Domuz eti
Domuz eti, dünyada en çok tüketilen et çeşitlerinden biridir. Geçmişi MÖ 5000'lere dayanan, insanoğlunun en eski besin kaynaklarındandır. Orta Doğu'da ya da Çin'de domuzların evcilleştirilmesi ile tüketilmeye başlanmıştır. Hızlı üremesi ve büyümesi nedeniyle kolay bakılan domuz, yakın çağlara kadar Avrupa ve Amerika kültürlerinde bir güz yiyeceği olarak değerlendirilmiştir. Yavruların olgunlaştığı bu dönemlerde, topluca mezbahalara giden domuzlar nedeniyle fiyatlar oldukça ucuz olmaktadır.
Günümüz yüksek refah ülkelerindeki tüketim ortamında bolca bulunan artık ve atıl yiyecek maddeleri, insanlarla aynı yiyecekleri tüketebilen domuzlar için yem olarak kullanılabilmektedir. Bu yüzden bu ülkelerde domuz eti sürekli olarak açık arayla en ucuz et çeşididir. Domuz eti ve diğer domuz ürünleri ticari seri üretimde ucuzluk ve ulaşılabilirlik bakımından tercih edilen hatta vazgeçilemez hammaddeler haline gelmiştir.[1]
Şeriata göre yönetilen ülkelerde, İsrail'de satılması, tüketilmesi dinî yasalarca (Kaşrut) yasaklanmış olup, İskoç dağlılarının (Highlands) eski kültüründe domuz eti yemek bir tabuyken, 19. yüzyılda bu tabu ortadan kalkmıştır.[kaynak belirtilmeli]
Domuz eti tüketimi
[değiştir | kaynağı değiştir]| Sıralama | Ülkeler | Besin değeri (cal) | Besin değeri (kJ) |
| 1 | Avusturya | 352.8 | 1477 |
| 2 | İsviçre | 349.6 | 1464 |
| 3 | Finlandiya | 343.2 | 1437 |
| 4 | Çin | 331.8 | 1389 |
| 5 | Fransa | 301.6 | 1263 |
| 6 | İspanya | 296.3 | 1241 |
| 7 | Danimarka | 293.5 | 1229 |
| 8 | Polonya | 267.7 | 1121 |
| 9 | Yugoslavya | 264.3 | 1107 |
| 10 | Almanya | 247.1 | 1035 |
Kesim yerleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Domuz çok çeşitli kesimleri ile bilinmektedir. Bunlar arasında jambon (but), bacon (pastırma), tenderloin (bonfile), chop (pirzola), ribs (kaburga) en bilinenleridir. Ayrıca çok sayıda kıyma türünden işlenmiş et ürünü; sosis, sucuk ve salam da elde edilmektedir.
Domuz etinden yapılmış çeşitli yemek ve et ürünleri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Domuz kaburgası -
-
Prosciutto (jambon) -
Sandviç jambonu
Dinlerin domuz etine bakış açısı
[değiştir | kaynağı değiştir]İslamiyet ve Yahudilik'te domuz eti yemek haramdır. Ayrıca Eski Ahit'te domuz eti yemek yasaklanmıştır.[kaynak belirtilmeli]
| İnanç birliği | Kitabi kaynakça | Uygulayanlar |
| Yahudilik | (Tevrat) Leviticus 11:2–4, 7–8 ve Deuteronomy 14:8 | Sınırlı yasak: İsrail. |
| Hristiyanlık | (İncil) Isaiah 65 ve 66 ve tevrattakiler | Yasaklayan mezhepler: Etiyopya Ortodoks Tevhîdî Kilisesi, Hebrew Roots, Messianic Jews, Yedinci Gün Adventist Kilisesi, United Church of God, Gerekli gören mezhepler: Makedon Ortodoks Kilisesi. Kalanları: domuz etini diğer etlerden ayırmazlar |
| Müslümanlık | (Kur'an) Al-Bakara Sure 2 – Ayet 173 ve Al-Maidah Sure 5 – Ayet 3) | Ağır yasak: İran, Moritanya, Umman, Katar, Suudi Arabistan, Kuveyt, Libya, Pakistan, Şarja Emirliği ve Maldivler Sınırlı yasak: Endonezya, Malezya, Brunei, Lübnan, Irak, Tunus, Mısır, Fas, Bahreyn, Ürdün, Arnavutluk, Azerbaycan, Suriye ve Birleşik Arap Emirlikleri (Şarja Emirliği dışındakiler) |
Birçok dinde domuz etiyle ilgili yasakların olması bu konuda dinlerin ötesinde daha eski sebepler, toplumsal tecrübeler olabileceğine işaret eder:
- Domuzun yediğini insanlar da yiyebileceğinden dolayı komşusu aç iken domuz beslemenin açlık zamanlarında kabul edilmesinin sosyal dayanışmaya büyük zarar verdiği görülmüş ve bu konuda yasaklar o eski zamanlarda konulmuş olabilir.
