Arnavutluk'taki İtalyan himayesi
Protettorato italiano dell'Albania Arnavutluk'taki İtalya himayesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1917-1920 | |||||||||
 Bayrak | |||||||||
| Başkent | Avlonya | ||||||||
| Hükûmet | Himaye | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Arnavutluk tarihi |
|---|
 |
Arnavutluk'taki İtalyan himayesi; Arnavutluk'ta İtalya Krallığı'nın De jure olarak ülkeyi himaye altına alması olayıdır. Bu durum 23 Haziran 1917 tarihinden 1920 yaz aylarına kadar sürmüştür.
İşgal ve himayenin gelişimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Aralık 1914'te İtalyan ordusu Avlonya'yı işgal etmiştir. Fakat 1915'te Avusturya-Macaristan bölgeyi işgal edince İtalyanlar geri çekilmiştir. Mayıs 1916'da 100.000 kişilik bir kuvvetle geri dönen İtalyanlar General Settimio Piacentini kumandasında 1916 yazında tüm güney Arnavutluk'u işgal ettiler.[1] Bu arada Fransız ordusu Görice ve çevresini 29 Kasım 1916 tarihinde işgal etti. Üçlü İtilaf'ın onay vermesiyle harekete geçen Ergiri'deki İtalyan birlikleri ve Görice'deki Fransız birlikleri birleşerek Yunan azınlığın kontrolündeki Özerk Kuzey Epir Cumhuriyeti'ne girdiler. Fransızların kontrol altına aldıkları Görice'de hazırladığı protokol, Göriceli 14 temsilci ile Fransız Albay Descoins arasında 10 Kasım 1916 tarihinde imza altına alındı. Buna göre Fransız ordusu ile Arnavut lider Themistokli Gërmenji'nin himayesinde Özerk Görice Arnavut Cumhuriyeti kuruldu. Protokole katılan 14 temsilci hükûmet kabinesi üyeleri oldu.[2][3] Görice, Bihleşte, Kolonya, Opar ve Gora şehirleri bu cumhuriyete bağlandı.
Fransızların Londra Paktı'nı ihlal ettiğini düşünen İtalya hükûmeti, 12 Kasım 1916 tarihinde Fransız büyükelçiliğinden Özerk Görice Arnavut Cumhuriyeti'nin kurulması hakkında açıklama istedi.[4] Avusturya-Macaristan İmparatorluğu da Fransızların bu hareketini örnek alarak İşkodra'yı himayesine alırken 3 Ocak 1917 tarihinde şehrin Arnavutluk'tan bağımsızlığını ilan ettirmiştir.
İtalya Krallığı aynı taktiği kullanarak 23 Haziran 1917 tarihinde Ergiri şehrine Arnavutluk'tan bağımsızlığı ilan ettirerek bu şehri de himayesine almıştır.[5] General Ferrero aynı gün İtalyan himayesini ilan etmiş ve sonraki haftalarda Epir Bölgesi'ndeki Yanya şehrini işgal etmiştir.[6] Ne Büyük Britanya, ne de Fransa ile önceden istişare edilmeyen bu işgaller ve himaye karşısında her iki ülke de himaye için bir tanımada bulunmadı.[7]
100.000 İtalyan askeri tarafından korunan Turhan Paşa liderliğindeki bu Arnavut cumhuriyeti, resmi olarak kırmızı zemin ortasında bir kartal ibaresi bulunan bayrağı kabul etmiştir ki bu durum İtalyan Parlamentosu'nda bile şiddetli protestolarla karşılaştı.[8]
1918 yazında himaye bölgesini genişletmeye çalışan İtalya, Arnavutluk'a herhangi bir resmi ilhak vadetmeden harekete geçerek, Kuzey Yunanistan'da Kesriye çevresini, Makedonya'da Manastır çevresini Bulgarlar ve Osmanlılar aleyhine işgal etti. Aynı yıl 25 Eylül'de Makedonya'nın Kruşevo kentine ulaştılar.[9]
Ekim 1918'de İtalyan kuvvetleri Arnavut gönüllü taburları ile birlikte Avusturyalılara karşı harekât planlayarak, 14 Ekim'de Dıraç'ı, 15 Ekim'de Tiran'ı, 31 Ekim'de İşkodra'yı, 3 Kasım'da Ülgün ve şimdi Karadağ'a bağlı olan Bar'ı zaptetti.[10]
