Vjenna
| Vjenna | |||
|---|---|---|---|
 Awstrija | |||
 | |||
| |||
| Amministrazzjoni | |||
| Stat sovran | Awstrija | ||
| Kap tal-Gvern |
Michael Ludwig (mul)  | ||
| Isem uffiċjali |
Wien Groß-Wien | ||
| Ismijiet oriġinali | Wien | ||
| Kodiċi postali |
1000–1239, 1400, 1402, 1251–1255, 1300–1301, 1421, 1423, 1500, 1502–1503, 1600–1601, 1810u 1901 | ||
| Ġeografija | |||
| Koordinati | 48°12′30″N 16°22′21″E / 48.2083°N 16.3725°EKoordinati: 48°12′30″N 16°22′21″E / 48.2083°N 16.3725°E | ||
  Vjenna Vjenna (Austria) | |||
 ,  ,  u  | |||
| Superfiċjenti | 414.78 kilometru kwadru | ||
| Għoli | 151 m, 198 mu 542 m | ||
| Fruntieri ma' |
L-Awstrija l-Baxxa, Gänserndorf District (en) , Bruck an der Leitha District (en) , Mödling District (en) , Sankt Pölten District (en) , Tulln District (en) u Korneuburg District (en) | ||
| Demografija | |||
| Popolazzjoni | 1,973,403 abitanti (1 Ottubru 2022) | ||
| Informazzjoni oħra | |||
| Fondazzjoni | 1 century "BCE" | ||
| Kodiċi tat-telefon |
01 | ||
| Żona tal-Ħin | UTC+1, UTC+2u Ħin tal-Ewropa Ċentrali | ||
| bliet ġemellati | Bern, Bratislava, Budapest, Moska, Żagreb, Kiev, Brno, Belgrad, Tel Aviv, Istanbul, Varsavja, Sofija, Ljubljana, Vaduz, Tuneż, Pula, Odessau Brasilia | ||
| wien.gv.atu wien.at | |||
Vjenna (/viˈɛnə/ vee-EN-ə;[1][2] bil-Ġermaniż: Wien [viːn]; bl-Awstro-Bavarjan: Wean [veɐ̯n]) hi l-belt kapitali u l-ikbar belt tal-Awstrija, u hija waħda mid-disa' stati tal-pajjiż. Il-belt għandha popolazzjoni ta' 1,897,491 ruħ (sal-2019) u hija waħda mill-iżjed bliet popolati tal-Awstrija, b'madwar żewġ miljun abitant[3] (2.6 miljun abitant fiż-żona metropolitana, kważi terz tal-popolazzjoni tal-pajjiż)[4], u hija ċ-ċentru kulturali, ekonomiku u politiku tal-Awstrija. Vjenna hija s-sitt l-ikbar belt bħala popolazzjoni fil-limiti tal-bliet fl-Unjoni Ewropea.
Sal-bidu tas-seklu 20, Vjenna kienet l-ikbar belt fid-dinja fejn jitkellmu bil-Ġermaniż, u qabel id-diviżjoni tal-Imperu Awstro-Ungariku fl-Ewwel Gwerra Dinjija, il-belt kellha żewġ miljun abitant.[5] Fil-preżent, il-belt hija it-tieni l-ikbar belt fejn jitkellmu bil-Ġermaniż wara Berlin, fil-Ġermanja.[6][7] Vjenna tospita bosta organizzazzjonijiet internazzjonali ewlenin, inkluż in-Nazzjonijiet Uniti, l-OPEC u l-OSCE. Il-belt tinsab fil-parti tal-Lvant tal-Awstrija u hija qrib il-fruntieri tar-Repubblika Ċeka, tas-Slovakkja u tal-Ungerija. Dawn ir-reġjuni jaħdmu flimkien f'reġjun Ewropew tal-fruntiera magħruf bħala Centrope. Flimkien ma' Bratislava fil-qrib, Vjenna tifforma reġjun metropolitan bi tliet miljun abitant. Fl-2001, iċ-ċentru storiku tal-belt tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.[8] F'Lulju 2017 tressqet fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji fil-Periklu. Barra minn hekk, Vjenna hija magħrufa bħala l-"Belt tal-Mużika"[9] minħabba l-legat mużikali tagħha, peress li bosta mużiċisti klassiċi famużi bħal Beethoven u Mozart kien jgħixu u jaħdmu fi Vjenna. Vjenna jingħad ukoll li hija l-"Belt tal-Ħolm"[10] minħabba li fiha kien jgħix l-ewwel psikoanalista tad-dinja, Sigmund Freud. L-għeruq ta' Vjenna nibtu fl-insedjamenti Ċeltiċi u Rumani bikrin li ttrasformaw f'belt Medjevali u Barokka. Hija magħrufa ferm għaliex kellha rwol ċentrali bħala ċentru mużikali Ewropew, minn żmien il-Klassiċiżmu ta' Vjenna sal-parti bikrija tas-seklu 20. Iċ-ċentru storiku ta' Vjenna huwa rikk b'binjiet arkitettoniċi mill-isbaħ, inkluż palazzi u ġonna Barokki, u r-Ringstraße tal-aħħar tas-seklu 19 mimlija binjiet grandjużi, monumenti u parks.[8]
Vjenna hija magħrufa għall-kwalità għolja tal-għajxien. Fi studju tal-2005 fost 127 belt fid-dinja, l-Economist Intelligence Unit ikklassifikat il-belt fl-ewwel post (flimkien ma' Vancouver, il-Kanada u San Francisco, l-Istati Uniti) bħala l-aqwa bliet biex wieħed jgħix fihom. Bejn l-2011 u l-2015, Vjenna ġiet ikklassifikata fit-tieni post, wara Melbourne, l-Awstralja.[11][12] L-"Istħarriġ tal-Kwalità tal-Ħajja" tal-2015 ta' Monocle kklassifika lil Vjenna fit-tieni post minn lista tal-iktar 25 belt fid-dinja "fejn wieħed jibbaża ruħu".[13] L-"Istħarriġ tal-Kwalità tal-Ħajja" tal-2012 ta' Monocle kklassifika lil Vjenna fir-raba' post minn lista tal-iktar 25 belt fid-dinja "fejn wieħed jibbaża ruħu"[14] (fl-2011 fis-sitt post[15][16] u fl-2010 fit-tmien post).