books by ADC Archeologie
ADC Monografie 16, 2014
In 2013 an area of 2600 m2 was to be developed because of the enlargement of the VIIO Humaniora. ... more In 2013 an area of 2600 m2 was to be developed because of the enlargement of the VIIO Humaniora. On the Northern part of the school location, at the Beukenbergweg, remains dating to the Roman period have been excavated amongst which a Roman cemetery, a potter’s workshop and traces of habitation up to the Late Roman period. On the Southern side of the school remains of habitation and the foundations of Roman houses have been found.
ADC Rapport 2687, 2012
"A large excavation revealed sites from three different periods:
-A possible houseplan dating to... more "A large excavation revealed sites from three different periods:
-A possible houseplan dating to the Middle Neolithic period.
-Part of an urnfield dating to the Early and Middle Iron Age. In two of the graves iron spearheads where found. Research on adjacend areas revealed it to be in use from the Late Bronze Age up until the Late Roman Period.
-A Roman farmstead dating to the late second and third century A.D. Next to many sherds a metal spearhead and a bronze Minerva-statue were found."
The archaeology of the Dutch coastal region has long been unknown due to the fact that large part... more The archaeology of the Dutch coastal region has long been unknown due to the fact that large parts of the region have been covered by dunes. This study adresses the excavations and finds which were carried out as a rusult of the implementation of the Malta agreement in Dutch Archaeology. By studying and combining the information with older research an overview is written about the long term history of this region.
Deel 1 van 3 over een grootschalige opgraving in Tiel-Medel. Bij deze opgraving werden resten gev... more Deel 1 van 3 over een grootschalige opgraving in Tiel-Medel. Bij deze opgraving werden resten gevonden uit de Romeinse tijd en Middeleeuwen. Uit de Romeinse tijd dateren huisplaatsen en vondsten die wijzen op de ligging van een Romeinse villa. Uit de Laat Romeinse tijd dateren drie inhumatiegraven in combinatie met bewoningssporen. Daarnaast zijn resten gevonden van een perceleringssysteem en nederzettingssporen uit de Vroege/Volle Middeleeuwen. Dit deel betreft de synthese van het onderzoek.
Deel 2 van 3 over een grootschalige opgraving in Tiel-Medel. Bij deze opgraving werden resten gev... more Deel 2 van 3 over een grootschalige opgraving in Tiel-Medel. Bij deze opgraving werden resten gevonden uit de Romeinse tijd en Middeleeuwen. Uit de Romeinse tijd dateren huisplaatsen en vondsten die wijzen op de ligging van een Romeinse villa. Uit de Laat Romeinse tijd dateren drie inhumatiegraven in combinatie met bewoningssporen. Daarnaast zijn resten gevonden van een perceleringssysteem en nederzettingssporen uit de Vroege/Volle Middeleeuwen. Dit deel betreft de specialistenbijdrages van het onderzoek.
Deel 3 van 3 over een grootschalige opgraving in Tiel-Medel. Bij deze opgraving werden resten gev... more Deel 3 van 3 over een grootschalige opgraving in Tiel-Medel. Bij deze opgraving werden resten gevonden uit de Romeinse tijd en Middeleeuwen. Uit de Romeinse tijd dateren huisplaatsen en vondsten die wijzen op de ligging van een Romeinse villa. Uit de Laat Romeinse tijd dateren drie inhumatiegraven in combinatie met bewoningssporen. Daarnaast zijn resten gevonden van een perceleringssysteem en nederzettingssporen uit de Vroege/Volle Middeleeuwen. Dit deel betreft de catalogus van het onderzoek.
In 2015 a burial ground dating from the Funnel Beaker (TRB) Culture was found. It comprised 142 s... more In 2015 a burial ground dating from the Funnel Beaker (TRB) Culture was found. It comprised 142 single burials of which 132 dated from the TRB period. In this scientific report the burial ground is described and interpreted. It includes a description of the graves and finds.
In 2015 a burial ground dating from the Funnel Beaker (TRB) Culture was found. It comprised 142 s... more In 2015 a burial ground dating from the Funnel Beaker (TRB) Culture was found. It comprised 142 single burials of which 132 dated from the TRB period. In this scientific report the burial ground is described and interpreted. It includes a description of the graves and finds. This volume comprises the catalogue with 3D figures of the individual graves.
