Osma zagrebačka mjesna konferencija KPJ

Kuća na Pantovčaku u Zagrebu u kojoj je 1928. godine održan rad Konferencije.

Osma mjesna konferencija zagrebačke organizacije Komunističke partije Jugoslavije održana je u gostionici na Pantovčaku u Zagrebu u noći sa 25. na 26. februar 1928. godine.

Ova mjesna konferencija je bila značajna po tome što je na njoj pobedila linija protiv frakcionaštva u KPJ, a među najaktivnije »antifrakcionaše« treba ubrojiti Đuru Đakovića, Blagoja Parovića, Josipa Broza i druge. Također je odlučeno da se uputi pismo Kominterni, koja bi svojim autoritetom uticala na nestanak frakcionaštva. Na konferenciji je odglasana tzv. Titova rezolucija (sa 27 glaso­va, 3 protiv i 1 ustegnut) kojom su oštro osuđene i leva i desna frakcija u KPJ.

Na konferenciji je Josip Broz izabran za sekretara mjesne partijske organizacije u Zagrebu, ali je ubrzo potom uhapšen.

Pripreme za konferenciju

U toku 1927. i 1928. godine, najjače uporište antifrakcijske struje unutar KPJ postala je zagrebačka partijska organizacija, koja je bila jedna od najjačih organizacija KPJ u Jugoslaviji. U svom „Obrazloženju spora u KPJ“, napisanom za Kominternu u januaru 1928. godine, Đuro Đaković je dao analizu frakcijskih sukoba u KPJ, izloživši kritici i desnicu i levicu i tražeći da se aktiviše partijsko članstvo na konkretnim pitanjima političkog života.

U okviru priprema za Osmu konferenciju zagrebačke partijske organizacije došlo je do rascepa u Mesnom komitetu povodom izvešća većine njegovih članova, koju su činile pristalice levice i koji su se suprotstavljali zahtevima da se osudi ne samo desnica, nego i levica i kritički preispitaju političke pogreške i jedne i druge frakcije.

Rad konferencije

Tito se javio kao tumač proleterske solidarnos­ti, i od prve svoje riječi on je osvojio simpatije svih de­legata. On nije progovorio ni o jednoj od takozvanih kardinalnih tema partijske diskusije, nego o tome kako organizaciona tehnika Mjesnog komiteta nije na visini, kako su veze slabe ili nikakve, kako ne funkcionira ras­podjela ilegalnog propagandističkog materijala, kako rezolucije sa viših foruma ne stižu do rajona, kako je političko prosvjećivanje partijske mase zanemareno, i tako dalje. U svome koreferatu on je naglasio kako se partijsko frakcionaštvo (koje je tada već bilo zauzelo re­lacije neprijateljske netrpeljivosti može suzbiti isključi­vo samo praktičnim radom u masama, i to tako da se progovori stvarno o onom što proletarijat neposredno osjeća kao svoju dnevnu brigu, a to su slabe plaće i bes­poslica.

– Miroslav Krleža

Konferencija je započela s radom 25. februara uveče, uz učešće 29 delegata partijskih ćelija kao i predstavnika Centralnog komiteta KPJ i Kominterne, a na njoj su podnesena dva izveštaja. U ime antifrakcijske manjine u Mesnom komitetu poseban izveštaj podneo je njegov organizacioni sekretar Josip Broz, koji je izražavao opšte antifrakcijsko raspoloženje u mesnim i pokrajinskim organizacijama Nezavisnih sindikata. Broz je podvrgao kritici frakcijaštvo, sektaštvo i koterijaštvo u radu KPJ u celini, te je jedinu mogućnost suzbijanja frakcionaštva video u njenom praktičnom radu u masama, povezivanju s industrijskim radnicima i podizanju ideološkog nivoa partijskog članstva.

Na Konferenciji je usvojen izveštaj Josipa Broza, i on je izabran za političkog sekretara novog Mesnog komiteta. U rezoluciji Konferencije odobren je njegov istup kao korak neophodan u borbi za sređivanje stanja u rukovodstvu ove partijske organizacije i u CK KPJ. Delegati konferencije su u tom duhu usvojili i posebne direktive svom delegatu za predstojeće savetovanje u Izvršnom komitetu Kominterne o stanju u rukovodstvu KPJ, po sadržaju suprotne direktivama koje je krajem 1927. bio usvojio CK KPJ.

U Partiji koju je već godinama bila paralizirala frakcijska podvojenost uz nestajanje partijske discipline, gdje Politički sekreta­rijat ne samo da nije opravdao povjerenje nego se izoli­rao od proleterskih masa, pojavila se Titova rezolucija kao predstavnik onih partijskih elemenata koji će Parti­ju izvesti iz očajnog bankrotiranog stanja na rubu ras­kola i rasula, obnoviti njene podrovane kadrove i stvo­riti discipliniranu avangardu pod barjakom proleterskog jedinstva i solidarnosti.

– Miroslav Krleža

Ocenjena je politički štetnom aktivnost i desne i leve frakcije. Prva je osuđena zato što je pokušala da nacionalnu borbu prenese u sindikalni pokret, nastojeći da se u svom radu što više stavi iznad partije, a druga jer nije uspela da aktiviše KPJ i organizuje nijednu centralizovanu akciju čak ni za izbore, niti je svoju pravilnu političku liniju koristila za pravovremeno reagovanje partije na važne političke odgađaje, nego se ograničila na borbu u vođstvu umesto da tu liniju prenese u mase. Predloženo je da se KPJ organizaciono učvrsti, između ostalog da se stvori jedno sposobno nefrakcijsko Centralno rukovodstvo.

Posledice

Odluke Osme konferencije zagrebačke partijske organizacije bile su klica nove partijske politike i novih metoda rada, usmerenih protiv oportunizma i sektaštva unutar KPJ.

Izvršni komitet Komunističke internacionale (IK-KI), dva mjeseca kasnije, maja 1928, svojim je Otvore­nim pismom ocijenio pobjedu Titove rezolucije kao do­kaz za prijelom sa jalovim intelektualnopolitičkim nad­mudrivanjem u Partiji koja se, po riječima IKKI, pre­tvorila u "diskusioni klub", potisnuvši u pozadinu sva živa pitanja stvarne političke borbe.

Literatura

• Enciklopedija hrvatske povijesti i kulture. „Školska knjiga“, Zagreb 1980. godina.
• Istorija Saveza komunista Jugoslavije. Izdavački centar „Komunist“, „Narodna knjiga“, „Rad“, Beograd 1985. godina.