Moğol alfabesi
Moğol alfabesi (Moğolca: ᠮᠣᠩᠭᠣᠯᠪᠢᠴᠢᠭ, Монгол бичиг Mongol biçig), Moğolca'nın yazımı için Eski Uygur alfabesi türetilen bir alfabedir. Alfabe 13. yüzyılda oluşturulmuş olup Oyrat ve Mançu dillerine de uyarlanmıştır. Moğol alfabesi yukarıdan aşağı doğru yazılır.
Alfabe 1931 yılına kadar Buryatya ve 1945 yılına kadar Moğolistan'da kullanılmıştır. Çin'e bağlı İç Moğolistan'da ise alfabe günümüzde de kullanılmaktadır. Bununla birlikte Moğolistan'ın 1990'da demokrasiye geçmesiyle birlikte alfabeye geri dönülmeye çalışılmış ve 2011'den itibaren kiril alfabesi ile resmî statüye ulaşmıştır.[1]
Harfler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Harfler | Çeviri | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tek başına | Sözcük başında | Sözcük ortasında | Sözcük sonunda | Latin | Kiril | UFA | |
| ᠠ | ᠠ | ᠠ | ᠠᠠ᠋ | a | А | a | |
| ᠡ | ᠡ | e | Э | e | |||
| ᠢ | ᠢ | ᠢ | ᠢ | i, yi | И, Й, Ы, Ь | i, ji | |
| ᠣ | ᠣ | ᠣ | ᠣ | o, u | О, У | o, ʊ | |
| ᠥ | ᠥ | ᠥᠥ᠋ | ᠥᠥ᠋ | ö, ü | Ө, Ү | œ, u | |
| ᠨ | ᠨ | ᠨ | ᠨᠨ᠌ | n | Н | n | |
| ᠩ | ᠩ | ᠩ | ng | Н, НГ | ŋ | ||
| ᠪ | ᠪ | ᠪ | ᠪᠪ᠋ | b | Б, В | b, v | |
| ᠫ | ᠫ | ᠫ | ᠫ | p | П | p | |
| ᠬ | ᠬ | ᠬ | ᠬ | q | Х | x | |
| ᠭ | ᠭ | ᠭᠭ᠋ | ᠭᠭ᠋ | γ | Г | g, ɢ | |
| ᠭ᠍ | ᠭ᠍ | k | Х | x | |||
| ᠭ᠌ | g | Г | g, ɢ | ||||
| ᠮ | ᠮ | ᠮ | ᠮ | m | М | m | |
| ᠯ | ᠯ | ᠯ | ᠯ | l | Л | l | |
| ᠰ | ᠰ | ᠰ | ᠰ | s | С | s | |
| ᠱ | ᠱ | ᠱ | ᠱ | š | Ш | ʃ | |
| ᠲᠳ | ᠲ | ᠲᠳ᠋ | ᠳ | t, d | Т, Д | t, d | |
| ᠴ | ᠴ | ᠴ | č | Ч, Ц | tʃʰ, tsʰ | ||
| ᠵ | ᠵ | ᠵ | j | Ж, З | tʃ, ts | ||
| ᠶ | ᠶ | ᠶ | ᠶ | y | -Й, Е*, Ё*, Ю*, Я* | j | |
| ᠷ | ᠷ | ᠷ | ᠷ | r | Р | r | |
| ᠸ | ᠸ | ᠸ | v | В | v | ||
| ᠹ | ᠹ | ᠹ | ᠹ | f | Ф | f | |
| ᠺ | ᠺ | ᠺ | k | К | kʰ | ||
| ᠻ | ᠻ | ᠻ | ᠻ | ḳ | К | kʰ | |
| ᠼ | ᠼ | ᠼ | (c) | (ц) | ts | ||
| ᠽ | ᠽ | ᠽ | (z) | (з) | z | ||
| ᠾ | ᠾ | ᠾ | (h) | (г, х) | h | ||
| ᠿ | ᠿ | (ř) | (-,-) | ||||
| ᡁ | ᡁ | (zh) | (-,-) | ʈ͡ʂ | |||
| ᡂ | ᡂ | (chi) | (-,-) | ||||
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Official Documents to be in Mongolian Script". UB Post. 21 Haziran 2011. 1 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2016.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Moğol alfabesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
- Making Sense of the Traditional Mongolian Script 11 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Omniglot: Mongolian Alphabet 26 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