As part of the infrastructural project Ruimte voor de Rivier Uiterwaardvergraving Meinerswijk, AD... more As part of the infrastructural project Ruimte voor de Rivier Uiterwaardvergraving Meinerswijk, ADC ArcheoProjecten in collaboration with T&A Survey, conducted an archaeological investigation. This investigation consisted of: monitoring construction works, explosives detection and removal, trial trench survey and several excavations. The infrastructural works included excavating a channel parallel to the river Rhine, and lowering one of the Rhine dikes. Preliminary desktop studies indicated the possible presence of several medieval, Second World War and Cold War findspots within the planned construction area. The planned infrastructural work would destroy those sites, therefore archaeological research was conducted at three locations: D, F1 and F2-3 and Z17, from summer 2013 through to autumn 2014.
Location D
Various sites were investigated at location D. They mainly consist of traces of brickworkplants and Second World War features. Older remains are fragments of Roman pottery, medieval post holes, a buried riverbed, wood from a ship(wreck) and pottery. Any other possible remains may have disappeared due to the quarrying for the brickworks. The flood plain of the Rhine was in use as a quarry for raw materials, clay and sand. These quarrying activities led to considerable lowering of the flood plain and the subsequent dump of unusable soil, waste and wasters on the quarry site, raised the ground to its present height.
The First Rhinebridge was constructed in 1934, a number of finds can be associated with its construction. Mainly the stone flooring between the foundation and the wooden beams that held the bridge in place during the construction work.
Southwest of the Rhinebridge an Axis anti-aircraft gun emplacement (findspot 1) was excavated. This emplacement of light anti-aircraft guns protected the Rhinebridge and other emplacement, from fighter planes and bombers at low altitude. The heavy anti-aircraft guns, for example the 8,8 cm guns, were used to target bombers at high altitude. Those heavy guns were covered by light anti-aircraft guns. In spite of
the protection provided by several anti-aircraft emplacements, the Rhinebridge was destroyed in at the 7th of October 1944 bombardment. Various bombardments caused a large number of craters (findspot 2) in the area surrounding the bridge. After the destruction of the Rhinebridge the Allied forces, on their arrival, needed a way to cross the Rhine. Several yards to the east of the demolished bridge a temporary Baileybridge (findspot 3) was erected, on the 8th of June 1945. A more permanent Baileybridge was erected on the foundation of the former Rhinebridge, on the 6th of February 1946.
On several aerial photographs, taken during the Battle for Arnhem, traces of another emplacement (findspot 4) can be seen to the west of the anti-aircraft emplacement (findspot 1). This was possibly a temporary emplacement, used to shoot at the Allied forces across the river, but which left almost no trace on or below the surface. Only two foxholes were found and a small number of finds. Furthermore the excavated emplacements were probably used, as stated above, during the Battle for Arnhem. The guns’ firepower easily outmatched the British Airborne’s on the opposite bank of the river.
Location F1
During the excavation of the levee no features dating to the Second World War were discovered. Elsewhere at this location a foxhole (findspot 11) was found. This foxhole was probably used by Allied soldiers during the liberation of Arnhem. On or shortly after the 22nd of April 1945 the foxhole was used as a waste pit and backfilled. The backfill soil contained complete grenades packed in newspaper, fragments of a newspaper, an ammunition box reused as toolbox and other rubbish.
Location F2-3 and Z17
On aerial photographs, taken during the Second World War, a large number of gun emplacements are visible. During the archaeological investigation only the perimeter of these areas was excavated. A ditch and foxhole (findspot 8) were found containing a small amount of (Axis) finds. In a buried riverbed a medieval shipwreck was discovered. That is the fourth wreck found in this area and is now aptly named the Meinerswijk 4. The vessel is 6 m long, and 1,5 m wide, it is classified as a punter type vessel and has been preserved in situ.
The archaeological investigations at Arnhem – Meinerswijk have produced a large number of finds, and a wealth of information on the Battle for Arnhem and other military activities in the area. While the Battle for Arnhem generates a lot of attention, the aftermath of the war does not. And yet this phase is represented in several of the excavated sites, for example in the traces of the construction of the Rhinebridge and
temporary bridges. But also in the use of the shell-pocked landscape near the Rhinebridge, taking advantage of the large bomb craters as waste pits and an area to dump excess ground in order to level the terrain.
