Targowa Górka miała obowiązek wystawienia 8 żołnierzy na wyprawę malborską. Pod koniec XV wieku miasto podupadło i utraciło prawa miejskie. Odzyskało je w 1559. W 1724 król August II Mocny nadał miejscowości przywilej organizowania 5 jarmarków rocznie i targów w każdy poniedziałek. Król Stanisław August Poniatowski potwierdził te przywileje oraz wydał zgodę na organizowanie jeszcze czterech nowych jarmarków. W 1751 Turnowie, ówcześni właściciele miasta, osadzili tu na leśnej wyrębie osadników niemieckich na zasadach czynszowych. Osada ta nazywała się wówczas Holendry Słowęcińskie.
Kościół pod wezwaniem św. Michała Archanioła istniał już w XIII w. W 1630 kasztelan gnieźnieński Mikołaj Mielżyński ufundował tu nowy drewniany kościół. Po pożarze w 1739 został odbudowany. Ponownie spłonął na początku XIX wieku. Odbudowała go w 1840 jako murowany rodzina Kosińskich[6]. W XVI w. istniał jeszcze kościół pw. św. Małgorzaty, kościół ten spłonął w 1725, a na jego miejscu postawiono krzyż.
W Targowej Górce znajdował się od 1628, założony przez Mielżyńskiego, szpital dla ubogich. W XVIII w. miało tu istnieć równocześnie 12 browarów. W czasie licznych pożarów zaginął dokument lokacyjny. W 1793 władze pruskie nie umieściły już Targowej Górki w wykazie miast. W latach 80. XIX w. mieszkały tu 424 osoby w 25 domach. Właścicielem wsi był wówczas król pruski. Do dziś zachował się budynek poczty konnej z przełomu XVIII–XIX wieku, kościół z 1840, leśniczówka z XIX wieku i drewniana dzwonnica z końca XVIII wieku.
Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 176 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Targowej Górce[7].
15 czerwca 2008 odbyły się uroczyste obchody 750-lecia istnienia miejscowości.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]W miejscowości znajduje się klasycystyczny kościół św. Michała Archanioła z 1840 wraz z oddzielnie stojącą, drewnianą dzwonnicą z XVIII wieku, grobowce rodzin Karłowskich i Karśnickich, odnowione w 2010, oraz grobowiec Adelajdy i Antoniego Amilkara Kosińskiego. Napis na płycie nagrobnej brzmi:
| Lewa płyta | Prawa płyta |
|---|---|
Adelajda Konstancya |
Antoni Amilkar-Kosinski |
W miejscowości znajduje się również dwór w trakcie odbudowy otoczony parkiem.
Miejscowość nie zachowała cech rozplanowania miejskiego. Śladem miejskiej przeszłości pozostaje jednak jej nazwa.
Edukacja
[edytuj | edytuj kod]W Targowej Górce mieści się Zespół Szkół im. Antoniego Amilkara Kosińskiego[8].
Szkoła ma ponad 200 lat a jej pierwszym kierownikiem, o którym znajduje się zapis był Izydor Niedziela[9], pochodzący z Niemieckiej Lutyni[10].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Głaz z pamiątkowym napisem -
Płyta nagrobna Adelajdy Kosińskiej -
Grobowiec rodziny Kosińskich -
Płyta nagrobna gen. Antoniego Kosińskiego -
Figura na grobowcu rodzinnym Kosińskich
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 138831
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1293 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ M.P. z 1958 r. nr 89, poz. 496
- ↑ Sebastian Mazurkiewicz, MILESZYNA czyli TARGOWA GÓRKA [online], 2008, s. 7.
- ↑ a b Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 76-77.
- ↑ Historia Targowej Górki w skrócie. nekla.eu. [dostęp 2017-11-27].
- ↑ Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty). forumemjot, 2012-05-09. [dostęp 2018-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-13)].
- ↑ Patron szkoły - Portal - Zespół Szkół w Targowej Górce [online], zstargowagorka.nekla.eu [dostęp 2023-07-23].
- ↑ historia szkoły - Portal - Zespół Szkół w Targowej Górce [online], zstargowagorka.nekla.eu [dostęp 2023-07-23].
- ↑ CONCEPT Intermedia www.sam3.pl, Okruchy historii cz.VII - Izydor Niedziela - nauczyciel i kierownik szkoły powszechnej w Targowej Górce [online], UMiG Nekla [dostęp 2023-07-23] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zespół Szkół w Targowej Górce
- Targowa Górka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 168.
