Bajazid I
 Bajazid I | |
|---|---|
| Osmanski sultan | |
 | |
 | |
| Vladavina | 1389–1402 |
| Period | Uspon Osmanskog Carstva |
| Prethodnik | Murat I |
| Nasljednik | Interregnum |
| Kraljevska kuća | Kuća Osmanova |
| Dinastija | Osmanska dinastija |
Bajazit I (otur. بايزيد اول tur. I. Bayezid; 1360 — 8. mart 1403), zvani još i Jildirim (otur. یلدیرم tur. Yıldırım; "Munjeviti"), bio je osmanski sultan od 1389. do 1402. godine.[1][2] Zbog svog stava, on dobija nadimak Munjeviti, po kome je i najviše zapamćen.
Bajazit je bio sin Murata I i njegove supruge Gulčiček Hatun. Još kao dečak, bio je problematičan, uvek spreman za tuču i nerviranje, Bajazit je odrastao sa veoma velikom vojnom iskusnošću, a smatra se da nije bio u najboljim odnosima sa braćom koja su bila starija od njega. Kada je napunio 21 godinu, otac ga je imenovao za namesnika Amasije, i samim tim postao je jedan od naslednika prestola. Bajazit se oko 1384 godine oženio sa Devlet Hatun, koja je bila majka Bajazitovog prestolonaslednika Mehmeda I.
Sultan Murat beše 1388 godine isplanirao ponovni napad na Srbiju, on beše poslao pismo srpskom knezu Lazaru da mu se pokori i preda mu državu, inače će mu doći glave turska vojska. Ne želeći da se pokori turskome sultanu, Lazar prihvata da ode u boj, i po cenu sopstvenoga života. Dana 15. juna (28 po novom kalendaru) 1389 godine, sastašoše se Srpska vojska protiv strašne turske, zbog starosti, u književnosti pominje sa da sultan nije učestvovao u bici, već je posmatrao, a komandu preuzeše dva mu sina Jakub Čelebija i Bajazit. U početku, pobjeđivala je bila Srpska vojska, i ako je, prema nekim izvorima bila znatno manja od turske, međutim, kada su Janjičari, kojih je bilo oko 2000-3000, istupili u borbu, Srpska vojska počela je da gubi. Srpski velikodostojnik, Miloš Obilić, oputio se prema sultanu u nameri da ga ubije na prevaru. Ovo beše uspešno, i turski sultan bi ubijen. Zbog ovoga, Bajazit je naredio da se vojvoda Obilić pogubi. Milošu je odrubljena glava, i kako se kaže, bi postavljena na koplju da visi dan i noć. Nakon očevlje smrti, Bajazit ga nasleđuje, ali zbog straha da ga brat ne zbaci s trona, prva naredba bi da mu se pogubi brat Jakub Čelebija, ovim Sultan Bajazit je uveo bratoubistvo u Osmanskoj dinastiji, i bi prvi Osmanski sultan koji pogubi svoga brata.
Ubrzo, Janjičari su zarobili srpskoga kneza, i Bajazit naredi da mu glava padne u prašinu, te ga pogubi, kao i većinu srpske vojske. Nakon bitke, surpuga kneza Lazara, kneginja Milica Hrebeljanović pristala je, u ime svog maloletnog sina Stefana, da održi vazalne odnose prema sultanu i Osmanskoj imperiji. Bajazit se, kao dogovor mira, oženio kćerkom Lazara i Milice, Oliverom, a ona je ukupno u sultanov harem provela dvanaest godina kako bi spasila svoju državu i narod.
Sultan Bajazit je, razlikovavši se od oca koji je osvajanja namenio u evropi, krenuo ka Anadoliji. Dokle god su Osmanske snage bile u Evropi, mali Anadolijski bejluk je pokušao da povrati teritorije koje su preuzete od njih od strane Osmanlija. Ali u zimskom periodu između 1389 i 1390 godine, Bajazitova vojska je na čelu sa njim poharala Bejluk upavši u samu Anadoliju. A posle toga, osvojili, su i Zapadni deo, poturčivši sav hrišćanski narod. Ovo je bio prvi put da su Osmanlije došle do Egejskog i Mediteranskog mora, Bajazit se osigurao, tako što je počeo graditi podmorske flote na istim mestima, kasnije je ta flota opustošila ostrvo Hios.
Oko 1390 godine, Bajazit je zauzeo Konju, koji je bio prestonica tj. glavni grad velikog bejluka Karamana. Godinu dana posle toga, karamanski hit Ala al-Din ibn Halil nastalja rat protiv Bajazita, ali je bio poražen, zarobljen i pogubljen. Nakon osvajanja Karamana, Kajsera i Sivasa, mnoge države poslali su svoje sluge da osiguraju mir sa Osmanlijama, uvidevši Bajazitovu moć.
Jedan Beg iz Anadolije pokušao je našuškati ljude protiv Bajazita, govoreći kako se sprema da ih sve pogubi, jer misli da će mu oni preoteti carstvo, kao posledica toga, narod se pobunio, ali velikim novcem, pobuna je ugašena, zahvaljujući Osman-paši, koji je bio izuzetno cenjen vojnik, i veliki Osmanski državnik, zbog ovoga, Bajazit je nagradio Pašu, istovremeno pogubivši Bega koji je našuškao narod protiv njega.
