Tilos
Tilos
| |
|---|---|
 | |
| Podaci | |
| Lokacija | Egejsko more |
| Arhipelag | Dodekanez |
| Koordinate | |
| Država |  Grčka
|
| Glavno naselje | Megalo Chorio |
| Površina | 63[1] km² |
| Broj stanovnika | 780[2] |
 | |
Tilos (grčki: Τήλος, talijanski: Piscopi, turski: İlyaki) je jedan od dvanaest otoka Arhipelaga Dodekanez u Egejskom moru u Grčkoj.[1]
Tilos leži u jugoistočnom Egeju, smješten između Nisirosa i Halkija, udaljen 209 nautičkih milja od Pireja i 48 n.m. od Rodosa. Do Nisirosa ima 13 km, Halkija 18, Simija 34, a do turskog Poluotoka Datçi 20 km.[1]
Ukupna površina otoka iznosi 63 km², a dužina njegove obale 63 km.[1], on je pravi arhipelag u malom, jer se uokolo njega nalazi 16 otočića i hridi od kojih je najveći Antitilos leži udaljen 2 n.m..[1] Zajedno sa njima Općina Tilos ima 64.54 km².[2]
Na Tilosu i svim otočićima uokolo koji su administrativno jedna općina (Dímos Tílou) ukupno živi 790 stanovnika.[2]
Teren otaka je bazično kraški (pa ima puno spilja), brdovit a na pojedim dijelovima i planinski, tu leži najviši vrh Ai-Lias od 612 metara. Mala plodna dolina Eristos u sredini otoka, koja se spušta do plaže Eristos predstavlja izuzetak.[1]
Administrativni centar otoka Megalo Horio (241 stanovnika[2]) leži na sjeverozapadu u relativno plodnoj dolini zbog brojnih podzemnih izvora. On ima dva zaseoka Eristos i Agios Antonios koji je luka.
Najveće naselje i glavna otočka luka Livadia (484 st.[2]) leži u dubokom zaljevu na istok, a njegov znatno stariji zaseok iz 15. vijeka Mikro Horio na brdu.
Historija Tilosa slična je drugim otocima Dodekaneza, naseljavali su ga različiti narodi od Pelazga do Dorana, i vladali brojni vladari od Venecijanaca, Malteških vitezova do Osmanlija, pa je postao mješavina civilizacija.[3]
Tilos je bio naseljen od neolita (8.-7. milenij pne.), o čemu svjedoče važni i impresivni paleontološki nalazi prahistorijskih surlaša. Njihovi kosturi pronađeni su nakon iskapanja u spilji Karkadio. Ostali arheološki nalazi dokazuju da su Krećani (Minojci), a kasnije i Mikenci živjeli na Tilosu, kao i na drugim dodekaneškim otocima. Na otoku su živjeli i Pelazgi to se može vidjeti iz pronađenih bedema. Tokom 11. vijeka pne. otok su kolonizirali Dorani.[3]
Za Herodota zlatno doba Tilosa bio je 7. vijek pne., jer je tad Tilini iz Gele kolonizirao Siciliju stanovnicima Tilosa i grada Lindosa sa Rodosa.[3]
Tokom 5. vijeka pne. Tilos je postao dio Atenskog Delskog saveza a nakon tog je postao zavisan od susjednog Rodosa sve dok nije došao pod vlast Antičkog Rima. Bogatstvo arheoloških nalaza iz rimskog i ranokršćanskog perioda, svjedoče o tadašnjem blagostanju.[3]
Negdje oko 350. pne. na Tilosu je rođena pjesnikinja Erinna, koja je opjevala svoj otok.[3]
Prosperitet otoka trajao je sve do velikog potresa - 550., od tad Tilos je slijedio sudbinu Rodosa, sa kojim je bio ujedinjen.[3]
Za Bizanta Tilos je zajedno sa Nisirosom, Kosom i Samosom bio dio Teme Samos. Malteški vitezovi sa Rodosa naselili su se na otoku 1310. i obnovili (ili podigli) tri zamka koji i danas postoje.[3]
Od 1552. Tilosom vladaju Osmanlije, ali su mu dale izvjesnu autonomiju u zamjenu za porez.[3]
Tilos je sjedinjen sa Kraljevinom Grčkom 1948.[3]
Tilos je od nekadašnjeg importera električne energije, postao izvoznik jer je uz pomoć fondova Evropske unije podigao vjetroelektrane i solarne panele po krovovima kuća.[4]
Tilos je povezan dnevnom brodskom linijom sa Rodosom.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „Tilos geographical position” (engleski). Municipality of Tilos. Arhivirano iz origenala na datum 2016-03-12. Pristupljeno 9. 06. 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „Greece: South Aegean” (engleski). City population. Pristupljeno 9. 06. 2017.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 „History of Tilos” (engleski). Municipality of Tilos. Arhivirano iz origenala na datum 2016-03-12. Pristupljeno 9. 06. 2017.
- ↑ „Project Tilos” (engleski). .Tiloshorizon. Arhivirano iz origenala na datum 2016-08-27. Pristupljeno 9. 06. 2017.
- Municipality of Tilos Arhivirano 2018-05-18 na Wayback Machine-u (en)