Rolls-Royce Avon
Rolls-Royce Avon, Rolls-Royce tarafından tasarlanan ve üretilen ilk eksenel akışlı jet motoruydu. 1950'de tanıtılan motor, İkinci Dünya Savaşı sonrası en başarılı motor tasarımlarından biri haline geldi. Hem askeri hem de sivil olmak üzere çok çeşitli uçaklarda ve ayrıca sabit ve deniz gücü versiyonlarında kullanıldı
İki Avon tarafından desteklenen bir English Electric Canberra, bir jetle ilk yakıt ikmali yapılmadan kesintisiz transatlantik uçuşunu yaptı ve dört Avon tarafından desteklenen bir BOAC de Havilland Comet 4, bir jet uçağıyla ilk tarifeli transatlantik geçişini yaptı.
Avon'un uçak motoru versiyonunun üretimi 24 yıl sonra 1974'te sona erdi. Halen Siemens tarafından üretilen Avon türevi endüstriyel versiyonunun üretimi bu güne kadar devam ediyor.
Avon'un güncel versiyonu olan Avon 200, 21.000–22.000 shp (15,7–16,4 MW) değerinde bir endüstriyel gaz jeneratörüdür. 2011 yılı itibari ile 1.200 adet Endüstriyel Avon satılmış ve türü kendi sınıfında 60.000.000 saat çalışarak rekor kırmıştır.[1]
Tasarım ve geliştirme
[değiştir | kaynağı değiştir]Motor başlangıçta English Electric Canberra için öne sürülen özel bir girişimdi.[2] Başlangıçta AJ.65 Axial Jet, 6,500 lbf, olarak bilinen motor, Alan Arnold Griffith'in ilk proje konseptine dayanıyordu. Rolls-Royce Nene motorunda kanıtlanmış ilkeleri kullanarak bir eksenel kompresörü bir yanma sistemi ve tek kademeli türbin ile birleştirdi.
Tasarım çalışmaları 1945'te başladı. Avon tasarım ekibine başlangıçta Geoff Wilde'ın yardım ettiği Stanley Hooker başkanlık etti . Motorun geliştirilmesi 1948'de Barnoldswick'ten Derby'ye taşındı ve daha sonra Hooker şirketten ayrılarak Bristol Engines'e geçti.
İlk motor 25 Mart 1947'de 12 kademeli bir kompresörle çalıştı. Motoru çalıştırmak zordu, hızlanmıyordu ve ilk kademe kanatlarını kırmıştı. İki konumlu giriş kılavuz kanatları ve kompresör hava tahliyesi, motorun RA.2 olarak 25 saatlik bir test yapmasına[1] ve dönüştürülmüş Avro Lancastrian'da iki dıştan takmalı konumda, 15 Ağustos 1948'de Hucknall'dan uçmasına izin veren tasarım değişiklikleri arasındaydı.
İki aşamalı bir türbine ihtiyaç duyan ilk üretim motoru, RA.3 veya Avon Mk 101 idi. Bu tasarımın çeşitli modifiye versiyonları Mk. 100 serisi.
Avon 200 serisi, önceki Mk serileri ile çok az ortak noktası olan eksiksiz bir yeniden tasarımdı. Farklılıklar arasında tamamen yeni bir yanma bölümü ve Armstrong-Siddeley Sapphire'ınkine dayalı 15 aşamalı bir kompresör vardı. İlk uygulama Vickers Valiant idi.
Operasyonel geçmiş
[değiştir | kaynağı değiştir]
Motor, 1950'de English Electric Canberra B.2'de 6.500 lbf (29 kN) itme gücüne sahip RA.3/Mk.101 olarak üretime girdi. Canberra B.6, Hawker Hunter ve Supermarine Swift'de benzer versiyonlar kullanıldı. Bunu, de Havilland Comet C.2'de 7.350 lbf (32.700 N) itiş gücüne sahip RA.7/Mk.114, Vickers Valiant'ta RA.14/Mk.201, 9.500 lbf (42 kN) ve Comet C.3 ve Hawker Hunter F.6'da kullanılan RA.26, 10.000 lbf (44 kN) yükseltilmiş versiyonlar izledi. Avon destekli bir de Havilland Comet 4, 1958'de ilk tarifeli transatlantik jet servisini hayata geçirdi. En yüksek itme gücüne sahip versiyonu English Electric Lightning'in sonraki sürümlerinde kullanılan RA.29 Mk.301/2 (RB.146) idi. Art yakıcı ile 12.690 lbf (56.450 N) ve 17.110 lbf (72.770 N) itiş gücü üretti. Avon'u kullanacak diğer uçaklar arasında de Havilland Sea Vixen, Supermarine Scimitar ve Fairey Delta 2 vardı.
RA.3/Mk.109, Svenska Flygmotor tarafından RM5 olarak lisans altında ve yükseltilmiş RA.29, RM6 olarak 7.110 lbf (76.110 N) itme gücüne sahip olacak şekilde üretilmiştir. RM5, Saab 32 Lansen'e güç verdi. RM6 ise Saab 35 Draken'a ve ve Lansen'in (J 32B) tüm hava koşullarına uygun avcı versiyonuna güç verdi.
300 Avon 113 ve daha fazla sayıda Avon 203,[3] Belçika'da Fabrique Nationale tarafından lisans altında üretildi.
ABD'de RA.28-49, VTOL Ryan X-13 Vertijet uçağında kullanıldı.
Avustralya'da Avon, Commonwealth Aircraft Corporation tarafından CA-27 Avon-Sabre'da kullanıldı.
Avon, 1974 yılına kadar Sud Aviation Caravelle ve English Electric (BAC) Lightning için üretime devam etti ve o zamana kadar 11.000'den fazla üretildi. Motor, English Electric Canberra PR.9 23 Haziran 2006'da emekli edilinceye kadar Kraliyet Hava Kuvvetleri'nde operasyonel hizmette kaldı.
Avon'un büyük süpersonik avcı uçakları için halefi olarak 2 makaralı RB.106/RB.128'de ilk tasarım çalışması yapıldı.
Özellikler (Avon 301R)
[değiştir | kaynağı değiştir]''Lightning F.6 Avon 301R Teknik Özellikleri''nden alınan veriler
Genel özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tür: turbojet
- Uzunluk: 126 inç (3.200 mm)
- Çap: 35,7 inç (907 mm)
- Kuru ağırlık: 2.890 lb (1.310 kg)
Bileşenler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kompresör: 15 kademeli eksenel akış
- Yakıcılar : kanül, 150 Ib / s (68 kg / s)
- Türbin : iki aşamalı eksenel akış
- Yakıt türü: gazyağı
Verim
[değiştir | kaynağı değiştir]- Maksimum itme : 12.690 lbf (56.4 kN) kuru, 16.360 lbf (72,8 kN) yeniden ısıtma ile
- Genel basınç oranı : 7,45:1
- Özgül yakıt tüketimi : 0,932 lb/(lbf⋅h) veya 26,4 g/(kN⋅s) (kuru); 1.853 lb/(lbf⋅h) veya 52.5 g/(kN⋅s) (ıslak)
- İtme-ağırlık oranı : 5,66
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Avon 200 - Rolls-Royce". web.archive.org. 16 Mayıs 2013. 16 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2021.
- ^ "rolls-royce avon | english electric | nene | 1955 | 1777 | Flight Archive". web.archive.org. 29 Ocak 2016. 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2021.
- ^ "hispano suiza | canadian pratt | flight international | 1962 | 1011 | Flight Archive". web.archive.org. 4 Kasım 2012. 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2021.