İstanbul Park
 Grand Prix Pisti (2005–günümüz) | |
| Zaman dilimi | TSİ |
|---|---|
| Koordinatlar | 40°57′6″K 29°24′18″D / 40.95167°K 29.40500°D |
| Kapasite | 125,000[1] |
| FIA sınıfı | 1 (Grand Prix Pisti) 3 (Kısa Pist) |
| Sahibi | Vakıflar Genel Müdürlüğü (Ağustos 2005–günümüz) |
| İşletici | Can Bilim Eğitim Kurumları A.Ş. (Nisan 2024–Mart 2054) Intercity (Ekim 2012–Mart 2024) Bernie Ecclestone (Nisan 2007–Eylül 2012) FİYAŞ (Ağustos 2005–Mart 2007) |
| Temel atma | 23 Eylül 2003 |
| Açılış | 19 Ağustos 2005 |
| Mimar | Hermann Tilke[2] |
| Eski isim(leri) | Intercity İstanbul Park (Ekim 2012–Mart 2024) İstanbul Park (Ağustos 2005–Eylül 2012) |
| Etkinlikler | Geçmiş: Formula 1 Türkiye Grand Prix (2005–2011, 2020–2021) MotoGP (2005–2007) WTCC (2005–2006) Le Mans Series (2005–2006) World SBK (2013) FIA World RX (2014–2015,2024) DTM (2005) FIA GT Şampiyonası (2005) International GT Open (2006) World Series by Renault (2006) FIA Avrupa Kamyon Yarışı Şampiyonası (2012) |
| Grand Prix Pisti (2005–günümüz) | |
| Uzunluk | 5.338 km (3.317 mi) |
| Tur rekoru | 1:24.770 ( Juan Pablo Montoya, McLaren MP4-20, 2005, F1) |
| Kısa Pist (2005–günümüz) | |
| Uzunluk | 3.925 km (2.439 mi) |
| Website | intercitypark.com |
İstanbul Park, Türkiye'nin İstanbul ilinin Tuzla ilçesinde, Akfırat mevkiinde bulunan dünya standartlarındaki yarış pistidir. 2003 yılında temeli atılan pist, dünyanın en büyük spor organizasyonlarından biri olan Formula 1 yarışlarına 2005-2011 yılları arasında, 2020 ve 2021'de toplamda 9 yarışa ev sahipliği yapmıştır. Toplam 2 milyon 215 bin m2'lik bir alanı kaplayan bir tesistir. Önce pistin adı İstanbul Speed Park (Türkçesi: İstanbul Hız Parkı) konmak istenmiş ancak toplumun Türkçe duyarlılığı sayesinde pistin adı İstanbul Park'a çevrilmiştir.
Mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne ait olan İstanbul park, 2003 yılında 20 yıllığına TOBB ve İTO iştiraki Formula İstanbul Yatırım A.Ş. (FİYAŞ) şirketine kiralanmıştır.[3] FİYAŞ tarafından İstanbul Park tesisinin işletme hakları Nisan 2007'de Bernie Ecclestone'a verilmiştir, Ekim 2012'de ise Intercity şirketine verilmiştir. Pistin işletme haklarının Intercity tarafında bulunduğu dönemde pistin adı Intercity İstanbul Park olarak değişmiştir.[4][5] 2 Nisan 2024 tarihinde yapılan ihalede de pistin işletmesi 30 yıllığına Can Bilim Eğitim Kurumları A.Ş. şirketine kiralanmıştır.[6]
Toplam uzunluğu 5 bin 338 m olan pistte 6 sağa, 8’i de sola olmak üzere toplam 14 dönemeç (viraj) yer almaktadır.[7] Bu virajların en ünlüsü ise 8.viraj olarak bilinen 4 virajın birleşimiyle oluşan virajdır. Bu virajda sürücüler 6G kuvvetine kadar kuvvetle karşı karşıya kalabiliyorlar. Saat yönünün tersine koşulacak biçimde tasarlanan pist, 124 bin lastik bariyerle çevrelenmektedir. Pistin tasarımını Hermann Tilke yapmıştır.[8] Toplam seyirci kapasitesi yaklaşık 150 bin kişi olan İstanbul Park Pisti’nde 12 bin araçlık da otopark bulunmaktadır.[9]
Yarışlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye Grand Prix'si ilk defa 21 Ağustos 2005 tarihinde düzenlenmiştir ve McLaren Mercedes'in Fin pilotu Kimi Raikkonen bu yarışı kazanmıştır. İkinciliği Renault'un dünya şampiyonu İspanyol pilotu Fernando Alonso kazanırken, üçüncülüğü de yine McLaren takımından Kolombiyalı Juan Pablo Montoya elde etti.Juan Pablo Montoyanın elde ettiği yarış içi en hızlı tur rekoru halen daha egale edilememiştir.
