Balaken (rayon)
 | |
 Rayonun Azerbaycan'daki konumu | |
| Merkez | Balaken |
|---|---|
| Başkan | Islam Rzayev |
| Alan | 923[1] (km2) |
| Nüfus | 97.600 |
| Nüfus yoğunluğu | 92 (kişi/km2) |
| Plaka kodu | 08 |
| Telefon kodu | 119 |
| Posta kodu | AZ 0800 |
| Web sitesi | balaken.az |
Balaken Rayonu (Azerice: Balakən rayonu), Azerbaycan'ın rayonlarından biridir. Azerbaycan'ın kuzeybatısındadır. Antik Yunan coğrafyacısı Strabon, Balaken'i 'Mabetler diyarı' adıyla anmıştır.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihi bir Alban yerleşim yeridir, eski Kafkas Alban Krallıklarının güzey-batı hattını çevreleyen lojistik yapısı ile Alban Krallığı için her zaman birincil öneme sahip olmuştur[kaynak belirtilmeli], özellikle Albanlar'a ait eski tapınaklar ve bir kısmı hala ayakta olan eski kiliseler, Alban swastikaları nakşedilmiş tarihi duvar süslemeleri, mezar taşları ve bazı dikitler önemli kültürel öğeleridir.
Rus İmparatorluğu zamanı Car-Balaken okruguna (Rusça: Джаро-Белоканский округ) dahildi. 1841'de feshedilerek Gürcü-İmereti vilayetine (Rusça: Грузино-Имеретинская губерния) katılmış, 1860'tan yeniden özerk Car-Balaken okrugu kurulmuştur. 1860 yılından Zakatala okruguna, 1920 yılından ise Zakatala kazasına (Rusça: Загатальский уезд) dahil idi. Balaken rayonu 1930'da kurulmuş, 1963'te Zaqatala rayonuna birleştirilmiş, 1965'te yeniden bağımsız rayon olmuştur. Kuzeyinde Dağıstan'la, batısında Gürcistan'la komşudur.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Rayon, yüksek Kafkas dağ silsilelerinin uzantılarından oluşmaktadır.
Balaken, kuzeyden Rusya Federasyonu, Dağıstan, batıdan Gürcistan Cumhuriyeti, güneyden Zakatala Rayonu ile komşudur.
Kafkas sıradağlarının güney doğusu içinde kalan Balaken, derin ve verimli vadi ve ovalarla, hayvancılığa uygun meralara sahiptir. Doğal güzellikleri ve el değmemişliği ile turizm açısından geleceğe yönelik önemli olanaklara sahiptir.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Rayon etnik bakımdan zengindir. Burada nüfusun büyük bölümü Azeri'dir. Etnik azınlıklarlar içerisinde bir Doğu Kafkas dili konuşan Avarlar en büyük azınlıktır. Balaken Avarlar'ı Avarlar içinde "Tshorosul Avar" (Türkçe: "Buzul Yöresi Avarlar'ı") olarak bilinir. Rayonda ayrıca Yengiloylar, Çingeneler, Sahurlar, Ruslar, Ukraynalılar da yaşar. Etnik Dağıstan halklarının birçoğu II. Dünya Savaşı sırasında zengin doğal güzellikleri olan Balaken bölgesine göç etmişlerdir.
| Etnik qrup |
27 ocak-3 şubat, 1999 n.s.[2] | 13-22 nisan, 2009 n.s.[3] | ||
|---|---|---|---|---|
| Sayı | % | Sayı | % | |
| Toplam | 83 732 | 100.00 | 89 827 | 100.00 |
| Azeriler | 56 674 | 67.69 | 65 349 | 72.75 |
| Kafkasya Avarları | 24 415 | 29.16 | 23 874 | 26.58 |
| Ruslar | 237 | 0.28 | 128 | 0.14 |
| Lezgiler | 219 | 0.26 | 91 | 0.10 |
| Gürcüler | 1 731 | 2.07 | 38 | 0.04 |
| Sahurlar | ... | ... | 34 | 0.04 |
| Türkler | 43 | 0.05 | 28 | 0.03 |
| Tatarlar | 39 | 0.05 | 11 | 0.01 |
| Ukraynalılar | 34 | 0.04 | ... | ... |
| Ermeniler | 3 | 0.00 | ... | ... |
| Diğerleri | 337 | 0.40 | 274 | 0.31 |
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Yerli halk daha çok tütünçülük, arıcılık, meyvecilik yapmaktadır. Rayonun ekonomisinde hayvancılık ve tahılçılık da önemli yer tutmaktadır. Daha ziyade kırsal bölgeye ait tüketim malları imal edilir.
Eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]Rayonda 10 ilkokul, 40 ortaokul, teknik meslek ve müzik okulu, 44 kütüphane, 99 dernek vardır.
Mimarlık
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kullar köyünde Perikalesi (12.-13. yüzyıl),
- Talalar köyünde "Nur Kilise"
- Kazma köyünde "Darvazbine Kilisesi",
- Kateh köyünde burçlu bir kale (12. yüzyıl), bir cami (1912)
- Balaken şehrinde tek minareli cami (19. yüzyıl).
- Kortala köyünde cami (1905)
İdari birimler
[değiştir | kaynağı değiştir]Rayonda 1 şehir, 1 kasaba ve 57 köy vardır.
Balaken şehri
- Katex kasabası
Kabakçöl kasabası
- Abjit köyü
- Acılıkbine köyü
- Ağkilse köyü
- Bayrambine köyü
- Bedağar köyü
- Biçaqarbinə köyü
- Böyüktala köyü
- Cillik köyü
- Cincartala köyü
- Çederovtala köyü
- Çorçorbine köyü
- Darvazbins köyü
- Eyritala köyü
- Gerekli köyü
- Gülüzenbine köyü
- Hetovlar köyü
- Henefki köyü
- İsaklıgerme köyü
- İti köyü
- Kilisebugov köyü
- Kortala köyü
- Mahamalar köyü
- Mazımgara köyü
- Mazımkarışan köyü
- Mazımçay köyü
- Meşeşambul köyü
- Melikzade köyü
- Mollaçıbine köyü
- Murğuztala köyü
- Öküzovtala köyü
- Poçtbine köyü
- Püştetala köyü
- Kamıştala köyü
- Karacalarbine köyü
- Karahacılı köyü
- Karavelili köyü
- Gasbine köyü
- Gaysa köyü
- Kazma köyü
- Kızlartala köyü
- Koztala köyü
- Kullar köyü
- Roçehmed köyü
- Sarıbulag köyü
- Salban köyü
- Şambulbine köyü
- Şambul köyü
- Şerif köyü
- Talalar köyü
- Tülü köyü
- Halatala köyü
Not
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ümumi məlumat. — Azərbaycan Respublikasının inzibati–ərazi vahidləri. — İnzibati kənd rayonları (01.01.2006), səhifə 11. // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. 25 cilddə. Məsul katib akademik T. M. Nağıyev. "Azərbaycan" cildi. Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi, 2007, 884 səhifə. ISBN 9789952441017
- ^ Population statistics of Eastern Europe 16 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census 19 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Population statistics of Eastern Europe 16 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census 7 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