ADC Rapport 3265, 2013
Report on a trial trech investigation in Didam. The investigation revealed three medieval settlem... more Report on a trial trech investigation in Didam. The investigation revealed three medieval settlements, which could be dated to the 8th-13th century A.D.
ADC Rapport 4747, 2020
This report is on a trial trench investigation in the city centre of Heerlen. In the 30's a Roman... more This report is on a trial trench investigation in the city centre of Heerlen. In the 30's a Roman period stone structure was excavated. This investigation was done to determine what was left of it and to better date it.
ADC Rapport 3264, 2013
Small excavation at Schagen. Several slashed-and-burned tidal marsh layers were excavated reveali... more Small excavation at Schagen. Several slashed-and-burned tidal marsh layers were excavated revealing many burned sherds, bones and some almost complete pots. Presumably the waste of a yet to be discovered Middle Iron Age settlement nearby.
The excavation in Parkstad resulted in an area where a few buildings and a pool has been build du... more The excavation in Parkstad resulted in an area where a few buildings and a pool has been build during the Roman period. Extensive analysis of the find, related to agricultural production, revealed the terrain to be the edge of a villa. The rest of the villa couldn't be excavated during this campaign.
During the excavation traces of Roman inhabitation at the edge of the vicus have been discovered.... more During the excavation traces of Roman inhabitation at the edge of the vicus have been discovered. The foundations of the buildings are made of reused flint and stone. Two waste pits have been found, one containing a blue-green tessera. All the features can be dated to the 1st-3rd century A.D.
ADC Rapport 5020, 2020
An Early Iron Age building was excavated in Berkel-Enschot. Inside were a hearth and sunken pit. ... more An Early Iron Age building was excavated in Berkel-Enschot. Inside were a hearth and sunken pit. Both contained (almost) complete pottery and other finds that give great insight into the objects used and food eaten in an Iron Age household.
ADC Rapport 3673, 2014
The construction works near the Kromme Rijn took place under archaeological supervision. Although... more The construction works near the Kromme Rijn took place under archaeological supervision. Although the work disturbed the archaeological relevant layers no traces of our past have been found.
ADC Rapport 3711, 2014
Next to a trail trench investigation, in order to locate the WWII trenches, the remains of Dragon... more Next to a trail trench investigation, in order to locate the WWII trenches, the remains of Dragon's Teeth, and their foundation, have been investigated.
ADC Rapport 2945, 2012
Report on a trial trech investigation in Schagen. The investigation was started after field walki... more Report on a trial trech investigation in Schagen. The investigation was started after field walking revealed a large concentration of medieval sherds on the fields. A medieval settlement was indeed discovered at the location.
Papers by ADC Archeologie
Hoogkarspel-Reigersborg Zuid V, 2024
Het gebied ten zuiden van de Streekweg is rijk aan bronstijdarcheologie. Hier werden in de jaren ... more Het gebied ten zuiden van de Streekweg is rijk aan bronstijdarcheologie. Hier werden in de jaren 60 van de vorige eeuw de eerste nederzettingssporen uit de Bronstijd onderzocht. Die opgravingen, die bekend staan als die van Hoogkarspel-Tolhuis, hebben laten zien hoe omvangrijk het in de Bronstijd gecultiveerde land kon zijn. Dat landschap bestond uit vele dorpjes met boerderijen die onderling verbonden én gescheiden waren door een verkavelingssysteem van vele honderden meters lang. Naast sporen van nederzettingen zijn hier ook grafheuvels uit de Bronstijd aangetroffen. In 2014-2015 zijn in het kader van de aanleg van de Westfrisiaweg nog enkele grote opgravingen uitgevoerd ten zuiden van de Streekweg. Ook hierbij werden vele boerderijen en greppels uit de Bronstijd aangetroffen.
Het onderzoek van Reigersborg Zuid V bevindt zich in het centrum van dit cultuurlandschap en we hebben weer een groot deel van dit landschap in kaart kunnen brengen. Het veldonderzoek was vooral gericht op huisplaatsen, erven, grafstructuren en contexten uit de Late Bronstijd. Het ontrafelen van de ouderdom en fasering van structuren vormde een belangrijk onderdeel van het onderzoek. De studie van oversnijdingen van grondsporen gecombineerd met een uitgebreid 14C-onderzoek heeft ons beter inzicht gegeven in de datering van het hele terrein.
