Listasafn Alþýðusambands Íslands var stofnað 17. júní 1961 þegar Ragnar Jónsson, kenndur við smjörlíkisgerðina Smára gaf Alþýðusambandi Íslands hundrað og tuttugu málverk til eigu. Í safninu eru mörg af þeim verkum sem álitin eru lykilverk í íslenskri myndlistarsögu. Með gjöfinni ýtti Ragnar Alþýðusambandinu út í áður óþekkta menningarstarfsemi en þótt Ragnar hafi ekki látið nákvaemar leiðbeiningar um umgengni fylgja gjöf sinni hafði hann uppi miklar hugmyndir um hlutverk safnsins og útbreiðslu myndlistar til almennings. Ragnar setti þau skilyrði með gjöfinni að myndlistin aetti að fara sem víðast, sér í lagi til ungmenna og að utan um safnkostinn yrði byggt hús. Í greininni verður fjallað stuttlega um Ragnar Jónsson, hugmyndir hans um íslenska myndlist, um aflið sem listirnar geta verið í lífum fólks, og hvernig hann sá fyrir sér safnið utan um verkin sem hann gaf Alþýðusambandinu. Því naest er rakin saga Listasafns ASÍ, hvernig starfseminni var háttað og hvernig Alþýðusambandinu farnaðist að láta hugmyndir Ragnars verða að veruleika.

Kynning á MA ritgerð safnafræði Háskóli Íslands  á Þjóðarspegli 2016

Minningasöfn hafa sprottið upp síðustu þrjátíu ár um allan heim og því vert að skoða af hverju þessi bylja minningasafna hafa komið fram og þá einnig hverskonar söfn og staðir þetta eru. Í rannsókninni var fyrst farið í að skoða og fjalla um minni frá nokkrum hliðum allt frá því að kanna grunnþátt og myndun minnis, en það byrjar að myndast mjög snemma á fósturstigi hvers einstaklings, síðan er farið yfir í að skoða nokkrar tegundir minnis og minniskerfa. En minni og minniskerfin sem því fylgja, er sú undirstaða sem við byggjum á til að geta kallað okkur manneskjur og samsamað okkur hluta af hópum, þjóðfélögum og heiminum sem slíkum í allri sinni heild. Í skoðuninni á minniskerfunum var fyrst og fremst skoðað einstaklingsminni, kynslóðaminni, sameiginlegt minni og menningarminni. Minnismerki, hús, staðir og opin svæði utan dyra eru einnig eins og söfn opinber leið til tjáningar á þessari þörf fyrir að muna og minnast margskonar atburða og einstaklinga.

Presentation of the MA thesis at the University of Iceland  Þjóðarspegill 2016

Memory is the specific expression through life that form individuals and creates community relations. This thesis examines memory by looking at particular types of cultural institutions that are usually called memorial museums and usually deal with difficult emotions, experiences, suffering and death.
I discuss what memory means; from theories about how memory is individually formed at an embryonic stage in each person, to types of memory and memory systems. In the examination of memory systems I am discussing particular individual memory, generation memory, collective memory and cultural memory. All of these types of memory have their particular aspects, function and purpose of linking individuals together. I also examine identity and construction of history in the context of memory, structures of memory systems and forgetting.
Finally, I review and compare some renowned museums and monuments around the world in the context of memory and memories. The memorial museums, which are discussed are: Hiroshima Pace Memorial Museum in Japan, Musée Mémorial Pour La Paix in Caen France, Tulo Sleng in Chile, Villa Grimaldi in Cambodia and the Holocaust Memorial Museum and 9 / 11 World Trade Centre in the United States. I explore reasons why memorial museums are founded and operated, what their main characteristics are and what makes them potentially attractive to the public.

Drawing on the Foucauldian thesis of governance as the ‘conduct of conduct’ the article maps out how the activities of a ‘minor’ arts association in the emerging peripheral Icelandic nation-state in the late 1910s and 1920s can be seen as practices of cultural governance. Detached from the tradition of visual arts in the Danish parent state at the turn of the twentieth century, professional visual artists were new to Iceland. In 1916 members of the Icelandic community sought to construct a collective venue for establishing visual arts in the country. Through this venue a variety of endeavours were undertaken, directed at the local population. The aim was to develop a local discourse on visual arts, aesthetics, and art history and contribute to a ‘regime of practices’ within an emerging field of socio-cultural governance, driven by the notion that exposure to art (or at least to particular art) was essential for the progress of the individual and society as a whole.

