Houston

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Zjwaams. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Houston is de grootste sjtad van Texas in de Vereinegde Sjtaote van Amerika. De sjtad ligk aan de Golf van Mexico. Gemaete nao 't aantal inwoners is 't de veerde sjtad van de VS en de grootste aan de Golfkus. Houston ligk in Harris County, qua inwonersaantal de op twee nao grootste county van de VS. Houston zelf telt zo'n 2 miljoen inwoners, mit 'nne sjtedelikke agglomerasie van 6 miljoen inwoners.

Gesjieddenis

De sjtad is in 1836 opgerich door John Kirby Allen en Augustus Chapman Allen. Ziej waerde vernumd nao de populaire ginneraal van de Sjlaag biej San Jacinto, Sam Houston, dae in september 1836 waerde verkaoze toet prizzedent van Texas.

Economie

Houston haet dankzij ein sjtrategiese pezisie ten opzichte van de aardaolieveljer in de Golf van Mexico ein grote petrochemiese industrie. Verder is 't Houston-sjeepskanaal ein van de drökste waterwaege van de VS. Het zorgde veur eine grote industriële greuj van de sjtad. Ouch zin d'r in Houston talloze hoofgebouwe van grote ongernummigen gevestigd, worónger banke en energiebedrieve.

In 1982 waert in Houston 't kompjoeterbedrief Compaq Computer opgerich. Het bedrief heel hiej altied 't hoofkantoor, toetdet 't in 2002 fuseerde mit Hewlett-Packard Company. Noe waert 't hoofkantoorfunksie gedeild mit Palo Alto, Californië.

Lynden B. Johnson Space Center

Het Lyndon B. Johnson Space Center van NASA is gevestigd in Houston. Van hiejoet waere alle missies diej de NASA ongernumt, gecoördineerd. Houston is de aansjpraektitel vanne capcom, de enige persoon in 't vluchleidingssentrum mit waem de astronaute rechsjtreeks sjpraeke. Daodoor is Houston ouch 't eerste waord, det oppe maon waerde gesjpraoke. Op 20 juli 1969 sjprook Neil Armstrong, de kómmedant van Apollo 11, de volgende wäörd: "Houston, Tranquility Base here. The Eagle has landed."

De oetsjpraok "Houston, we have a problem" waert vaak veur de grap gemaak as men ein of anger probleem taengekump. Dit is ein onnauwkeurige weergave van "Houston, we've had a problem", ein bekende zin dae kómmedant Jim Lovell sjprook nao aanleiding van ein eksplosie aan boord van Apollo 13.

Musea

Väöl musea in Houston zin gelaege in 't zogenumde Houston Museum District. Inkele van dees musea zin:

• Museum of Fine Arts
• Menil Collection
• Contemporary Art Museum
• Holocaust Museum Houston

Óngerwies

• Awty International School: sjolegemeinsjap mit internasjonaal óngerwies op basis- en hogesjoolnivo.

Demografie

Van de bevolking, diej veur 31% besjteit oet einpersoonshoeshajes, is 9% aajer den 65 jaor. De wirkeloosheid bedraag 5,1% (siefers volkstelling 2010).

Óngeveer 43,8% van de bevolking van Houston besjteit oet hispanics en latino's, 23,7% is van Afrikaanse oorsjprong en 6,0% van Aziatiese oorsjprong.

Het aantal inwoners sjteeg van 1.697.873 in 1990 nao 1.953.631 in 2000 en 2.099.451 in 2010.

Aziatiese Amerikanen

Houston haet 'n grote pópulasie van immigrante oet Azië/Aziatiese Amerikanen. In Chinatown sjtaon väöl Sjinese rilligieuze gebouwe (Sjinese tempels, Sjinees-boeddhistiese tempels en Sjinese kirke). Ein dael van de Sjineze hiej is in Vietnam gebaore. Houston haet grootste pópulasie van Vietnamese Amerikanen van Texas en de twee nao grootste van de Vereinegde Staote. Väöl van dees Vietnamese Amerikanen kwoome in 2007 vanoet Zuid-Californië nao Texas vanwaege de legere laeveskoste.