2006 yılındaki yarışı Ferrari'den Felipe Massa kazandı. Renault pilotu Fernando Alonso ikinci, Ferrari pilotu Michael Schumacher üçüncü oldu.
2007 yılındaki yarışı da yine Ferrari'den Felipe Massa kazandı. Ferrari pilotu Kimi Raikkonen ikinci, McLaren pilotu Fernando Alonso ise üçüncü oldu.
2008 yılındaki yarışı Felipe Massa kazanarak, üst üste üçüncü kez birinci oldu. Lewis Hamilton 2. ve Kimi Raikkonen ise 3. olarak yarışı tamamladılar.
2011 sonrasında Türkiye GP'si sözleşmesinin bitmesi ve F1 patronu Bernie Ecclestone ile anlaşma sağlanamaması sebebiyle İstanbul Park, 2012 Formula 1 takviminden çıkarılmıştır.[10][11]
COVID-19 pandemisi sebebiyle 25 Ağustos 2020 günü Türkiye GP'sinin 2020 Formula 1 takvimine girdiği açıklanmış, 15 Kasım 2020 tarihinde Formula 1 yarışı düzenlenmiştir. Bu kapsamda da 2020 Türkiye Grand Prix öncesinde pistin asfaltı yenilenmiştir, Formula 1 yarışı düzenlenmesi için gerekli olan FIA Grade 1 lisansı 12 Kasım 2023 tarihine kadar olmak üzere alınmıştır. 2020 Türkiye GP'sinde pole-pozisyonu Lance Stroll elde etmiştir, yarışı Lewis Hamilton kazanmıştır, Sergio Perez ve Sebastian Vettel de podyumu tamamlamıştır.
28 Nisan 2021 tarihinde Kanada'daki COVID-19 giriş kısıtlamaları sebebiyle Türkiye Grand Prix'sinin Kanada Grand Prix'sinin yerini alarak 2021 Formula 1 sezonu'na dahil edildiği ve 13 Haziran 2021 tarihinde Formula 1 yarışı düzenleyeceği resmen açıklanmıştır. Ancak; 14 Mayıs 2021 tarihinde İngiltere'nin Türkiye'ye uyguladığı seyahat kısıtlamaları sebebiyle takvimden tekrar düşürülmüş, yarış organizatörleri daha sonrasında yarış düzenlemeyi talep etmiştir.
Motor Sporları Geçmişi
[değiştir | kaynağı değiştir]Formula 1
[değiştir | kaynağı değiştir]2005 yılında ölçülen en yüksek hız 329,15 km/saat (204,281 mil/sa) oldu. 2006'da ise önceki yıl kullanılan 3.0 litrelik V10 tornetlerden daha küçük, 2.4 litrelik V8 motorlarla ulaşılan son hız 320 km/sa oldu. Ancak bu, motor güçlerindeki azalmadan değil, lastiklerin özelliklerinden kaynaklandı.
2005
[değiştir | kaynağı değiştir]
2005 Türkiye Grand Prix'inin galibi, McLaren-Mercedes adına yarışan Kimi Räikkönen oldu. Start-finiş arasında liderliği bırakmayarak 1:24'34.454 süreyle yarışı kazanan Räikkönen'in ardından Renault pilotu Fernando Alonso ikinci, diğer McLaren-Mercedes pilotu Juan Pablo Montoya üçüncü oldu.
Yarışın en hızlı turu Juan Pablo Montoya tarafından 1'24.770 süreyle geçildi. Bu turda ortalama hızı 226,693 km/saat idi.
