Jajnici
Jajnici (lat. Ovarium, grč. Oophoron) su parni ženski organi čija je osnovna uloga proizvodnja jajnih ćelija i lučenje hormona. Jajnici su homologi organi testisima. Ovalnog su oblika, sličan bademu. Najčešće su dugi 3 - 5 i široki 1,5 – 3 cm.
Smješteni su na krajevima jajovoda ili falopijan tuba, odnosno neposredno uz nihov otvor, na bočnim stranama gornjeg dijela male karlice u plitkim jamicama (lat. fossa ovarica) na dnu trbušne duplje, s obe strane materice.
Formiraju se već u sedmoj sedmici intrauterinog razvoja. U sebi sadrže određeni broj primordijalnih (prvobitnih) jajnih ćelija (od 300.000 do 400.000) smještenih u vezivnom tkivu, stromi jajnika, od kojih samo oko 10 posto ostaje, tako da ih u vrijeme puberteta ima oko 30.000 što je njihov konačan broj. Veličina primordijalnog folikula iznosi oko 50 do 100 mikrometara, a u vrijeme ovulacije doseže obim od 1.5 cm. Primordijalna jajna ćelija (primarni folikul) je pod uticajem hormona FSH i LH koji podstiču rast nekoliko primarnih folikula istovremeno, ali od petog do sedmog dana ciklusa odabira se samo jedan folikul, a ostali propadaju. Oko četrnaestog dana menstrulnog ciklusa zrela jajna ćelija biva oslobođena iz jajnika (ovulacija) da bi mogla biti oplođena. Jajna ćelija po pucanju folikularne opne dospijeva u jajovod iz kojeg uz pomoć horionskih resica biva istisnuta u materičnu šupljinu. Zreo folikul se naziva Grafov folikul. Ovaj proces traje tokom fertilnog preioda žene, odnosno od puberteta do menopauze.
Pored ove funkcije, jajnik takođe ima i endokrinu funkciju. Njihov zadatak je da tokom cijelog života žene proizvode i dva specifična hormona (steroidni hormoni): Estrogen i Progesteron. Estogen kontinuirano tokom čitavog života žene i progesteron u drugoj fazi menstrualnog ciklusa i u toku trudnoće.
U klimakteriju jajnik prekida svoju funkciju proizvođača jajnih ćelija čime se završava fertilni perod žene. Jajnici u kasnijim godinama postepeno zakržljaju, i na kraju budu veličine košpice šljive. Uporedo s time smanjuje se i lučenje polnih hormona u njima.
- Ektopična trudnoća
- Sindrom policističnih jajnika
- Karcinomi jajnika