- Domuz besleme irdelenirken düşük değerli yiyecekleri yüksek değerli bir yiyeceğe dönüştürme yöntemi olarak bakılabilir. Çifte toynaklı hayvan besleme ise insan besini bile olmayan ve bol bulunan bir malzemeyi, otu, yüksek değerli bir yiyeceğe dönüştürme yöntemidir. Bu yüzden domuz besleme üretkenlik ve verimlilik bakımından çifte toynaklı hayvan besleme karşısında yarışı kaybetmiş olabilir. Açlığın o kadar sorun olmadığı ortamlarda bu üretkenlik ve verimlilik rekabetinin o kadar etkisi olmayacağından, günümüzde domuz yiyen ve yemeyen kültürler yan yana var olabilmektedirler. İnsan yemeği atıklarının bol olduğu günümüzde onları tüketip taze ete dönüştürebilen bir organizma (domuz) yetiştiricilerce rağbet bile görebilmekte ve eti bu yüzden domuz eti yasağı olmayan piyasalardaki kırmızı etlerin en ucuzu bile olabilmektedir.[3][4]
- Domuz insan gibi hepçildir (sadece ot ya da sadece et yemez) bu yüzden bünye olarak insana benzer ve ortak hastalıkları vardır (örn. trişin, grip); domuz besleyip domuz eti yiyenler diğerlerine göre daha çok hasta olmuş, soyları ve inançları bu yüzden zamanla azınlıkta kalmış olabilir.[5]
- Erkek domuzun cinsiyet sinyali -dişi domuzun duruşunu etkileyen- feromon kokularının erkek insanınkilere (Androstenon, Androstenol, Androstadienon) çok benzediği sezilmiş / fark edilmiş ve bu ataerkil bir toplumda domuz beslememe şeklinde bir tepkiye sebep olmuş olabilir.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Dunk, Marcus (3 Ekim 2009). "Bullets, bread and beer, tambourines and toothpaste... and the 180 other things you can to do with a PIG". Mail Online. 3 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024.
- ^ "FAOstat veritabanı, 2002". 20 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2007.
- ^ https://www.quora.com/Why-is-pork-cheaper-than-other-meats-like-chicken-and-beef Neden domuz eti tavuk ve inek etinden daha ucuz?
- ^ https://www.reddit.com/r/explainlikeimfive/comments/391yp9/eli5_why_is_pork_the_cheapest_meat_in_the_grocery/ Neden domuz eti markette etlerin en ucuzu?
- ^ https://www.livescience.com/2597-pigs-pack-human-pathogens.html 20 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Domuzlar çok insan hastalıkları barındırır
- ^ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK200980/ 11 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Neurobiology of Chemical Communication - Chapter 19 Human Pheromones
| Evcil |  | |
|---|---|---|
| Yaban domuzları | ||
| Diğer | ||