In de tweede helft van de Midden-Bronstijd was het terrein bewoond, ongeveer tussen 1450 en 1250 v. Chr. Dit blijkt uit de uitkomsten van het 14C-onderzoek van de huisplaats van Reigersborg. In deze periode bevonden zich ten zuiden van de Streekweg ook akkers en grafheuvels, dat heeft het onderzoek uit de jaren 60 uitgewezen. Het 14C-onderzoek in Reigersborg heeft uitgewezen dat veel contexten aan het einde van de Midden-Bronstijd of begin van de Late Bronstijd dateren, tussen ongeveer 1200 en 1000 v. Chr. En dat is bijzonder, omdat we er tot voor kort vanuit gingen dat in deze periode de bevolkingsdichtheid wat was afgenomen. Die aanname was echter gebaseerd op te weinig absolute dateringen en het onderzoek in Reigersborg laat (samen met recent onderzoek op andere West-Friese bronstijdterreinen) zien dat de regio ook aan het einde van de Midden-Bronstijd en het begin van de Late Bronstijd volop bewoond werd.
In de loop van de Late Bronstijd treden er enkele veranderingen op in de regio. Niet alle gebieden zijn meer goed bewoonbaar of toegankelijk, vermoedelijk als gevolg van vernatting. Men trekt zich meer terug op de wat hoger en beter ontwaterde delen in het landschap. Zo’n gebied vinden we ook direct ten zuiden van de Streekweg. Hier bevindt zich een wat hoger gelegen langgerekte smalle oost-west rug in het landschap en in de Late Bronstijd (vanaf omstreeks 1000 v. Chr.) zijn dit de plaatsen waar werd gewoond. Het zijn woonplaatsen omgeven door een grote hoeveelheid greppels. De boerderijen stonden mogelijk zelfs op opgebrachte grond.
Tijdens het onderzoek in de jaren 60 en 70 werden al vier van deze erven ten dele onderzocht. Met het onderzoek van Reigersborg kon de lay-out van twee van deze erven nader worden onderzocht en met het 14C-onderzoek konden beide erven nu voor het eerst goed worden gedateerd. Een vijfde erf kon tijdens de opgraving nog beter worden onderzocht (erf 1). In twee greppels van dat erf werden zeer veel vondsten gedaan. Hierdoor hebben we nu voor het eerst een fraai overzicht gekregen van het aardewerk servies waarover men in de 10e en begin van de 9e eeuw v. Chr. beschikte. Ook aan het einde van de Late Bronstijd werd het terrein nog bewoond, daarop wijzen enkele 14C-dateringen uit contexten die verspreid op het terrein voorkomen.
Het onderzoek in Reigersborg kan in meerdere opzichten bijzonder worden genoemd. Vanuit wetenschappelijk oogpunt hebben we veel nieuwe kennis verkregen over de West-Friese bronstijdgemeenschappen die hier leefden. Zo hebben we door de absolute dateringen een beter beeld van de ouderdom van de bewoningssporen en de verschillende faseringen in het gebied. Ook hebben we voor het eerst een goed overzicht van het aardewerk servies uit enkele contexten uit de 10e en begin van de 9e eeuw v. Chr. De omvang van het in de Bronstijd gecultiveerde land ten zuiden van de Streekweg is door het betrekken van de oude onderzoeksresultaten ook duidelijk geworden. Nieuw daarbij is dat we oude luchtfoto’s hebben ‘onthoekt’ en de daarop zichtbare grondsporen uit de Bronstijd konden we plotten ons overzicht.
Naast deze inzichten heeft het onderzoek in Reigersborg er ook voor gezorgd dat er een blijvende herinnering aan dit rijke verleden is voor de nieuwe bewoners van de wijk. Straatnamen refereren naar het bronstijdverleden, er was een tentoonstelling en er is over de opgraving veel gecommuniceerd in de media. We hebben in Reigersborg ook voor het eerst geëxperimenteerd met een zogenaamde deep-map. Hierbij hebben bewoners van Hoogkarspel gesproken over hun ervaringen en herinneringen met de plek waar we onderzoek deden. Dit leverde veel nieuwe informatielagen op, waardoor de geschiedenis van het gebied meer gelaagd, rijker en toegankelijker is gemaakt.
Uploads
books by ADC Archeologie
-A possible houseplan dating to the Middle Neolithic period.