Kasım 1918'de I. Dünya Savaşı sona erdiğinde neredeyse tüm Arnavutluk İtalya himayesine alınmıştı. Bu arada Fransızlar, Arnavutlu'un işgalinden vazgeçerek 10 Aralık 1918 tarihinde resmen Özerk Görice Arnavut Cumhuriyeti'ne son verdiler. Bundan sonra 1920 yazına gelindiğinde İtalya hükûmetinin finansmanıyla işgal edilen bölgelere 546 km yol, 110 km demiryolu, 3000 km telgraf hattı, 9 teleferik, birkaç hastane ve modern yönetim binaları inşa edilmiştir.[11]
I. Dünya Savaşı sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Savaş sonrasında Aralık 1918'de Dıraç'ta toplanan Arnavutluk Millet Meclisi tarafından belirlenen bir temsil heyeti Paris Barış Konferansı'nda Arnavutların haklarının korunması amacıyla Paris'e gönderildi. Fakat konferans temsil heyetini resmi olarak kabul etmedi. Temsil heyeti Arnavutluk'u bir arada tutmak ve toprak kaybetmemek için bir İtalyan prensinin yönetimine bile razıydı. Fakat Ocak 1920'de konferansa katılanlardan arabuluculuk yapan Fransa, Britanya, İtalya ve Yunanistan; Arnavutluk'un bölünmesi konusunda anlaşmaya vardı. Buna göre herhangi bir Yugoslavya-İtalya çatışmasını önlemek maksadıyla tedbir olarak alınan karara göre Arnavutluk; Yugoslavya, İtalya ve Yunanistan arasında bölünecekti. Hatta diğer bir arabulucu Amerika Birleşik Devletleri'nin ve Arnavutluk temsilcilerinin yokluğunda, bu anlaşmaya ek olarak Avlonya'nın ve güney ve orta Arnavutluk'ta birtakım bölgelerin İtalya'ya bırakılması kararlaştırıldı.
Bu anlaşmalar Arnavut halkı arasında İtalyanlara karşı tepkiye sebep oldu. Mayıs 1920'de İtalyanlar bazı önemli şehirlerden (Dıraç, İşkodra, Tiran, Avlonya, Tepedelen, Klisura) çekilmek zorunda kaldılar. 4 Haziran 1920 ile 3 Eylül 1920 arasında ise Avlonya Savaşı cereyan etti. Bu savaş İtalyan birlikleri ile Arnavut milliyetçiler arasında 3 ay sürdü. Bu savaşı 4000[12] savaşçı ile idare eden Arnavutlar 20.000 askerden fazla sayıdaki İtalyanlara karşı üstünlük sağladı ve savaşı kazandı. Ancak her iki tarafta yaklaşık 3000'er ölü verdi.[13] Savaş sonunda İtalya ile Arnavutluk hükûmeti arasında bir barış antlaşması imzalandı.[14] İtalya'daki devrim hareketleri Arnavutluk'ta bulunan 20.000 civarında askerin bu ülkede barındırılmasını güçleştiren başka bir etken oldu.[15] 2 Ağustos 1920 tarihinde İtalya ve Arnavutluk arasında imzalanan protokolle İtalya, Sazan Adası dışındaki topraklardan çekilmeyi kabul etti.[16] Bu ada 1947'ye kadar İtalya'da kalmış olup, o yıl Arnavutluk'a devredilmiştir, ancak adada küçük bir İtalya-Arnavutluk deniz üssü bulunmaktadır.[17] Bu antlaşmalarla İtalya artık Arnavutluk toprakları üzerindeki çeşitli iddialarından resmi olarak bir süre vazgeçmiş oldu.[16] 1939 yılında Benito Mussolini ile birlikte İtalyanlar tekrar Arnavutluk topraklarını işgal etmeye başlayacaktır.[18]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Bibliyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]- (İtalyanca) Biagini, Antonello. Storia dell'Albania contemporanea. Bompiani editore. Milano, 2005
- (İtalyanca) Borgogni, Massimo. Tra continuità e incertezza. Italia e Albania (1914-1939). La strategia politico-militare dell'Italia in Albania fino all'Operazione "Oltre Mare Tirana" . 2007 Franco Angeli
- (İtalyanca) Bucciol, Eugenio. Albania: fronte dimenticato della Grande guerra. Nuova Dimensione Edizioni. Portogruaro, 2001 ISBN 88-85318-61-4
- Bushkoff, Leonard. Albania, history of. Collier's Encyclopedia. vol. 1. NY: P.F. Collier, L.P, 1996.