In the writings of Icelandic public intellectuals of the 1920s and 1930s we see the emergence of a discourse that links the physical appearance of women to their nature and moral standing. This chapter explores a selection of such writings and studies how their
male authors linked female beauty to particular visions of social progress and the future of Icelandic society. The texts are seen as attempts to influence the conduct of the female citizen, effecting self-formative processes in aid of personal and social reform.

This chapter discusses a central feature of the first urban plan for the town of Reykjavík and how ideas associated with it aimed at reflecting or influencing the identity of the Icelandic population. The general plan was endorsed in 1927 but designs of the proposed main square and accompanying buildings had emerged three years earlier. The project only materialised to a limited extent and in the 1930s it was finally abandoned. The discussions about the proposed function of the piazza do however offer an example of how architecture, perceptions of history, governance and identity interact. Drawing on speeches given by two university professors at respectively the fifth and sixth anniversary of Icelandic sovereignty in 1923 and 1924, the chapter seeks to illustrate how the project was seen as being instrumental in shaping the identity of the national population.

Bókarheiti: Frásagnir af Íslandi ásamt óhróðri Göries Peerse og Dithmars Blefkens um land og þjóð. Umsjón með útgáfu: Gunnar Þór Bjarnason og Már Jónsson. Gagnrýnandi: Ólafur Rastrick, aðjúnkt í þjóðfraeði við Háskóla Íslands. Útgáfa: Sögufélag, Reykjavík 2013. (Safn Sögufélags: Þýdd rit síðari alda um Ísland og Íslendinga 5), 292 bls. Í umsögn gagnrýnanda kemur meðal annars eftirfarandi fram: " Að þessu sögðu skal ekki dregið út því að það er ferlega skemmtilegt að geta loksins lesið skrif Andersons í þessari vönduðu íslensku þýðingu og eiga þýð-endurnir og Sögufélag mikið lof skilið fyrir að standa að útgáfunni. Ég hef líka trú á að mörgum muni finnast þessi 267 ára gamla lýsing á landi og þjóð sérdeilis áhugaverð… " Frásagnir af Íslandi eftir átjándu aldar manninn Johann Anderson er fimmta bindið í velheppnaðri röð þýddra rita sem Sögufélag heldur úti. Þótt langt líði milli útgáfubóka (sú fyrsta kom út 1983) hefur félagið náð að halda dálítið gamaldags og einkar snotru útliti ritraðarinnar. Sem fyrr er þetta bindi í flesta staði vandaður en hógvaer prentgripur, bundinn með gamla laginu og í fallegu bandi. Innihaldið er ekki síðra, vandaðar og laesilegar þýðingar á stórskemmtilegum textum frá sextándu, sautjándu og átjándu öld, efni sem hefur haft heilmikil áhrif á sýn útlendinga á Ísland og sjálfsmynd Íslendinga. Meginefni bókarinnar er texti Johanns Andersons um Ísland sem fyrst kom út í Hamborg í ritinu Nachrichten von Island, Grönland und der Straße Davis, zum wahren Nutzen der Wissenschaft und der Handlung árið 1746. Viðfangsefnið er greinargerð fyrir náttúrufari og íbúum þessara landa, víða nokkuð furðulegar enda er efnið byggt á mistraustum frásögnum, sögusögnum og eldri ritum, sumum aeði goðsagnarkenndum. Anderson sjálfur mun aldrei hafa komið hvorki til Íslands né Graenlands. Efnið er þannig af þeirri tegund landfraeðilýsinga sem tíðkuðust fyrir daga Upplýsingarinnar og gerðu sér mat úr furðusögnum ekki síður en rannsóknum og vitnisburði af vettvangi.

Background In 1918, the winter was exceptionally cold in Iceland; people crammed themselves together, even stayed close to the domestic animals to get some warmth. Dire economic conditions with high coal prices forced people to reside in overcrowded small rooms and closing off ventilation in an attempt to retain heat. Less than a century later, a young parent might take his infant child to the local outdoor pool in midwinter and leave the windows of his or her apartment open all the time, even on a cold winter day. The abundantly available hot water, cheap and ecologically sustainable, has become an unquestioned part of everyday life.

Background In 1918, the winter was exceptionally cold in Iceland; people crammed themselves together, even stayed close to the domestic animals to get some warmth. Dire economic conditions with high coal prices forced people to reside in overcrowded small rooms and closing off ventilation in an attempt to retain heat. Less than a century later, a young parent might take his infant child to the local outdoor pool in midwinter and leave the windows of his or her apartment open all the time, even on a cold winter day. The abundantly available hot water, cheap and ecologically sustainable, has become an unquestioned part of everyday life.