-Part of an urnfield dating to the Early and Middle Iron Age. In two of the graves iron spearheads where found. Research on adjacend areas revealed it to be in use from the Late Bronze Age up until the Late Roman Period.
-A Roman farmstead dating to the late second and third century A.D. Next to many sherds a metal spearhead and a bronze Minerva-statue were found."
Location D
Various sites were investigated at location D. They mainly consist of traces of brickworkplants and Second World War features. Older remains are fragments of Roman pottery, medieval post holes, a buried riverbed, wood from a ship(wreck) and pottery. Any other possible remains may have disappeared due to the quarrying for the brickworks. The flood plain of the Rhine was in use as a quarry for raw materials, clay and sand. These quarrying activities led to considerable lowering of the flood plain and the subsequent dump of unusable soil, waste and wasters on the quarry site, raised the ground to its present height.
The First Rhinebridge was constructed in 1934, a number of finds can be associated with its construction. Mainly the stone flooring between the foundation and the wooden beams that held the bridge in place during the construction work.
Southwest of the Rhinebridge an Axis anti-aircraft gun emplacement (findspot 1) was excavated. This emplacement of light anti-aircraft guns protected the Rhinebridge and other emplacement, from fighter planes and bombers at low altitude. The heavy anti-aircraft guns, for example the 8,8 cm guns, were used to target bombers at high altitude. Those heavy guns were covered by light anti-aircraft guns. In spite of
the protection provided by several anti-aircraft emplacements, the Rhinebridge was destroyed in at the 7th of October 1944 bombardment. Various bombardments caused a large number of craters (findspot 2) in the area surrounding the bridge. After the destruction of the Rhinebridge the Allied forces, on their arrival, needed a way to cross the Rhine. Several yards to the east of the demolished bridge a temporary Baileybridge (findspot 3) was erected, on the 8th of June 1945. A more permanent Baileybridge was erected on the foundation of the former Rhinebridge, on the 6th of February 1946.
On several aerial photographs, taken during the Battle for Arnhem, traces of another emplacement (findspot 4) can be seen to the west of the anti-aircraft emplacement (findspot 1). This was possibly a temporary emplacement, used to shoot at the Allied forces across the river, but which left almost no trace on or below the surface. Only two foxholes were found and a small number of finds. Furthermore the excavated emplacements were probably used, as stated above, during the Battle for Arnhem. The guns’ firepower easily outmatched the British Airborne’s on the opposite bank of the river.
Location F1
During the excavation of the levee no features dating to the Second World War were discovered. Elsewhere at this location a foxhole (findspot 11) was found. This foxhole was probably used by Allied soldiers during the liberation of Arnhem. On or shortly after the 22nd of April 1945 the foxhole was used as a waste pit and backfilled. The backfill soil contained complete grenades packed in newspaper, fragments of a newspaper, an ammunition box reused as toolbox and other rubbish.
Location F2-3 and Z17
On aerial photographs, taken during the Second World War, a large number of gun emplacements are visible. During the archaeological investigation only the perimeter of these areas was excavated. A ditch and foxhole (findspot 8) were found containing a small amount of (Axis) finds. In a buried riverbed a medieval shipwreck was discovered. That is the fourth wreck found in this area and is now aptly named the Meinerswijk 4. The vessel is 6 m long, and 1,5 m wide, it is classified as a punter type vessel and has been preserved in situ.
The archaeological investigations at Arnhem – Meinerswijk have produced a large number of finds, and a wealth of information on the Battle for Arnhem and other military activities in the area. While the Battle for Arnhem generates a lot of attention, the aftermath of the war does not. And yet this phase is represented in several of the excavated sites, for example in the traces of the construction of the Rhinebridge and
temporary bridges. But also in the use of the shell-pocked landscape near the Rhinebridge, taking advantage of the large bomb craters as waste pits and an area to dump excess ground in order to level the terrain.
Papers by ADC Archeologie
Het onderzoek van Reigersborg Zuid V bevindt zich in het centrum van dit cultuurlandschap en we hebben weer een groot deel van dit landschap in kaart kunnen brengen. Het veldonderzoek was vooral gericht op huisplaatsen, erven, grafstructuren en contexten uit de Late Bronstijd. Het ontrafelen van de ouderdom en fasering van structuren vormde een belangrijk onderdeel van het onderzoek. De studie van oversnijdingen van grondsporen gecombineerd met een uitgebreid 14C-onderzoek heeft ons beter inzicht gegeven in de datering van het hele terrein.
