Grb Belorusije
Državni grb Republike Belorusije (beloruski: Дзяржаўны герб Рэспублікі Беларусь, руски: Государственный герб Республики Беларусь), koji je jedan od simbola državnog suvereniteta Republike Belorusije, usvojen je 1995. godine na referendumu, zajedno sa zastavom Belorusije, kada je zamenio istorijski grb Pahonija. Na njemu su prikazani traka sa nacionalnim bojama, karta Belorusije, klasje pšenice i crvena petokraka. Nekad se o njemu govori kao o heraldičkom grbu što on nije jer mu nedostaju određeni heraldički elementi da bi bio u skladu sa heraldičkim pravilima. Grb je osmišljen po uzoru na onaj iz vremena SSR Belorusije koji je dizajnirao I. I. Dubasov 1950. godine. Grbove koji podsećaju na one korišćene u vreme Sovjetskog saveza, koriste i države Tadžikistan i Uzbekistan, kao i moldavska regija Transnistrija.
U središtu grba se nalazi zelena kontura granica Belorusije koje su preko sunčevih zraka zlatnog Sunca. Sunce je delimično zaklonjeno globusom na kom je vodena površina prikazana plavom bojom a zemljana purpurnom (deo Evroazije). Leva i desna strana grba je okružena klasjem pšenice, preko koga leži cveće, levo detelina a desno lan. Klasje pšenice je obavijeno crveno-zelenom trakom, nacionalnim bojama Belorusije; traka se na dnu grba formira prostor na kom je na beloruskom jeziku zlatnim slovima ispisano Rэspublika Belarusь (Republika Belorusija). Na vrhu grba se nalazi crvena zvezda petokraka. Nije poznato ko je osmislio ovaj grb.
Simboli od kojih je grb sastavljen nisu u vezi ni sa kakvom "zvaničnom" simbolikom. Ističe se da grb predstavlja "istorijsku privrženost beloruskog naroda stvaralačkom radu, njihovu veru u krajnju pobedu pravde, i postajanjem značajnog dela svetske zajednice".[1] Kao osnova za izgled sadašnjeg grba Belorusije je poslužio grb Belorusije iz perioda SSSRa. Glavna razlika između ova dva grba jeste u tome što je grb za vreme SSSRa u sebi sadržao i simbol srpa i čekića, time ukazujući na komunizam, kojeg na savremenom grbu nema.
Zakon koji reguliše izgled i upotrebu grba Belorusije je usvojen 5. jula 2004. godine. Član 9, paragrafa 3, zakona br. 301-3, počinje opisujući zvaničan opis grba Belorusije i reguliše pravilan dizajn. Zvanično, grb može biti prikazan u punoj boji, monohromno ili dvobojno. Član 10 govori da se nacionalni grb na određenim mestima mora uvek nalaziti, kao npr. na rezidenciji predsednika Belorusije, zgradi Narodne skupštine i u vladinim kancelarijama državnog i regionalnog nivoa. Grb se može koristiti i na dokumentima koje je izdala Vlada Belorusije tj. na novčanicama, pasošu i zaglavlju u zvaničnoj korespodenciji.[2]
Zakon takođe i ograničava upotrebu grba u ostalim prilikama, npr. gradovi, opštine i oblasti ne mogu pri usvajanju sopstvenog grba koristiti državni grb Belorusije, bilo u celosti ili neki njegov deo. Takođe, organizacije koje nisu obuhvaćene Zakonom o državnim simbolima grb mogu koristiti samo uz dozvolu. Grb mogu koristiti i stranci i državljani Belorusije sve dok je simbol prikazan dostojanstveno; ipak, građani ne mogu staviti grb na zaglavlja ili vizit-karte osim ako su vladini službenici.[2]
Pored standardne upotrebe opisane zakonom, grb se koristi i u mnogim drugim prilikama. Državni grb i državna zastava se zajedno prikazuju na početku i na kraju video klipa sa beloruskom himnom Mы, belarusы (Mi, Belorusi), koji se redovno prikazuje na beloruskoj televiziji. Takođe, koristi se na i tokom nacionalnih i lokalnih izbora. Grb se pojavljuje i na beloruskim graničnim prelazima.[3]
Sve dok nije zamenjen na kontraverznom referendumu 1995. godine, Belorusija je koristila istorijski grb - Pahonija. Pahonija, koja se često prevodi kao Potera, prikazuje viteza u punom okopu na belom bonju, držeći srebrni mač u desnoj ruci podignutoj iznad glave. Vitez na levoj ruci nosi srebrni štit na kom je žuti patrijaršijski krst.