- Nigel, Thomas. Armies in the Balkans 1914-18. Osprey Publishing. Oxford, 2001 ISBN 1-84176-194-X
- Pearson, Owens. Albania in the twentieth century: a history (Volume 3). Publisher I.B.Tauris. London, 2004 ISBN 1-84511-013-7
- Steiner, Zara. The lights that failed: European international history, 1919-1933. Oxford University Press. Oxford, 2005.
- Stickney, Edith. Southern Albania. Stanford University Press. Stanford, 1929 ISBN 0-8047-6171-X
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Italian Army in Albania during WWI". 30 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ Schmidt-Neke, Michael (1987). Enstehung und Ausbau der Königsdiktatur in Albanien, 1912–1939. Oldenbourg Wissenschaftsverlag. s. 43. ISBN 978-3-486-54321-6. Erişim tarihi: 8 Kasım 2010.
- ^ Pearson, Owen (2004). Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908–1939. I.B.Tauris. s. 103. ISBN 978-1-84511-013-0. 27 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2010.
- ^ Popescu, Stefan. "Les français et la république de Kortcha (1916-1920)". Cairn info. doi:10.3917/gmcc.213.0077. 17 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2011.
La signature de ce Protocole contrevient aux stipulations du traité de Londres ...Par conséquent, l'Italie demanda des explications au quai d'Orsay, par l'intermédiaire de son ambassadeur, le 12 décembre 1916.
- ^ Jaume Ollé (15 Temmuz 1996). "Republic of Korçë (1917-1918)". 12 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2011.
On 23 June 1917, Italy proclaimed the independence of Albania under her protectorate, justifying this with the French precedent in Korçë. Austria-Hungary had done it before on 3 January 1917.
- ^ "General Ferrero and Albania (in Italian)". 11 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ "Stickney: Italian Protectorate not recognized by Great Britain and France". 30 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ "Stickney: Southern Albania". 17 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ (İtalyanca) War in 1918 Albania 11 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ (İtalyanca) Italians in Albania during WWI: a forgotten war 19 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ (İtalyanca) "Commissione d'inchiesta per l'impresa d'Albania del 1914-21" 28 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Albanian identities: myth and history Authors Stephanie Schwandner-Sievers, Bernd Jürgen Fischer Editors Stephanie Schwandner-Sievers, Bernd Jürgen Fischer Edition illustrated Publisher C. Hurst & Co. Publishers, 2002 ISBN 1-85065-572-3, ISBN 978-1-85065-572-5
- ^ Hugh Montgomery-Massingberd, editor, Burke's Royal Families of the World, Volume 1: Europe & Latin America (London, UK: Burke's Peerage Ltd, 1977), sayfa 106
- ^ Albania and King Zog: independence, republic and monarchy 1908-1939 Volume 1 of Albania in the twentieth century, Owen Pearson Volume 1 of Albania and King Zog, Owen Pearson Author Owen Pearson Edition illustrated Publisher I.B.Tauris, 2004 ISBN 1-84511-013-7, ISBN 978-1-84511-013-0 sayfa 151 [1] 17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "June 1920 Revolt of Bersaglieri in Ancona (İtalyanca)". 5 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ a b "Albania: A Country Study: Albania's Reemergence after World War I, Library of Congress". 7 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ "Cooperation between Italy and Albania (İtalyanca)". 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
- ^ "Italian occupation of Albania: 1917/1918/1919/1920". 30 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- (İtalyanca) 1916 & 1917 Arnavutluk'taki İtalyan ordusu11 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- (İtalyanca) 1918 Arnavutluk'taki İtalyan ordusu2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