In de tweede helft van de Midden-Bronstijd was het terrein bewoond, ongeveer tussen 1450 en 1250 v. Chr. Dit blijkt uit de uitkomsten van het 14C-onderzoek van de huisplaats van Reigersborg. In deze periode bevonden zich ten zuiden van de Streekweg ook akkers en grafheuvels, dat heeft het onderzoek uit de jaren 60 uitgewezen. Het 14C-onderzoek in Reigersborg heeft uitgewezen dat veel contexten aan het einde van de Midden-Bronstijd of begin van de Late Bronstijd dateren, tussen ongeveer 1200 en 1000 v. Chr. En dat is bijzonder, omdat we er tot voor kort vanuit gingen dat in deze periode de bevolkingsdichtheid wat was afgenomen. Die aanname was echter gebaseerd op te weinig absolute dateringen en het onderzoek in Reigersborg laat (samen met recent onderzoek op andere West-Friese bronstijdterreinen) zien dat de regio ook aan het einde van de Midden-Bronstijd en het begin van de Late Bronstijd volop bewoond werd.
In de loop van de Late Bronstijd treden er enkele veranderingen op in de regio. Niet alle gebieden zijn meer goed bewoonbaar of toegankelijk, vermoedelijk als gevolg van vernatting. Men trekt zich meer terug op de wat hoger en beter ontwaterde delen in het landschap. Zo’n gebied vinden we ook direct ten zuiden van de Streekweg. Hier bevindt zich een wat hoger gelegen langgerekte smalle oost-west rug in het landschap en in de Late Bronstijd (vanaf omstreeks 1000 v. Chr.) zijn dit de plaatsen waar werd gewoond. Het zijn woonplaatsen omgeven door een grote hoeveelheid greppels. De boerderijen stonden mogelijk zelfs op opgebrachte grond.
Tijdens het onderzoek in de jaren 60 en 70 werden al vier van deze erven ten dele onderzocht. Met het onderzoek van Reigersborg kon de lay-out van twee van deze erven nader worden onderzocht en met het 14C-onderzoek konden beide erven nu voor het eerst goed worden gedateerd. Een vijfde erf kon tijdens de opgraving nog beter worden onderzocht (erf 1). In twee greppels van dat erf werden zeer veel vondsten gedaan. Hierdoor hebben we nu voor het eerst een fraai overzicht gekregen van het aardewerk servies waarover men in de 10e en begin van de 9e eeuw v. Chr. beschikte. Ook aan het einde van de Late Bronstijd werd het terrein nog bewoond, daarop wijzen enkele 14C-dateringen uit contexten die verspreid op het terrein voorkomen.
Het onderzoek in Reigersborg kan in meerdere opzichten bijzonder worden genoemd. Vanuit wetenschappelijk oogpunt hebben we veel nieuwe kennis verkregen over de West-Friese bronstijdgemeenschappen die hier leefden. Zo hebben we door de absolute dateringen een beter beeld van de ouderdom van de bewoningssporen en de verschillende faseringen in het gebied. Ook hebben we voor het eerst een goed overzicht van het aardewerk servies uit enkele contexten uit de 10e en begin van de 9e eeuw v. Chr. De omvang van het in de Bronstijd gecultiveerde land ten zuiden van de Streekweg is door het betrekken van de oude onderzoeksresultaten ook duidelijk geworden. Nieuw daarbij is dat we oude luchtfoto’s hebben ‘onthoekt’ en de daarop zichtbare grondsporen uit de Bronstijd konden we plotten ons overzicht.
Naast deze inzichten heeft het onderzoek in Reigersborg er ook voor gezorgd dat er een blijvende herinnering aan dit rijke verleden is voor de nieuwe bewoners van de wijk. Straatnamen refereren naar het bronstijdverleden, er was een tentoonstelling en er is over de opgraving veel gecommuniceerd in de media. We hebben in Reigersborg ook voor het eerst geëxperimenteerd met een zogenaamde deep-map. Hierbij hebben bewoners van Hoogkarspel gesproken over hun ervaringen en herinneringen met de plek waar we onderzoek deden. Dit leverde veel nieuwe informatielagen op, waardoor de geschiedenis van het gebied meer gelaagd, rijker en toegankelijker is gemaakt.
-A possible houseplan dating to the Middle Neolithic period.
