Bauma de Las Caus

La bauma de Las Caus conten un daus ensembles picturaus pus importants de la Preïstòria europèa. Sas pinturas e gravaduras paleoliticas s'associeren longtemps au Magdalenian inferior, mas las darrieras recerchas mòstran que podrián datar dau Solutrean que lo precedís.

Se dubrís a Montinhac, en Perigòrd, en riba mança de Vesera, dins un còu calcari au niveu de l'estança coniaciana (Cretaceu Superior). Contràriament a de nombrosas autras baumas de la vau de Vesera, Las Caus es relativament "secha". En fach, un jaç de marla impermeabla l'isola de tota infiltracion d'aiga, empachant tota novela formacion de concrecion de calcita.

Descuberta

Fuguet descuberta lo 12 de setembre de 1940 per quatre adolescents a la recercha dau chen d'un d'entre ilhs desparegut dins un trauc estrech revelat per la chasuda d'un pin fulminat (per un esluci): Marcel Ravidat, Jacme Marsal, Jòrdi Agniel e Simon Coencas avertigueren rapidament lor ancian professor, Leon La Val. Lo preïstorian Henri Breuil, refugiat dins la region per fugir l'ocupacion, fuguet lo prumier especialista a visitar Las Caus, lo 21 de setembre de 1940, en companhiá de Jean Bouyssonnie e d'André Cheynier, seguits leu de Denis Peironin e de Henri Begouën. H. Breuil fuguet tanben lo prumier a l'autentificar, la descriure e l'estudiar. Entreprenguet los prumiers relevats dempuei la fin de 1940 e i passet plusors setmanas per estudiar las òbras qu'atribuís au Perigordian.

Aprep menar de las recerchas en Espanha, Portugal e Sud-Africa, tornet en 1949 e entreprenguet daus registres emb Severin Blanc e Maurice Bourgon au pè de la scena dau potz ente esperava trobar 'na sepultura. I descubriguet de puntas de sageta de bana de rangier decoradas.

Proteccion

La bauma venguet «monument istoric» lo 27 de decembre de 1940, la mesma annada de sa descuberta. Dempuei octòbre de 1979, fai partida dau Patrimòni Mondiau de l'Umanitat de l'UNESCO en associacion emb d'autres sites e baumas ornadas de Perigòrd sos lo nom de «Sites preïstorics e baumas ornadas de la vau de Vesera».

Esplecha toristica e problemas de conservacion

Daus trabalhs importants d'excavacion modificant lo niveu e la natura daus sòus i fugueren fachs e un esclairatge electric, un eschalier per accedir aisadament a la sala daus taures e 'na pesuga pòrta de bronze a l'entrada i fugueren installats. La bauma fuguet duberta a las visitas toristicas lo 14 de julhet de 1948, mas 'quelas se multipliqueren rapidament e meteren en perilh la conservacion de las pinturas parietalas.

Descripcion de la bauma

Las Caus es relativament pita: l'ensemble de las galariás excedís pas 250 m de long per 'na desnivelacion d'aperaquí 30 m. La partida decorada correspond a un malhum superior, lo malhum inferior essent de mau accedir amor de la preséncia de dioxid de carbòni.

L'entrada actuala correspond a l'entrada preïstorica, e mai s'es estada equipada d'un sistema de sedaç.

Los noms de las salas e daus corredors son deguts en part a Breuil e fan sovent referéncia a l'arquitectura religiosa:

la prumiera es la «sala daus taures» o «rotonda», lonja de 17 m, larja de 6 m e nauta de 7 m;
se prolonja per lo «diverticul axiau», 'na galariá pus estrecha d'aperaquí la mesma lonjor;
dempuei la sala daus taures, a drecha dau diverticul axiau, s'accedís au «passatge», 'na galariá de 'na quinzena de metres;
dins lo prolonjament dau passatge se dubrís la «nau», un corredor pus elevat de 'na vintena de metres;
la nau se contunha per 'na part non decorada, las parets s'i prestant pas, puei per lo «diverticul daus felins» (o «cabinet daus felins»), un corredor estrech de 'na vintena de metres;
l'«absida» es 'na sala redonda que se dubrís vers l'oest a la joncion entre lo passatge e la nau;
lo «potz» se dubrís au fons de l'absida. Son accès supausa 'na davalada d'aperaquí 4 a 5 m juscant'au començament dau malhum inferior.

Las descubertas arqueologicas

La majoritat daus vestigis arqueologics a Las Caus fugueren reculhits per A. Glory (...)

Galariá

Chavaus e bovid
Chavau
Scena d'un òme batut per un bisont
Gravadura d'un cervi
Gravaduras dau diverticul daus felins
Las frescas de la bauma de Las Caus atestan que los bovins son presents dempuei longtemps a l'oest dau Massís Centrau
Mapa de la region arqueologica francocantabrica (Paleolitic Superior)
'Na lampa (cremador) de graissa de Las Caus en gres ròse. Solutrean o Magdalenian ancian]]