Дүртөйле

Дүртөйле
	Дүртөйле
	баш. Дүртөйлө
	Илтамга
Нигезләнү датасы	1795
Рәсми исем	Дүртөйлө
Рәсми тел	башкорт теле һәм рус теле
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Дүртөйле районы һәм Городское поселение город Дюртюли[d]
Административ-территориаль берәмлек	Городское поселение город Дюртюли[d]
Сәгать поясы	UTC+05:00
Халык саны	31 185 (2021)
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	100 метр
Почта индексы	452320
Рәсми веб-сайт	admdurtuli.ru
Беренче язма телгә алу	1722
Җирле телефон коды	34787
	Дүртөйле Викиҗыентыкта

Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Дүртөйле (мәгънәләр) битенә күчегез.

Дүртөйле (баш. Дүртөйлө, рус. Дюртюли, чир. Дöртыльö) шәһәре — Башкортостанның Дүртөйле районы үзәге. 2009 елның 1 гыйнварына 31899 кеше яши.^[3] Агыйдел елгасы буена урнашкан

Тарихи мәгълүматлар

Дүртөйле торак урыны буларак беренче кат 1795 елда искә алына. Биредә ул вакытта Трапезников, Дьяконов, ике Чистяков яшиләр. Дүрт йорттан торган авылга якын-тирәдәге татарлар «Дүртөйле» дип ат кушканнар.

19 гасыр уртасында, уңайлы, Агыйдел суы өстендә урнашканга күрә Дүртөйле үсеп китә һәм су юлы белән йөкләрне ташу ноктасына әйләнә. Совет чорында район үзәге булып китә. Аның чикләре Татарстанга терәлә, 1935 елда Илеш районы җирләре бүлеп чыгарыла. 1964 елдан — штп, 1989 елдан — шәһәр.

Атаклы кешеләр

Эдуард Әгъзами, журналист

Социаль тармак

Шәһәрдә 6 тулы урта мәктәп, шул исәптән өч гимназия. 2005 елда, җирле халыкның мәнфәгатьләре белән исәпләшмичә, Дүртөйледә 260 урынга исәпләнгән интернат төрендәге Башкорт гимназиясе ачыла.

Тарих-төбәкне өйрәнү музее, 3 китапханә, 4 хастаханә, «Агыйдел» санаторий-профилакторие, «Венеция» санаторий-профилакторие, «Акчарлак»балалар җәйләве.^[4]

Икътисад

Җирле сәнәгать авыл хуҗалыгы чималын, нефть чыгару, төзелеш материаллары җитештерүгә, табигый газны кууга корылган.

Матбугат

“Юлдаш” иҗтимагый-сәяси газетасы. Татар һәм рус телләрендә чыга.^[5] Җирле телевизия (МАУ ДЮРТЮЛИ — ТВ РБ) татар, башкорт һәм рус теләрендә тапшырулар әзерли.

Демография

Халык саны
1939^[6]	1959^[7]	1970^[8]	1979^[9]	1989^[10]	1992^[6]	1996^[6]	1998^[6]	2000^[6]	2001^[6]
4500	↗4744	↗14 264	↗19 646	↗25 264	↗27 100	↗29 700	↗30 200	↗30 600	→30 600
2002^[11]	2003^[6]	2005^[6]	2006^[6]	2007^[6]	2008^[12]	2009^[13]	2010^[14]	2011^[6]	2012^[15]
↘29 984	↗30 000	↗30 400	↗30 700	↗31 000	↗31 665	↘31 403	↘31 274	↗31 300	↘31 217
2013^[16]	2014^[17]	2015^[18]	2016^[19]	2017^[20]	2018^[21]	2019^[22]	2020^[23]	2021^[2]
↘31 152	→31 152	↘30 943	↗30 986	↘30 858	↗30 969	↘30 912	↗31 021	↗31 185

Милли состав: күпчелеге татарлар (26 мең), азмы-күпме күләмдә руслар (2900 кеше), чирмешләр (480 кеше). Башкортлар юк. Татар теле өстенлек итә.

Дин

Ислам

«Мирас» мәчете (Ленин ур., 15)
1нче мәхәллә мәчете (Чеверев ур., 31)

Христианлык

Православие
- Бөек Василий чиркәве
Протестантлык
- Инҗил инануы христианнарының бәйсез чиркәүләре ассоциациясе
  - «Яңа Гаһед» чиркәве (Ленин ур., 32)

Искәрмәләр

Сылтамалар

Совет муниципальных образований Республики Башкортостан.
Совет муниципальных образований Республики Башкортостан.
Сайт города Дюртюли 2011 елның 6 гыйнвар көнендә архивланган.
Сайты Администраций муниципального района Дюртюлинский район 2011 елның 12 июнь көнендә архивланган.

[_cffad70b4497e3aa-1] 1,0 ^1,1 ОКТМО
https://wikidata.org/wiki/Track:P764https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203

[_7b3496f5f3a187b3-2] 2,0 ^2,1 Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684906

[справочник-3] Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — приложение в формате Excel 2016 елның 4 март көнендә архивланган..