-Part of an urnfield dating to the Early and Middle Iron Age. In two of the graves iron spearheads where found. Research on adjacend areas revealed it to be in use from the Late Bronze Age up until the Late Roman Period.
-A Roman farmstead dating to the late second and third century A.D. Next to many sherds a metal spearhead and a bronze Minerva-statue were found."
Location D
Various sites were investigated at location D. They mainly consist of traces of brickworkplants and Second World War features. Older remains are fragments of Roman pottery, medieval post holes, a buried riverbed, wood from a ship(wreck) and pottery. Any other possible remains may have disappeared due to the quarrying for the brickworks. The flood plain of the Rhine was in use as a quarry for raw materials, clay and sand. These quarrying activities led to considerable lowering of the flood plain and the subsequent dump of unusable soil, waste and wasters on the quarry site, raised the ground to its present height.
The First Rhinebridge was constructed in 1934, a number of finds can be associated with its construction. Mainly the stone flooring between the foundation and the wooden beams that held the bridge in place during the construction work.
Southwest of the Rhinebridge an Axis anti-aircraft gun emplacement (findspot 1) was excavated. This emplacement of light anti-aircraft guns protected the Rhinebridge and other emplacement, from fighter planes and bombers at low altitude. The heavy anti-aircraft guns, for example the 8,8 cm guns, were used to target bombers at high altitude. Those heavy guns were covered by light anti-aircraft guns. In spite of
the protection provided by several anti-aircraft emplacements, the Rhinebridge was destroyed in at the 7th of October 1944 bombardment. Various bombardments caused a large number of craters (findspot 2) in the area surrounding the bridge. After the destruction of the Rhinebridge the Allied forces, on their arrival, needed a way to cross the Rhine. Several yards to the east of the demolished bridge a temporary Baileybridge (findspot 3) was erected, on the 8th of June 1945. A more permanent Baileybridge was erected on the foundation of the former Rhinebridge, on the 6th of February 1946.
On several aerial photographs, taken during the Battle for Arnhem, traces of another emplacement (findspot 4) can be seen to the west of the anti-aircraft emplacement (findspot 1). This was possibly a temporary emplacement, used to shoot at the Allied forces across the river, but which left almost no trace on or below the surface. Only two foxholes were found and a small number of finds. Furthermore the excavated emplacements were probably used, as stated above, during the Battle for Arnhem. The guns’ firepower easily outmatched the British Airborne’s on the opposite bank of the river.
Location F1
During the excavation of the levee no features dating to the Second World War were discovered. Elsewhere at this location a foxhole (findspot 11) was found. This foxhole was probably used by Allied soldiers during the liberation of Arnhem. On or shortly after the 22nd of April 1945 the foxhole was used as a waste pit and backfilled. The backfill soil contained complete grenades packed in newspaper, fragments of a newspaper, an ammunition box reused as toolbox and other rubbish.
Location F2-3 and Z17
On aerial photographs, taken during the Second World War, a large number of gun emplacements are visible. During the archaeological investigation only the perimeter of these areas was excavated. A ditch and foxhole (findspot 8) were found containing a small amount of (Axis) finds. In a buried riverbed a medieval shipwreck was discovered. That is the fourth wreck found in this area and is now aptly named the Meinerswijk 4. The vessel is 6 m long, and 1,5 m wide, it is classified as a punter type vessel and has been preserved in situ.
The archaeological investigations at Arnhem – Meinerswijk have produced a large number of finds, and a wealth of information on the Battle for Arnhem and other military activities in the area. While the Battle for Arnhem generates a lot of attention, the aftermath of the war does not. And yet this phase is represented in several of the excavated sites, for example in the traces of the construction of the Rhinebridge and
temporary bridges. But also in the use of the shell-pocked landscape near the Rhinebridge, taking advantage of the large bomb craters as waste pits and an area to dump excess ground in order to level the terrain.
Het onderzoek van Reigersborg Zuid V bevindt zich in het centrum van dit cultuurlandschap en we hebben weer een groot deel van dit landschap in kaart kunnen brengen. Het veldonderzoek was vooral gericht op huisplaatsen, erven, grafstructuren en contexten uit de Late Bronstijd. Het ontrafelen van de ouderdom en fasering van structuren vormde een belangrijk onderdeel van het onderzoek. De studie van oversnijdingen van grondsporen gecombineerd met een uitgebreid 14C-onderzoek heeft ons beter inzicht gegeven in de datering van het hele terrein.