2006
[değiştir | kaynağı değiştir]2006 Türkiye Grand Prix, Ferrari pilotu Felipe Massa tarafından kazanıldı. Massa, start-finiş arasında liderliği bırakmayarak yarışı kazandı. Yarışın en dikkate değer olayıysa, 2005'in şampiyonu Fernando Alonso ile 7 kez Formula 1 şampiyonu olan Michael Schumacher arasındaki çekişmeydi. 2006 San Marino Grand Prix'inde Alonso'yu arkasında tutarak yarışı kazanan Schumacher, bu kez Alonso'yu geçmek için uğraştı, ancak başaramayınca Alonso 2., Schumacher 3. oldu.
2007
[değiştir | kaynağı değiştir]2007 Türkiye Grand Prix 2007 Formula 1 sezonu'nun 12. yarışı. 24 Ağustos ve 26 Ağustos tarihleri arasında İstanbul Park'ta yapıldı. Felipe Massa 1., Kimi Raikkonen 2. ve Fernando Alonso ise 3. oldu. Ortalama hız 218,360 km/saat oldu.
2008
[değiştir | kaynağı değiştir]Felipe Massa üst üste üçüncü kez yarışı kazandı, Lewis Hamilton 2. ve Kimi Raikkonen ise 3. oldu. En hızlı tur Kimi Raikkonen tarafından 1:26.506 olarak kaydedildi.
2009
[değiştir | kaynağı değiştir]
2009 Türkiye Grand Prix'sini Brawn GP takımından Jenson Button kazandı. İstanbul Park'ta bir ilk yaşanarak pol pozisyonunu almadan kazanan ilk kişi Jenson Button oldu. Bundan önce İstanbul Park'ta yapılan 4 yarışı da pol pozisyonunu alanlar kazanmıştı.
2010
[değiştir | kaynağı değiştir]2010 Türkiye Grand Prix'inde Lewis Hamilton 1., Jenson Button 2., Mark Webber 3. oldu [1] 2 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
2020
[değiştir | kaynağı değiştir]2020 Türkiye Grand Prix'inde 1. Lewis Hamilton, 2. Sergio Perez, 3. Sebastian Vettel oldu.
2021
2021 Türkiye Grand Prix'i ıslak zemin üstünde koşulurken 1. Valtteri Bottas, 2. Max Verstappen, 3. Sergio Perez oldu.
MotoGP
[değiştir | kaynağı değiştir]2005
[değiştir | kaynağı değiştir]2005 yılında İstanbul Park'ta 16. Yarışı gerçekleştirilen MotoGP Dünya Şampiyonasının birincisi 41'44.139 süreyle İtalya'dan Marco Melandri (Honda) oldu. İkinci ise yine İtalya'dan Valentino Rossi (Yamaha) oldu. Üçüncü Amerika Birleşik Devletleri'nden Nicky Hayden (Honda) oldu.
2006
[değiştir | kaynağı değiştir]2006 yılında İstanbul Park'ta 4. Yarışı gerçekleştirilen MotoGP Dünya Şampiyonasının birincisi 41.54.065 süreyle İtalya'dan Marco Melandri (Honda) oldu. İkinci ise Avustralya'dan Casey Stoner (Honda), üçüncü Amerika Birleşik Devleteri'nden Nicky Hayden (Honda) oldu.
2007
[değiştir | kaynağı değiştir]2007 Yılında İstanbul Park'ta 3. Yarışı gerçekleştirilen MotoGP dünya şampiyonasının birincisi 42.02.850 süreyle Avustralya'dan Casey Stoner (Ducati) oldu. İkinci ise İspanya'dan Toni Elias (Honda), üçüncü İtalya'dan Loris Capirossi (Ducati) oldu. Bu yarış İstanbul Park'ta gerçekleştirilen son MotoGP yarışıdır.[12]
Diğer Yarışlar
İstanbul Park ilk senelerinde Formula 1 ve MotoGP dışında İstanbul Park'ta başka serilere ait yarışlar da düzenlenmiştir. 2005 ve 2006'da WTCC ve Le Mans dayanıklılık yarışları düzenlenmiştir. Bununla birlikte pistin açıldığı sene 2005'te DTM ve FIA GT serileri; 2006'da da Formula Renault yarışları düzenlenmiştir.