[17] Il-UN-Habitat ikklassifika lil Vjenna bħala l-iżjed belt prosperuża fid-dinja fl-2012-2013.[18] Il-belt ġiet ikklassifikata fl-ewwel post globalment għall-kultura ta' innovazzjoni tagħha fl-2007 u fl-2008, u fis-sitt post globalment (minn 256 belt) fl-Indiċi tal-Bliet tal-Innovazzjoni tal-2014, li analizza 162 indikatur fi tliet oqsma: il-kultura, l-infrastruttura, u s-swieq.[19][20][21] Vjenna regolarment tospita konferenzi tal-ippjanar urban u sikwit tintuża bħala studju tal-każ mill-pjanifikaturi urbani.[22] Bejn l-2005 u l-2010, Vjenna kienet l-ewwel destinazzjoni fid-dinja għall-kungressi u għall-konvenji internazzjonali.[23] Tattira iżjed minn 6.8 miljun turista fis-sena.[24]
Sit ta' Wirt Dinji
[immodifika | immodifika s-sors]
Iċ-Ċentru Storiku ta' Vjenna ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2001.[8]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-kriterju (vi) "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".[8]
Gallerija
[immodifika | immodifika s-sors]- Vjenna - Wien
-
Schönbrunn, Vjenna -
-
-
-
-
-
-
-
Lainzer Tiergarten
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- ^ Wells, John C. (2008), Longman Pronunciation Dictionary (3rd ed.), Longman, ISBN 978-1-4058-8118-0.
- ^ Roach, Peter (2011), Cambridge English Pronouncing Dictionary (18th ed.), Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-15253-2.
- ^ "Bevölkerung zu Jahres-/Quartalsanfang". www.statistik.at. Miġbur 2022-04-21.
- ^ "VCÖ - VCÖ-Studie: Ballungsraume wachsen stark, aber Verkehr kann sich verringern". web.archive.org. 2011-07-06. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2011-07-06. Miġbur 2022-04-21.
- ^ "New York Times" (PDF).
- ^ "Wien nun zweitgrößte deutschsprachige Stadt | touch.ots.at". archive.ph. 2013-07-20. Miġbur 2022-04-21.
- ^ "Zensusdatenbank - Ergebnisse des Zensus 2011". web.archive.org. 2013-06-21. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2013-06-21. Miġbur 2022-04-21.
- ^ a b ċ d Centre, UNESCO World Heritage. "Historic Centre of Vienna". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-21.
- ^ "Vienna, the City of Music". vienna.info (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-21.
- ^ Dokumentarju tal-BBC – Vienna – The City of Dreams
- ^ "The world's most "liveable" cities". The Economist. 2015-08-18.
- ^ "Melbourne edges out Vancouver to top liveable city list" (bl-Ingliż). 2011-08-30. Miġbur 2022-04-21.
- ^ "The Monocle Quality of Life Survey 2015 - Film". Monocle (bl-Ingliż). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2015-08-14. Miġbur 2022-04-21.
- ^ "The Monocle Quality of Life Survey 2012 [Monocle]". web.archive.org. 2012-08-04. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-08-04. Miġbur 2022-04-21.
- ^ Rappaport, Sarah. "The World's Highest Quality Of Life Is Still In Europe". Business Insider (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-21.
- ^ "Most liveable city: Helsinki - Film". Monocle (bl-Ingliż). Miġbur 2022-04-21.
- ^ "08 Vienna [Monocle]". web.archive.org. 2012-05-07. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-05-07. Miġbur 2022-04-21.
- ^ "UN-HABITAT". web.archive.org. 2015-09-06. Arkivjat mill-oriġinal fl-2015-09-06. Miġbur 2022-04-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "2007 Innovation Cities Ranking 2thinknow - Innovation Cities™ Index - City Rankings" (bl-Ingliż). 2007-05-01. Miġbur 2022-04-21.
- ^ "2008 Innovation City Rankings - Innovation Cities™ Index - City Rankings" (bl-Ingliż). 2008-06-22. Miġbur 2022-04-21.
- ^ "Innovation Cities™ Index 2014 : Global - Innovation Cities™ Index - City Rankings" (bl-Ingliż). 2014-05-22. Miġbur 2022-04-21.
- ^ "Vienna knows how | wieninternational.at". web.archive.org. 2010-09-15. Arkivjat mill-oriġinal fl-2010-09-15. Miġbur 2022-04-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Vienna is the world's number one congress destination - en". web.archive.org. 2011-08-21. Arkivjat mill-oriġinal fl-2011-08-21. Miġbur 2022-04-21.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
- ^ "Ankünfte & Nächtigungen / Arrivals & bednights 2016". b2b.wien.info (bil-Ġermaniż). Miġbur 2022-04-21.