Deng Xiaoping

Deng Xiaoping
Deng Xiaoping noong 1979
3rd Chairman of the Central Military Commission of CCP
Nasa puwesto 1981–1989
Nakaraang sinundan	Hua Guofeng
Sinundan ni	Jiang Zemin
3rd Chairman of the CPPCC
Nasa puwesto Marso 1978 – Hunyo 1983
Nakaraang sinundan	Zhou Enlai vacant (1976-1978)
Sinundan ni	Deng Yingchao
3rd First Vice Premier of the People's Republic of China
Nasa puwesto 1975–1983
Premier	Hua Guofeng Zhao Ziyang
Nakaraang sinundan	Lin Biao
Sinundan ni	Wan Li
General Secretary of the Secretariat of the Communist Party
Nasa puwesto 1956–1967
Nakaraang sinundan	Zhang Wentian in 1945
Sinundan ni	Hu Yaobang
Personal na detalye
Isinilang	22 Agosto 1904(1904-08-22) Guang'an, Sichuan, Qing Dynasty
Yumao	19 Pebrero 1997(1997-02-19) (edad 92) Beijing, People's Republic of China
Kabansaan	Chinese
Partidong pampolitika	Partido Komunista ng Tsina
Asawa	Zhang Xiyuan (张锡瑗) (1928-1929) Jin Weiying (金维映) (1931-1939) Zhuo Lin (1939-1997)
Anak	Deng Lin Deng Pufang Deng Nan Deng Rong Deng Zhifang

Si Deng Xiaoping ( pakinggan ang pagbigkas ) (o Teng Hsiao-p'ing) (22 Agosto 1904 – 19 Pebrero 1997) ay isang kilalang Tsino na mambabatas, teorista at diplomatiko. Bilang isang pinuno ng Partido Komunista ng Tsina, si Deng ay naging isang repormista na nagbigay daan para sa merkadong ekonomika ng Tsina. ngunit hindi siya nakahawak ng panunungkulan bilang ang pinuno ng estado o ang pinuno ng pamahalaan, siya ay nanungkulan naman bilang pinunong Paramount ng Republikang Popular ng Tsina mula 1978 hanggang noong unang bahagi ng 1990s.

Pinanganak na may pinangalingang pagsasaka sa Guang'an, Sichuan, si deng ay nag-aral at nagtrabaho sa ibayong bansa sa Pransiya noong 1920s, na kung saan siya ay masasailalim sa panghihikayat ng Marxismo. Sumapi si Deng sa Partido Komunista ng Tsina noong 1923. Sakanyang pagbalik sa Tsina, siya ay nagtrabaho bilang isang komisar pampolitika sa mga rural na lugar at itinuring bilang isang "panghimagsikang beterano" ng Mahabang Martsa. Kasunod ng pagtatag ng Republikang Popular ng Tsina noong 1949, si Deng ay nagtrabaho sa Tibet at iba pang mga rehiyong nasa timog kanluran para pagkaisa-isahin ang mga tao sa ilalim ng pamamahalang Komunismo. Siya rin ay ginamit sa panunumbalik ng ekonomiyang Tsina kasunod ng Malaking Hakbang Pasulong noong unang bahagi ng 1960s. Ang kanyang ekonimikong ideolohiya ay naiiba at kaaway ng mga ideolohiyang pampolitika ng Tagapangulong si Mao Zedong. Ang bunga nito ay siya ay mapupurga nang dalawang beses sa Himagsikan sa Kultura ngunit nanatiling kilala noong 1978 sa pamamagitan ng pagtapon sa piling hahalili kay mao na si Hua Guofeng.

Ang pagmana sa bansa gawa ng mga matinding lungkot na panlipunan at institusyonal na naiwan ng Himagsikan sa Kultura at iba pang malakihang pagbabago at panukala ng panahon ni Mao, si Deng ay naging niloloob ng "ikalawang henerasyon" ng pamumunong Tsino. Siya ay tinawag bilang "ang arkitekto" ng isang makabagong uri ng isipang panlipunan dahil sa Sosyalismo kasama ng Katauhang Tsino na nagdulot ng isang Pagbabagong ekonimikal ng Tsina sa pamamagitan ng isang pagsama-sama ng mga teorya na naging kilala bilang ang "teoryang merkadong sosyalista". Ibinukas ni Deng ang Tsina para sa pandaigdigang pampamuhanan at nilagyan ng hangganan ang pribadong pakikipagtunggali. Siya at pangkalahatang pinasasalamatan sa paggawa ng tsina bilang isa sa mga pinakamabilis na lualagong ekonomiya sa buong mundo at ang madaliang pagtaas ng pamantayan ng pamumuhay. Naimpluwensiyahan si Xiaoping ng Punong Ministro ng Singapore na si Lee Kuan Yew nang dalawin niya ang Singapore noong 1978 nang mamangha siya sa pag-unlad ng Singapore mula sa isang mahirap na bansa tungo sa isang maunlad na bansa na naging "Modelong Singapore" na katagang inimbento ng mga pinunong Tsino.

Bibliograpiya

• Evans, Richard. Deng Xiaoping and the Making of Modern China
• Yang, Benjamin and Yang, Bingzhang. Deng: A Political Biography.M.E. Sharpe, 1998. ISBN 1-56324-722-4, ISBN 978-1-56324-722-4
• Spence, Jonathan D. "A Road is Made." In The Search for Modern China. 310. New York, NY: W.W. Norton & Company, 1999
• Spence, Jonathan D. "Century's End." In The Search for Modern China. 725. New York, NY: W.W. Norton & Company, 1999

Mga kawing panlabas

• Free searchable biography of Deng Xiaoping at China Vitae Naka-arkibo 2009-07-21 sa Wayback Machine.
• Obituary, NY Times, 20 Pebrero 1997
• Selected Works of Deng Xiaoping Naka-arkibo 2004-08-10 sa Wayback Machine.
• Life of Deng Xiaoping Naka-arkibo 2014-01-18 sa Wayback Machine.
• China's former 'first family' (from CNN)
• China officially mourns Deng Xiaoping Naka-arkibo 2002-11-19 sa Wayback Machine. (from CNN)
• Deng's Free Market Nightmare Naka-arkibo 2012-07-30 sa Wayback Machine. (Maoist criticism)
• China 2002: Building socialism with Chinese characteristics Naka-arkibo 2002-08-07 sa Library of Congress (Communist Party USA)
• China Daily Biography

Bideo

• Documentary 52': China on the Catwalk Naka-arkibo 2013-09-14 sa Wayback Machine.
• 10th Anniversary of the death of Deng Xiaoping: SINA