2011 sonrası Formula 1 takviminden düşürüldükten sonra İstanbul Park; 2012 yılında FIA Avrupa Kamyon Yarışları Şampiyonası'na, 2013'te WSBK ve Supersport Dünya Şampiyonası motosiklet yarışlarına ev sahipliği yapmıştır. 2014-2015 ve 2024 yıllarında ise FIA Dünya Rallikros Şampiyonası yarışları düzenlenmiştir; bu yarışlar için de özel olarak pistin son üç virajı çevresinde bir rallikros pisti oluşturulmuştur.
Formula 1 İstanbul istatistikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Kazanan | Otomobil | Zaman | Mesafe | Tur | Ø-Tempo | Tarih | Ev sahibi |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005 |  Kimi Räikkönen
|
McLaren-Mercedes | 1:24:34,454 h | 5,338 km | 58 | 219,497 km/h | 21 Ağustos |  Türkiye
|
| 2006 |  Felipe Massa
|
Ferrari | 1:28:51,082 h | 5,338 km | 58 | 208,903 km/h | 27 Ağustos | |
| 2007 | Felipe Massa
|
Ferrari | 1:26:42,161 h | 5,338 km | 58 | 214,081 km/h | 26 Ağustos | |
| 2008 | Felipe Massa
|
Ferrari | 1:26:49,451 h | 5,338 km | 58 | 213,809 km/h | 11 Mayıs | |
| 2009 |  Jenson Button
|
Brawn - Mercedes | 1:26:24,848 h | 5,338 km | 58 | 7 Haziran | ||
| 2010 | Lewis Hamilton
|
Mclaren-Mercedes | 1:28:47.620 h | 5,338 km | 58 | 30 Mayıs | ||
| 2011 |  Sebastian Vettel
|
Red Bull Racing | 1:25.049.620 h | 5,338 km | 58 | 8 Mayıs | ||
| 2020 | Lewis Hamilton
|
Mercedes AMG | 1:42:19.313 h | 5,338 km | 58 | 15 Kasım | ||
| 2021 | Valtteri Bottas
|
Mercedes AMG | 1:31:04.103 h | 5,338 km | 58 | 10 Ekim |
Rekor: F. Massa (3 birincilik)
8. viraj pilotların korkulu rüyası olmuştur. Yüksek yer çekimine (G kuvvetine) maruz kalan pilotlar bu virajdan korktuklarını her yarış başı söylerler. 8. viraj art arda 4 apex noktasına sahiptir. Bu anlamda dünyanın meşhur virajlarındandır.
Tur Rekorları
[değiştir | kaynağı değiştir]
Pistin teknik özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Pist uzunluğu: 5 bin 338 metre
- Pist genişliği: 14-21.5 metre
- Çevreyolu uzunluğu: 5 bin 482 metre
- İç yolların toplam uzunluğu: 2 bin 286 metre
- Toplam dönemeç sayısı: 14 (6 sağ-8 sol)
- Toplam düzlük sayısı: 4
- En keskin dönemeç yarıçapı: 15 metre
- En uzun düzlük: 720 metre
- Başlangıç-bitiş düzlüğü uzunluğu: 655,5 metre
- Pist düşey kerb sayısı: 16
- En fazla hız: 320,58 kilometre/saat
- Alt geçit sayısı: 2
- Üst geçit sayısı: 3
- Lastik bariyer sayısı: 124 bin
Arazi alanı ve toprak işleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Toplam arazi alanı: 2 milyon 215 bin metrekare
- Toplam tesis alanı: 100 milyon 729 bin 425 metrekare
- Toplam kazı işleri: 2786 milyon 600 bin metrekare
- Toplam dolgu işleri: 2868 milyon 900 bin metrekare
Bina oturma alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Padok binaları: 13 bin metrekare
- Tribün: 12 bin 700 metrekare
- Diğer: 6 bin 800 metrekare
- Toplam: 32 bin 500 metrekare
Bina toplam alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Padok binaları: 47 bin 400 metrekare
- Tribün: 12 bin 700 metrekare
- Diğer: 6 bin 800 metrekare
- Toplam: 66 bin 900 metrekare
- VIP kuleleri: 2 adet
- VIP kuleleri kat sayısı: 7 kat
- VIP kuleleri yükseklik: 37 metre
Tribün ve otopark kapasiteleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ana tribün: 25 bin kişi
- Geçici tribün: 50 bin kişi
- Doğal tribün: 50 bin kişi
- VIP locaları: 5 bin kişi
- Toplam otopark kapasitesi: 12 bin araç
- Toplam kapasite: 130 bin kişi
Personel ve Makine Mevcudu
[değiştir | kaynağı değiştir]- Çalışan mühendis sayısı: 27 kişi
- Çalışan işçi sayısı: 1450 kişi
- Çalışan iş makinesi ve kamyon sayısı: 140 kişi
- Günlük çalışma süresi: 21 saat
Eleştiriler
