Sicilia
An Sicilia (Initalyano: Sicilia [siˈtʃiːlja]; Sicilian: Sicilia [sɪˈʃiːlja]; kaluwas ha Kinatsila: "si-SI-lya"; ngaran ha Iningles: Sicily) amo an gidako-i nga purô ha Dagat Mediteraneo ngan usá han 20 nga mga rehiyon han Italya. Usá hiní han lima nga Italyano nga naglulugaríng nga mga rehiyon ngan opisyal iní nga tinatawag nga Regione Siciliana. Mayda iní 5 ka milyon nga mga molupyo.
Nahamutáng an Sicilia ha butnga han Dagat Mediteraneo, ha salatan tikang han Rawis han Italya, nga tikang diin nahibulag iní han halig-ot nga Suláng han Messina. An pinakaprominente nga tigaman hiní an Bukid Etna, an gihataasi nga aktibo nga bulkan ha Europa,[1] ngan usá han pinaka-aktibo ha kalibotan, nga yana mga 3,329 ka metro (10,922 ka pye) hin kahitaas. An isla mayda tipiko nga klima nga Mediteraneo.
An gisayohi nga ebidensya tikang ha arkeyolohiya hin pangiwa hin tawo dida han purô natikang hin pagkasayo han mga tuig nga 12,000 BC.[2][3] Han mga 750 BC, mayda tuló nga Fenisyanon ngan dosena nga Griyego nga mga kolonya an Sicilia ngan dinhí ha urhe an panhinaboan han Mga Gera Siciliano ngan an mga Gera Punico. Katapos han kahulog han Imperyo Romano han ika-5 nga gatostuig AD, gindumara an Sicilia han Sayo nga Kamutngaan nga Panahonan han mga Vandalo, han mga Ostrogoth, han Imperyo Bizantino, ngan han Emirato han Sicilia. An Normano nga pagsakop han salatan nga Italya nagdangat han pagkahimo han Ginhadi-an han Sicilia, nga ha sunod gindumara han mga Hohenstaufen, han Capetnon nga Panimalay han Anjou, Espanya, ngan han Panimalay han Habsburg.[4] Gin-usá iní ha ilarom han Panimalay han Borbon upod han Ginhadi-an han Napoles nga maghimo han Ginhadi-an han Duha nga Sicilia. Nagin kabahin iní han Italya han 1860 sunod han Expedisyon han Yukot, usá nga rebelyon nga pinamunuan ni Giuseppe Garibaldi dida han paghiusa han Italya, ngan hin plebisito. Gintagaan an Sicilia hin ispisyal nga status nga autonomo nga rehiyon dida han 15 Mayo 1946, mga 18 ka adlaw ugsa han Italyano nga referendum konstitusyonal han 1946.
An Sicilia mayda riko ngan nalalain nga kultura, labi na ha arte, musika, literatura, panluto, ngan arkitektura. Dinhi gihapon an kahamutang hin importante nga mga lugar hin arkeyolohiya ngan kanan kahadto, sugad han Necropolis han Pantalica, an Siong hin mga Templo, Erice ngan Selinunte.
Mga lalawigan han Sicilia
[igliwat | Igliwat an wikitext]
Ha pagdumara, ginbahinbahin han Sicilia hin siyam nga mga lalawigan, nga tagsa mayda pamunuan nga syudad nga amo gihapon an ngaran han lalawigan. Mga gudti nga mga hagrani nga mga purô kabahin gihapon han mga dirudilain nga mga lalawigan han Sicilia: an Kapurupod-an Aeoliano (Messina), purô han Ustica (Palermo), Kapurupod-an han Aegadian (Trapani), purô han Pantelleria (Trapani) ngan an Kapurupod-an Pelagia (Agrigento).
| Lalawigan | Langyab (km2) |
Kamolupyohan[5] | Densidad (Pop. per km2) |
|---|---|---|---|
| Agrigento | 3,042 | 453,594 | 149.1 |
| Caltanissetta | 2,128 | 271,168 | 127.4 |
| Catania | 3,552 | 1,090,620 | 307.0 |
| Enna | 2,562 | 172,159 | 67.2 |
| Messina | 3,247 | 652,742 | 201.0 |
| Palermo | 4,992 | 1,249,744 | 250.3 |
| Ragusa | 1,614 | 318,980 | 197.6 |
| Siracusa | 2,109 | 403,559 | 191.3 |
| Trapani | 2,460 | 436,240 | 177.3 |
Mga pinambasarán
[igliwat | Igliwat an wikitext]- ↑ "Etna & Aeolian Islands 2012 – Cambridge Volcanology". Ginhipos tikang han orihinal han 2022-09-20. Ginkuhà 2020-04-04.
- ↑ Maric, Vesna (2008). Sicily. Ediz. Inglese. ISBN 9781740599696. https://books.google.com/?id=G2lJJZdUqwwC&pg=PA27&lpg=PA27&dq=sicily+12000+BC#v=onepage&q=sicily%2012000%20BC&f=false.
- ↑ Bain, Keith; Bramblett, Reid; Bruyn, Pippa de; Nadeau, Barbie Latza; Fink, William (2006-08-07). Pauline Frommer's Italy. ISBN 9780471778608. https://books.google.com/?id=VTdTby1dqhMC&pg=PA544&lpg=PA544&dq=sicily+12000+BC#v=onepage&q=sicily%2012000%20BC&f=false.
- ↑ Pasquale Hamel – L' invenzione del regno. Dalla conquista normanna alla fondazione del Regnum Siciliae (1061–1154)
- ↑ Population May 2011, data from Demo Istat Ginhipos 2011-07-01 han Wayback Machine. Demo.istat.it. Ginkuhà 18 Disyembre 2012.
Mga sumpay ha gawas
[igliwat | Igliwat an wikitext] |
An Wikimedia Commons mayda media nga nahahanungod han: Sicilia |
Sicily pagtugway hit paglakat tikang ha Wikivoyage
Datos Heyograpiko nga may pagkahisumpay han Sicilia ha OpenStreetMap- Siciliano nga Rehiyon — Opisyal nga websayt (ha Initalyano)
- Sicily Transportation Map Ginhipos 2018-05-31 han Wayback Machine
- 10 Reasons To Visit Sicily – Part I
- 10 Reasons To Visit Sicily – Part II
- Images of Sicily
- 10.000 Images of Sicily
- The Sicilian tourist magazine
- The Wonders of Sicily – The Cities, Architecture, Culture, History, People
- Piccolo, Salvatore (2018). Bronze Age Sicily. Ancient History Encyclopedia.
- Wilson, R.; Talbert, R.; Elliott, T.; Gillies, S. "Places: 462492 (Sicilia)". Pleiades. Ginhipos tikang han orihinal han 13 Hulyo 2012. Ginkuhà 8 Marso 2012.