U 1393, kada je učvrstio svoju vlast u Anadoliji, Bajazit je nastavio tamo gde je njegov otac stao, krenuo je ka osvajanjem Balkanskog poluostrva. Do tog vremena, Osmanlije su pogoršale odnos sa Mađarskom, čiji je kralj Žigmund Luksemburški postao njihov glavni neprijatelj. Oko 1394, Bajazit je redovno pokretao napadne na Južnu Mađarsku, i zbog toga, u Centralnoj Evropi, Osmansko carstvo počelo je da bude ogromna pretnja. Vlaška je nastojala da se oslobodi od Mađarskih vlasti, pa je tako potpisan mir između njih i Osmanskog carstva. Kralj Žigmund je zahtevao od Bajazita da se ne meša u poslove u Bugarskoj, koja je bila pod pokroviteljstvom Mađarske, ali Bajazit je odbio želeći Bugarsku za sebe.
Žigmund je nastajao da ojača svoj uticaj u malim državama čije su granice bile Osmansko-Ugarske, stvarajući prepreku turskih osvajača, pa i samog Bajazita. Kralj je napao Bugarsku, uzevši im Nikopolj na Dunavu, ali je ubrzo napustio grad kada je Mađarska vojska delovala protiv Turske. Bajazitova vojska se u jesen 1393 nastanila u glavnom gradu Bugarske, tačnije nastanili su se u gradu Trnovu, kojeg su osvojili. Bugarski car Jovan Šišman postao je vazal Turaka, ali, kasnije ih je izdao sve dok nije bio zarobljen i ubijen u 1395 godini. Bugarska je, smrću, njigovog cara izgubila nevinost, te postala pokrajina Osmanskog carstva.
Bajazitov, najveći cilj, bio je da osvoji Konstantinopolj odnosno Carigrad, koji je sve vreme bio u ruke Vizantinaca, držao je grad pod opsedom punih sedam godina od 1394 do 1401 godine, ali nikada nije imao šanse da ga osvoji. Kasnije, je međutim, njegov potomak Mehmed II Osvajač uspeo da osvoji grad, i stvori državu kakvu je Bajazit sanjao. Bajazitova sama opsada Carigrada bila je jedna od presudnih za budućnost Osmanskog carstva.
Upadom mongolske vojske pod vođstvom strašnog Kana Timura - Tamerlana, Bajazit se morao suočiti sa Mongolima kod Angore. U bici 1402. godine bio je pobeđen i zarobljen. U toku ili neposredno posle bitke, zarobljena je i njegova supruga princeza Olivera. Tamerlan ju je kasniije oslobodio bez otkupa zahvaljujući dogovoru sa njenim bratom despotom Stefanom, koga je izuzetno poštovao kao velikog i hrabrog ratnika. Posle godinu dana, Bajazit je izvršio samoubistvo, a nakon njegove smrti u zarobljeništvu, Timur je dozvolio da se posmrtni ostaci Bajazita prebace u Bursu.
Sultan-Bajazitovo carstvo se raspalo zbog nejedinstva njegova četiri sina Ise, Mehmeda, Muse i Sulejmana, ali i kroz politiku samog Timura. Sledilo je 11 godina bezvlašća i građanski rat. Iz građanskog rata je kao pobednik izašao Bajazitov sin Mehmed, koji ga je nasledio na prestolu.
Surpuge
- Angelina Hatun
- Devletšah Hatun
- Marija Hatun
- Hafize Hatun
- Sultan Hatun
- Despina (Olivera) Hatun
- Devlet Hatun
Muška deca
- Princ Ertugrul Čelebija
- Princ Isa Čelebija
- Princ Mustafa Čelebija
- Sultan Musa Čelebija
- Princ Ibrahim Čelebija
- Princ Kasim Čelebija
- Princ Jusuf Čelebija
- Princ Hasan Čelebija
- Sultan Sulejman Čelebija
- Princ Omer Čelebija
- Sultan Mehmed Čelebija
Ženska deca
- Sultanija Irhondu
- Sultanija Melike
- Sultanija Fatma
- Sultanija Oruz
- Sultanija Hundi
- Sultanija Fatima
- Goodwin, Jason (1998) Lords of the Horizons. London: Chatto & Windus
- Harris, Jonathan (2010) The End of Byzantium. New Haven and London: Yale University Press ISBN 978-0-300-11786-8
- Imber, Colin (2002) The Ottoman Empire. London: Palgrave/Macmillan ISBN 0 333 613872
- Nicolle, David (1999) Nicopolis 1396: The Last Crusade. Oxford: Osprey Books ISBN 978 1 855 329188
- Бајазит I, istorijskabiblioteka.com
- Yıldırım Bayezid I Arhivirano 2010-12-27 na Wayback Machine-u, waitmeturkey.com
- http://www.baerenreiter.com/html/vosco/tamerlano.htm Arhivirano 2010-03-30 na Wayback Machine-u (mrtav link)
- Creative Commons MP3 Recording Arhivirano 2006-08-09 na Wayback Machine-u (?)
Bajazid I Rođen/a: 1354 Umro/la: 8. mart 1403[starost: 47/48]
| ||
| Kraljevske titule | ||
|---|---|---|
| Prethodi: Murad I |
Sultan Osmanskog Carstva 1389 – 8. mart 1403 |
Slijedi: Mehmed I |
- ↑ Lowry 2003: str. 153
- ↑ Runciman 1990: str. 36