Pahonija je korišćen kao zvanični grb u više prilika, prvi put korišćen 1366. kao lični grb Algirdasa, Velikog vojvode Litvanije, i grb samog Velikog vojvodstva Litvanije. Grb je bio u upotrebi sve dok 1795. Rusko Carstvo nije izvršilo aneksiju nad Belorusijom i Litvanijom i grb stavila na Carski grb Rusije.[4] Ideju o vraćanju istorijskog beloruskog državnog grba je pokrenuo beloruski pesnik Maksim Bogdanovič u svojoj pesmi "Pahonija". Grb je kasnije ponovo bio u upotrebi 1918. kada je, na kratko, zaživela Beloruska Narodna Republika koja je stavila Pahoniju na svoj grb.
Pahonija je za grb bila u upotrebi kao zvanični državni grb od 1991. ggodine, kada je Belorusija proglasila nezavisnost od Sovjetskog saveza. Otkad više nije u upotrebi koriste je opozicione stranke, poput Beloruskog narodnog fronta koji ju je stavio na grb svoje stranke ili je koristili kao vrstu protesta protiv beloruskog predsednika Aleksandra Lukašenka.[5]
Od 1920. pa sve do pada Sovjetskog Saveza 1991. godine, SSR Belorusija je koristila amblem umesto grba. Prvi amblem SSR Belorusija je usvojila 1919. godine i bio je sličan tadašnjim amblemima Rusije i Ukrajine. U središtu amblema se nalazi stilizovani crveni štit u čijem podnožju se nalazi zlatno sunce koje se rađa. Iznad sunca su ukršteni srp i čekić, koji simbolišu ujedinjenost radnika i seljaka. Iznad srpa i čekića, crnom bojom su ispisana slova "BSSR", što označava ime republike. "BSSR" je skraćenica od punog naziva republike "Belaruskaя Saveckaя Sacыяlіstыčnaя Rэspublіka" tj. Socijalistička Savezna Republika Belorusija. Štit je okružjen klasjem pšenice a u dnu se nalazi crvena traka na kojoj je na beloruskom jeziku crnim slovima ispisan državni moto Sovjetskog saveza "Proleteri svih zemalja, ujedinite se!".[6]
1937. je ovaj amblem zamenjen novim, sa kog je skinut štit a na koji je dodato više teksta. Desna strana je prikazuje lišće hrasta a leva klasje pšenice sa detelinom preko klasja. U središtu amblema, Sunce se rađa iza globusa. Srp, čekić i crvena petokraka se pojavljuju preko Sunca. Oko klasja pšenice i hrastovog lišća je obmotana crvena traka na kojoj je na četiri jezika ispisano "Proleteri svih zemalja, ujedinite se!", na beloruskom, jidišu, poljskom i ruskom. Inicijali "BSSR" se pojavljuju na dnu, označavajući ime republike. Deset godina ranije, 1927. godine, bio je isti taj amblem osim što su slova na traci bila ispisana drugačija skraćenica. Umesto slova "BSSR" tada je pisalo "SSRB", što je skraćeno od Sovjetska Socijalistička Republika Belorusija.[7]
Taj amblem je 1950. zamenjen drugim amblemom. U središtu ovog amblema se nalazi ukršteni srp i čekić, univerzalni komunistički simbol koji simboliše jedinstvo radnika i seljaka. Ispod ovog simbola je Sunce koje se rađa iza globusa. Ovo je okruženo klasjem pšenice, čiji se krajevi završavaju cvećem, detelinom kod levog klasja i lanom kod desnog. Klasje pšenice je obavijeno crvenom trakom, koja je uspomena na crvenu zastavu koju je koristila Komunistička partija. U podnožju amblema su ispisana slova "BSSR". Na trakama je ispisano "Proleteri svih zemalja, ujedinite se!" na dva jezika, leva na beloruskom a desna na ruskom. Komunistička petokraka je stavljena iznad srpa i čekića. Verziju iz 1950. je dizajnirao I.I.Dubasov, narodni umetnik Sovjetskog saveza.[7]