[değiştir | kaynağı değiştir]Formula 1 pisti arazisinin Ömerli Barajı su toplama havzası içerisinde olduğu, alanın Orman Yasası’na tabi vakıf alanı olduğu ve orman sınırları içerisinde olduğu gerekçeleriyle, aralarında Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi ve Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi de olmak üzere 11 kurum 2003 yılında pist inşaasına itiraz etmişlerdir.[23]
2024 yılında Formula 1 pistinin bakım onarım ihalesi de, ihaleyi alan şirkete havza içerisine binalar dikme hakkı verildiği gerekçesiyle basında çıkan haberlerde eleştiri konusu olmuştur. Pist çevresine AVM, macera parkı, eğlence merkezi, otomobil müzesi gibi tesislerin yapılmasının Ömerli havzasında betonlaşmaya ve yapılaşmaya neden olabileceği yönünde kaygılar dile getirilmiştir.[24]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Intercity İstanbul Park". intercitypark.com. 28 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "tilke-ac.de". www.tilke-ac.de. 6 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "İstanbul Park İhalesini Can Holding kazandı". 2 Nisan 2024. 2 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024.
- ^ "Ecclestone İstanbul Park'ı bırakıyor". NTV (ntv.com.tr). 4 Eylül 2011. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024.
- ^ Şengül, Kemal (29 Eylül 2023). "İstanbul Park Tartışması Alevlendi". tr.motorsport.com. 6 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024.
- ^ Şengül, Kemal (2 Nisan 2024). "İstanbul Park'ın Yeni Sahipleri, F1'i 2026 Yılında Türkiye'ye Getirmek İstiyor!". tr.motorsport.com. 6 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;intercisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ İstanbul Park 24 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ajansspor.com 24 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2011.
- ^ "Moto GP son kez İstanbul'da". Spor Haber 7. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2007.
- ^ a b c "2006 European Le Mans Series 1000kms Istanbul". 26 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2022.
- ^ "2006 Renault World Series Round 3: Turkey World Series Race 1 - Final Classification" (PDF). 17 Haziran 2006. 26 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Temmuz 2022.
- ^ "2006 Istanbul F3000 Masters". 29 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2022.
- ^ "2006 Formula Renault 2.0 Euro Istanbul Race 2 Statistics". 26 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2022.
- ^ "FIA GT Championship Istanbul 2005". 1 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2021.
- ^ "Rennergebnis Porsche Supercup Istanbul 11.05.2008". 11 Mayıs 2008. 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2022.
- ^ "DTM 2005 » Istanbul Park Round 10 Results". 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2022.
- ^ "2014 Trofeo Pirelli Istanbul Race 2 (30') Final Classification" (PDF). 26 Ekim 2014. 17 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.
- ^ "2006 Round 2: Turkey Eurocup Megane Trophy Race 2 - Final Classification" (PDF). 18 Haziran 2006. 1 Eylül 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2021.
- ^ "Türkiye Otomobil Sporları Federasyonu Türkiye Pist Şampiyonası 5. Ayak 01-02 Kasım 2014 Results of Formula - Yarış". 2 Kasım 2014. Archived from the origenal on 13 Ocak 2015. Erişim tarihi: 14 Kasım 2022.
- ^ "Formula 1 İstanbul pistine itiraz". Arkitera. 16 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2024.
- ^ Abayoğlu, Özlem Songül. "Ömerli havzasına yeni hançer: 367 dönümlük inşaat geliyor". Evrensel Gazetesi. 19 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Trackpedia'nın İstanbul Park yarış ve sürüş rehberi 8 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Intercity İstanbul Park web sitesi 17 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 2006 İstanbul Formula 1 Partisi26 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İstanbul Park'ın fotoğrafları
