Ofiolitni melanž
Ofiolitski melanž je breča velikih razmjera, stijenska masa značajne veličine, karakterizirana nedostatkom kontinuiranih slojeva i inkluzijom fragmenata stena svih veličina, koji se nalaze u sitnozrnom matriksu. Melanž se obično sastoji od velike količine većih blokova, a različite litologije. Veliki ofiolitski melanži formiraju se na aktivnim kontinentalnim marginama i sastoje se od izmenjenog materijala oceanske kore i blokova sedimenata kontinentalne padine, koji su uklopljeni u glinoviti matriks. Mehanizmi miješanja u ovakvim geološkim uvjetima uključuju smičuće tektonske sile, duktilne tokove deformabilnog matriksa zasićenog vodom (serpentinit), sedimentne procese (turbiditni tokovi, olistostrome), ili neku kombinaciju prethodno navedenih procesa. Neki veći blokovi mogu imati dimenzije i preko jednog kilometra.
Pre razvoja teorije tektonike ploča, ranih 1970-ih godina, bilo je teško objasniti ofiolitski melanž u okviru poznatih geoloških mehanizama. Posebno problematičan paradoks bio je pojavljivanje blokova stijena iz facije plavih škriljaca (metamorfizam niske temperature i visokog pritiska) u direktnom kontaktu sa grauvakama (grubozrni pješčari sa litičnim fragmentima), koji su taloženi u sedimentacijskim uvjetima. Poznato je npr. da je ofiolitski melanž Vardarske zone na Balkanu (zapadna Srbija, istočna Bosna, južni dio Hrvatske - Slavonija) desetinama godina pogrešno označavan kao dijabaz-rožnačka formacija, po najkrupnijim blokovima u okviru melanža iako zapreminski gledano ovih stijena ima najmanje.
Pojave ofiolitskog melanža vezane su za reversne rasede u orogenim pojasevima. Melanž se formira u akrecijskoj prizmi iznad subdukcijske zone. Ultramafitske ofiolitske sekvence koje su obdukcirane na kontinentalnu koru obično leže preko ofiolitskog melanža. Ofiolitski melanž može biti formiran i tektonskim i sedimentnim procesima. Olistostrome su melanži formirani turbiditnim tokovima, akumulacijom polutečnog materijala bez površinske slojevitosti.
- Blatt, Harvey and Robert Tracy (1996), Petrology, 2nd ed., Freeman (str. 178, 514), ISBN 0-7167-2438-3
- Hsu, K.J., 1970, Preliminary report and geologic guide to Franciscan melanges of the Morro Bay - San Simeon area, San Luis Obispo County, California: California Geological Survey Special Publication 35
- Raymond, L.A., 1984, Classification of melanges: Geological Society of America, SP 198, str. 7-20
- British Geological Survey: "Geology of the country around Aberdaron," HMSO, London (1993), ISBN 0-11-884487-3