14. maja 1995. godine, sproveden je referendum u svim delovima Belorusije. Jedno od četiri četiri pitanja bilo je i ovo: "Da li podržavate uvođenje novih državnih simbola?" Od 64.7% glasača koji su izašli na referendum, 75.1% je bilo za uvođenje novih simbola a 24.9% je bilo protiv. Način na koji je referendum bio sproveden je opozicija dosta kritikovala, uključujići i sam način na koji je formulisano pitanje o državnim simbolima.[8] Obzirom da više od trećine glasača nije učestvovalo na ovom referendumu, znači da se svega 48.6% ukupnog glasačkog tela izjasnilo za uvođenje novih simbola. Mnogi ističu ove brojeve, objašnjavajući da to znači da većina glasačkog tela nije bila za uvođenje novih simbola.[9] Oni koji su bili za grb Pahonija takođe ističu i da su se tokom kampanje, u borbi za glasove, grb Pahonija i bivša belo-crveno-bela trobojka poređene sa nacističkim simbolima. Grb Pahonija i belo-crveno-belu zastavu su povezali sa nacizmom zato što su se ti simboli nalazili na koncentracionim logorima po Belorusiji u vreme kada je Beloruska Vlada bila pod kontrolom nacističke Nemačke. Nakon izbora sadašnjeg grba, Aleksandar Lukašenko je pred ratnim veteranima Drugog svetskog rata izjavio: "vratili smo vam zastavu zemlje za koju ste se borili. Vratili smo vam i sećanje i ljudski ponos."[10]
- ↑ Flags of the World Belarus - National Symbols. Retrieved 7 March 2006. (en)
- ↑ 2,0 2,1 Republic of Belarus Law No. 301-3 Law of the National Symbols of the Republic of Belarus. Retrieved Mar. 01, 2006. (ru)
- ↑ State Border Troops Committee of the Republic of Belarus Symbols of the Border Guard[mrtav link]. Retrieved 21 November 2006. (en)
- ↑ History of the Vytis Arms Arhivirano 2007-04-30 na Wayback Machine-u. (en)
- ↑ Simboli Beloruskog narodnog fronta. ((bel))
- ↑ Heraldicum Istorija grba Sovjetske Belorusije.(ru)
- ↑ 7,0 7,1 Heraldicum Istorija amblema SSR Belorusije Arhivirano 2007-03-10 na Wayback Machine-u. (ru)
- ↑ Belarus Guide - National Symbols in Belarus: The Past and Present Arhivirano 2006-11-27 na Wayback Machine-u. Retrieved 5. avgusta 2006. (en)
- ↑ Flags of the World: Belarus - Flag Legislation. Retrieved 5 August 2006. (en)
- ↑ Belarus News and Analysis Vitali Silitski - A Partisan Reality Show. 11. maj 2005.(en)
- State Symbols of the Republic of Belarus Arhivirano 2017-02-16 na Wayback Machine-u ((en))
- Belarus - National Symbols ((en))
- Symbols of the Border Guard[mrtav link] ((en))
- History of the Vytis Arms Arhivirano 2007-04-30 na Wayback Machine-u (en)
- Symbols of the Belarusian People's Front ((en))
- History of the Soviet Byelorussian emblem ((ru))
- History of the Byelorussian SSR emblem Arhivirano 2007-03-10 na Wayback Machine-u ((ru))
- Belarus Guide - National Symbols in Belarus: The Past and Present Arhivirano 2006-11-27 na Wayback Machine-u ((en))
- Flags of the World: Belarus - Flag Legislation ((en))
- Belarus Guide - Pahonia
- Vitali Silitski - A Partisan Reality Show ((en))
| Državna zastava / Državni grb |
| Spisak državnih zastava | Spisak državnih grbova |