In de tweede helft van de Midden-Bronstijd was het terrein bewoond, ongeveer tussen 1450 en 1250 v. Chr. Dit blijkt uit de uitkomsten van het 14C-onderzoek van de huisplaats van Reigersborg. In deze periode bevonden zich ten zuiden van de Streekweg ook akkers en grafheuvels, dat heeft het onderzoek uit de jaren 60 uitgewezen. Het 14C-onderzoek in Reigersborg heeft uitgewezen dat veel contexten aan het einde van de Midden-Bronstijd of begin van de Late Bronstijd dateren, tussen ongeveer 1200 en 1000 v. Chr. En dat is bijzonder, omdat we er tot voor kort vanuit gingen dat in deze periode de bevolkingsdichtheid wat was afgenomen. Die aanname was echter gebaseerd op te weinig absolute dateringen en het onderzoek in Reigersborg laat (samen met recent onderzoek op andere West-Friese bronstijdterreinen) zien dat de regio ook aan het einde van de Midden-Bronstijd en het begin van de Late Bronstijd volop bewoond werd.
In de loop van de Late Bronstijd treden er enkele veranderingen op in de regio. Niet alle gebieden zijn meer goed bewoonbaar of toegankelijk, vermoedelijk als gevolg van vernatting. Men trekt zich meer terug op de wat hoger en beter ontwaterde delen in het landschap. Zo’n gebied vinden we ook direct ten zuiden van de Streekweg. Hier bevindt zich een wat hoger gelegen langgerekte smalle oost-west rug in het landschap en in de Late Bronstijd (vanaf omstreeks 1000 v. Chr.) zijn dit de plaatsen waar werd gewoond. Het zijn woonplaatsen omgeven door een grote hoeveelheid greppels. De boerderijen stonden mogelijk zelfs op opgebrachte grond.
Tijdens het onderzoek in de jaren 60 en 70 werden al vier van deze erven ten dele onderzocht. Met het onderzoek van Reigersborg kon de lay-out van twee van deze erven nader worden onderzocht en met het 14C-onderzoek konden beide erven nu voor het eerst goed worden gedateerd. Een vijfde erf kon tijdens de opgraving nog beter worden onderzocht (erf 1). In twee greppels van dat erf werden zeer veel vondsten gedaan. Hierdoor hebben we nu voor het eerst een fraai overzicht gekregen van het aardewerk servies waarover men in de 10e en begin van de 9e eeuw v. Chr. beschikte. Ook aan het einde van de Late Bronstijd werd het terrein nog bewoond, daarop wijzen enkele 14C-dateringen uit contexten die verspreid op het terrein voorkomen.
Het onderzoek in Reigersborg kan in meerdere opzichten bijzonder worden genoemd. Vanuit wetenschappelijk oogpunt hebben we veel nieuwe kennis verkregen over de West-Friese bronstijdgemeenschappen die hier leefden. Zo hebben we door de absolute dateringen een beter beeld van de ouderdom van de bewoningssporen en de verschillende faseringen in het gebied. Ook hebben we voor het eerst een goed overzicht van het aardewerk servies uit enkele contexten uit de 10e en begin van de 9e eeuw v. Chr. De omvang van het in de Bronstijd gecultiveerde land ten zuiden van de Streekweg is door het betrekken van de oude onderzoeksresultaten ook duidelijk geworden. Nieuw daarbij is dat we oude luchtfoto’s hebben ‘onthoekt’ en de daarop zichtbare grondsporen uit de Bronstijd konden we plotten ons overzicht.
Naast deze inzichten heeft het onderzoek in Reigersborg er ook voor gezorgd dat er een blijvende herinnering aan dit rijke verleden is voor de nieuwe bewoners van de wijk. Straatnamen refereren naar het bronstijdverleden, er was een tentoonstelling en er is over de opgraving veel gecommuniceerd in de media. We hebben in Reigersborg ook voor het eerst geëxperimenteerd met een zogenaamde deep-map. Hierbij hebben bewoners van Hoogkarspel gesproken over hun ervaringen en herinneringen met de plek waar we onderzoek deden. Dit leverde veel nieuwe informatielagen op, waardoor de geschiedenis van het gebied meer gelaagd, rijker en toegankelijker is gemaakt.