Klimaat

In jannewarie is de gemiddelde temperatuur 11,2 °C, in juli is det 28,6 °C. Jaorliks vèlt d'r gemiddeld 1291,1 mm neersjlaag (gegaeves op basis van de maetperiode 1961-1990).

Verkeer en verveur

Houston in 'n belangriek knouppuntj veur de lóchvaart, 't George Bush Intercontinental Airport is de op zeve nao drökste lóchhave van de Vereinegde Staote. Daonaeve haet Houston nag ein tweede, kleinere lóchhave: William P. Hobby Airport.

De sjtad ómvat ein groot sjnelwaegenet, det gebouwd is in 'n sjpinnewebsysteem, mit 7 oetsjtraolende sjnelwaege en twee ringwaege (ein derde ringwaeg - de Grand Parkway - is in óntwikkeling). Noord-zuid lup de Interstate 45 vanoet de kusplaats Galveston nao Dallas. Oos-wes lup de Interstate 10 vanaaf San Antonio nao New Orleans. Daonaeve lup de U.S. Route 59 vanoet Victoria nao Lufkin. De U.S. Route 290 kump vanoet Austin en eindigt in Houston, De twee ringwaege Interstate 610 en Texas State Highway Beltway 8 vórme ein 61 resjpektievelik 134 kilomaeter lange roette om de sjtad. Ein deil van de sjnelwaege in Houston zin tolwaege, worónger 't grootste deil van de Beltway 8. Vanwaege de sjnelle greuj van de agllomerasie Houston - tösse 2000 en 2007 greujde de agglomerasie mit 913.000 inwoners - waert 't sjnelwaegenet kónstant verbaeterd. Opvallend väöl knouppuntje zin es sjterknouppuntj gebouwd, en zin vaak groots oetgeveurd mit lange fly-overs. De Interstate 10 ten weste van 't sentrum, bekendsjtaond es de Katy Freeway, is tösse 2004 en 2008 van 6 - 8 nao toet 16 riejsjtróke verbreid, mit tol- en wisselsjtróke. Angere sjnelwaege telle ouch vaak toet teen riejsjtróke in totaal.

In Texas is 't gebroekelik om zogenumde frontage roads, parallelwaege, toe te passe. Dit is ouch grotendeils in Houston gedaon. Ze make gein deil oet van de eigelikke sjnelwaeg, mer verwerke 't verkeer van de sjnelwaege nao 't óngerliggende waegenet en de väöle bedrieve diej langs de frontage roads gevestigd zin. De drökste sjnelwaeg is de Southwest Freeway (U.S. Route 59), diej 337.000 veurtuge per etmaol telde in 2007.

Houston haet 'n sjtation op de Amtrak-lien van New Orleans nao Los Angeles; dees lien waert ouch wala de Sunset Limited genumd. Sins 2004 haet Houston ouch ein lightrail-systeem mit ein 13 kilomaeter lange lien, loupend van 't universiteitssentrum in de binnesjtad nao 't Reliant-sjtadion in 't zuuje. Toekomstige oetbreijinge (vief ekstra liene) zin gepland in ein teenjaoreplan.

Sjport

Houston haet drie sjportklubs diej oetkomme in ein van de veer grootste Amerikaanse profsjporte. Het geit om:

• Houston Rockets (basketbal)
• Houston Astros (honkbal)
• Houston Texans (American football)

D'r is gein ieshockeyklub diej op 't hoogste nivo oetkump. Waal sjpeelt de foetbalklub Houston Dynamo in de Major League Soccer.

Sjtaejebenj

• Bakoe (Azerbeidzjan)
• Chiba (Japan)
• Huelva (Spanje)
• Istanboel (Turkije)
• Lahore (Pakistan)
• Leipzig (Duitsland)
• Perth (Australië)
• Shenzhen (China)
• Dalian (China)
• Taipei (Taiwan)
• Tampico (Mexico)
• Tjoemen (Rusland)