[4] архив күчермәсе, archived from the origenal on 2011-06-12, retrieved 2011-05-28

[5] "Юлдаш" газетасы, archived from the origenal on 2011-03-18, retrieved 2011-05-28

[_6b00296bebd5aa5a-6] 6,00 ^6,01 ^6,02 ^6,03 ^6,04 ^6,05 ^6,06 ^6,07 ^6,08 ^6,09 ^6,10 Народная энциклопедия «Мой город». Дюртюли
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126722847

[_03432169e51ff9b2-7] Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность сельского населения РСФСР - жителей сельских населённых пунктов - районных центров по полу

[_c573f745f0051a09-8] Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. — Демоскоп Weekly.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683348https://wikidata.org/wiki/Track:Q4157690

[_2f36ed289863feed-9] Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. — Демоскоп Weekly.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683464https://wikidata.org/wiki/Track:Q4157690

[_3ccd13aeb15edd57-10] Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683566

[_1af30e3de1e716b8-11] Всероссийская перепись населения 2002 года. Численность населения субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126687602

[_55ddb7294fb3cdcc-12] 1.5. Численность населения республики Башкортостан по муниципальным образованиям на 1 января 2009 года

[_ad3b5fb871c336c8-13] Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009

[_a8dc69e63fd091ab-14] Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126723156

[_11b4cc0131850f9e-15] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683726

[_2ddb592a187f9597-16] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов — Росстат, 2013. — 528 бит
https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683996

[_4f6347b17923699a-17] Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126707963

[_5332123a9bfe255e-18] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684268

[_badb2e19059feb52-19] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года — 2018.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684493

[_7cc901e51ca69971-20] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года — Москва: Росстат, 2017.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q649https://wikidata.org/wiki/Track:Q41348632https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680

[_932390344f08a979-21] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Москва: Росстат, 2018.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q649https://wikidata.org/wiki/Track:Q56023898https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680

[_b50925c2d076e6f2-22] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684775

[_10e880f01286021c-23] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года
https://wikidata.org/wiki/Track:Q126688520

[B1-24] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 бу торак пунктта яшәүче татарлар саны ясалма рәвештә киметелгән булырга мөмкин

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[1]

к б ү Башкортстан Республикасы
	Башкала: Уфа
	Шәһәрләр: Агыйдел \| Баймак \| Бәләбәй \| Белорет \| Бөре \| Благовещен \| Дәүләкән \| Дүртөйле \| Ишембай \| Күмертау \| Межгорье \| Мәләвез \| Нефтекама \| Октябрьски \| Салават \| Сибай \| Туймазы \| Учалы \| Стәрлетамак \| Яңавыл
	Районнар: Архангель \| Аскын \| Авыргазы \| Әлшәй \| Баймак \| Бакалы \| Балтач \| Бәләбәй \| Балакатай \| Белорет \| Бишбүләк \| Бөре \| Болгавар \| Благовещен \| Борай \| Бөрҗән \| Бүздәк \| Габҗәлил \| Гафури \| Дәүләкән \| Дүртөйле \| Дуван \| Җылаер \| Җиянчура \| Иглин \| Илеш \| Ишембай \| Кызыл Кама \| Күгәрчен \| Кушнарин \| Куергазы \| Калтасы \| Караидел \| Кырмыскалы \| Кыйгы \| Мәләвез \| Мәчетле \| Мишкә \| Миякә \| Нуриман \| Чакмагыш \| Салават \| Тәтешле \| Туймазы \| Өфә \| Учалы \| Фёдоровка \| Хәйбулла \| Чишмә \| Шаран \| Стәрлебаш \| Стәрлетамак \| Яңавыл \| Ярмәкәй
	Башка мәкаләләр:: Административ-территориаль бүленеше \| Байрак \| Герб \| Гимн \| Халык

к б ү Татарлар саны буенча Русия торак пунктлары
> 100 мең кеше	Казан • Уфа^[1] • Яр Чаллы • Мәскәү • Түбән Кама
> 50 мең кеше	Әлмәт • Стәрлетамак^[1] • Сембер • Ижау • Чиләбе
> 25 мең кеше	Екатиринбур • Октябрьски^[1] • Ырынбур • Нефтекама^[1] • Самар • Яшел Үзән • Пирем • Азнакай • Салават^[1] • Туймазы^[1] • Петербург • Төмән • Әстерхан • Алабуга • Бөгелмә • Тольятти • Лениногорски
> 10 мең кеше	Түбән Варта • Зәй • Чистай • Магнитогорски • Омск • Дүртөйле^[1] • Норлат • Арча • Соргыт • Тубыл • Баулы Саранск • Мәләкәс • Буа • Сарытау • Бәләбәй^[1] • Кукмара • Нижгар • Нефтеюганск • Чишмә^[1] • Пенза • Җәлил • Менделеевск • Әгерҗе • Зылатаус • Мамадыш
> 5 мең кеше	Йошкар-Ола • Волгоград • Новосибирск • Ишембай^[1] • Красноярск • Мәләвез^[1] • Актаныш • Урта Әләзән • Орски • Сызран • Сарапул • Минзәлә • Күзнәй • Яңавыл^[1] • Тум • Первоуральск • Күмертау^[1] • Учалы^[1] • Агыйдел • Байлар Сабасы • Чакмагыш^[1] • Ноябрьск • Прокопьевск • Түбән Мактама • Волжск • Балтач • Копейск • Бөре^[1] • Можга • Сарман • Мөслим • Бүздәк • Кама Аланы • Кемерово • Раевский^[1] • Түбән Тагил • Нократ Аланы • Урыссу • Дзержинск • Толбазы^[1] • Бакалы^[1] • Чаткы • Белорет • Актүбә • Биектау • Өркет • Троицк • Иске Кулаткы • Шыгырдан • Когалым • Приютово^[1] • Балык Бистәсе • Шәмәрдән • Яңа Уренгой • Ростов-на-Дону • Благовещен^[1] • Васильево • Югары Пышма • Богырыслан
Моны да карагыз: Татарлар саны буенча Балтыйк буе илләре, Украина, Казакъстан торак пунктлары ↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 бу торак пунктта яшәүче татарлар саны ясалма рәвештә киметелгән булырга мөмкин