Lalage
| Lalage | |||||
| Boie, 1826[1] | |||||
 Gąsienicojad polinezyjski (L. maculosa) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj |
Lalage | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Turdus orientalis J.F. Gmelin, 1789 (= Turdus niger J.R. Forster, 1781) | |||||
| |||||
| Gatunki | |||||
| |||||
Lalage – rodzaj ptaków z podrodziny liszkojadów (Campephaginae) w obrębie rodziny liszkojadów (Campephagidae).
Rozmieszczenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji, Australazji i na Maskarenach[14].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 13–24 cm, masa ciała 13–48 g[15].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1826 roku niemiecki zoolog Friedrich Boie w artykule poświęconym ogólnemu przeglądowi rzędów, rodzin i rodzajów ornitologicznych, opublikowanym na łamach Isis von Oken[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) gąsienicojad srokaty (L. nigra).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Ceblephyris: gr. κεβληπυρις keblēpuris ‘ptak wymieniony przez Arystofanesa’, w żaden sposób niezidentyfikowany, ale później powiązany z czeczotką zwyczajną (Acanthis flammea), od κεβλη keble ‘głowa’; πυρ pur, πυρος puros ‘ogień’[16]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)[17]: Ceblephyris striga Horsfield, 1821.
- Lalage: gr. λαλαγες lalages, λαλαγος lalagos lub λαλαγες lalages ‘niezidentyfikowany ptak’ wspomniany przez Hezychiusza, od λαλαζω lalazō ‘ćwierkać’ lub ‘świergotać’; jest to również nazwa zielonej żaby[18].
- Acanthinotus i Acanthinotus: gr. ακανθινος akanthinos ‘ciernisty’, od ακανθα akantha ‘cierń’, od ακη akē ‘punkt’; -νωτος -nōtos ‘-tyły’, od νωτον nōton ‘tył’[19]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)[20]: Oxynotus typicus Hartlaub, 1865.
- Erucivora: łac. eruca ‘gąsienica’; -vorus ‘jedzenie’, od vorare ‘pożerać’[21]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Turdus orientalis J.F. Gmelin, 1789 (= Turdus niger J.R. Forster, 1781).
- Oxynotus: gr. οξυς oxus ‘ostry, spiczasty’; -νωτος -nōtos ‘-tyły’, od νωτον nōton ‘tył’[22]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)[20]: Oxynotus typicus Hartlaub, 1865.
- Notodela: gr. νωτον nōton ‘tył’; δηλος dēlos ‘rzucający się w oczy, wyraźny’[23]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)[17]: Turdus orientalis J.F. Gmelin, 1789 (= Turdus niger J.R. Forster, 1781).
- Volvocivora: nowołac. volvox, volvocis ‘gąsienica’, od łac. volvere ‘toczyć’; -vorus ‘jedzący’, od vorare ‘pożerać’[24]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Volvocivora melaschistos Hodgson, 1836.
- Symmorphus: συμμορφος summorphos ‘bliźniaczy, tego samego kształtu’, od συν sun, συμ sum ‘razem’; μορφη morphē ‘kształt, wygląd’[25]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Symmorphus leucopygus Gould, 1838.
- Pseudolalage: gr. ψευδος pseudos ‘fałszywy’; rodzaj Lalage Boie, 1826[26]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Pseudolalage melanoleuca Blyth, 1861.
- Diaphoropterus: grc. διαφορος diaphoros ‘inny, odmienny’, od διαφορεω diaphoreō ‘rozpraszać’, od διαφερω diapherō ‘przenieść, zanieść’; πτερον pteron ‘skrzydło’[27].
- Karua: nazwa gatunkowa Lanius karu Lesson & Garnot, 1827 (podgatunek L. leucomela)[28] (karu aborygeńska nazwa)[29]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Campephaga leucomela Vigors & Horsfield, 1827.
- Coquus: łac. coquus ‘kucharz’; lokalną, francuską nazwą dla gąsienicojada maurytyjskiego (L. typica) jest ‘Cuisinier’ (kucharz)[30]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Oxynotus newtoni F.P.L. Pollen, 1866.
- Perissolalage: gr. περισσος perissos ‘wspaniały’; rodzaj Lalage Boie, 1826[31]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Perissolalage chalepa Oberholser, 1917 (= Turdus suerii Vieillot, 1818).
- Oscarornis: Oskar R. Neumann (1867–1946), niemiecki ornitolog, kolekcjoner; gr. ορνις ornis, ορνιθος ornithos ‘ptak’[32]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Lalage sharpei Rothschild, 1900.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące gatunki[33]:
- Lalage maculosa (Peale, 1848) – gąsienicojad polinezyjski
- Lalage sharpei Rothschild, 1900 – gąsienicojad malutki
- Lalage leucopyga (Gould, 1838) – gąsienicojad białolicy
- Lalage sueurii (Vieillot, 1818) – gąsienicojad białoplamy
- Lalage tricolor (Swainson, 1825) – gąsienicojad australijski
- Lalage aurea (Temminck, 1825) – gąsienicojad rdzawobrzuchy
- Lalage atrovirens (G.R. Gray, 1862) – gąsienicojad papuaski
- Lalage leucoptera (Schlegel, 1871) – gąsienicojad żałobny
- Lalage moesta P.L. Sclater, 1883 – gąsienicojad białobrewy
- Lalage leucomela (Vigors & Horsfield, 1827) – gąsienicojad zmienny
- Lalage conjuncta Rothschild & E. Hartert, 1924 – gąsienicojad wyspowy
- Lalage melanoleuca (Blyth, 1861) – gąsienicojad czarno-biały
- Lalage nigra (J.R. Forster, 1781) – gąsienicojad srokaty
- Lalage leucopygialis Walden, 1872 – gąsienicojad białorzytny
- Lalage typica (Hartlaub, 1865) – gąsienicojad maurytyjski
- Lalage newtoni (F.P.L. Pollen, 1866) – gąsienicojad reunioński
- Lalage melanoptera (Rüppell, 1839) – gąsienicojad czarnogardły
- Lalage melaschistos (Hodgson, 1836) – gąsienicojad czarnoskrzydły
- Lalage polioptera (Sharpe, 1878) – gąsienicojad indochiński
- Lalage fimbriata (Temminck, 1824) – gąsienicojad sundajski
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nie Ceblepyris Cuvier, 1816; nie Ceblephyris Temminck, 1820.
- ↑ Nomen nudum; młodszy homonim Acanthonotus Bloch & Schneider, 1801 (Actinopterygii).
- ↑ Młodszy homonim Oxynotus Rafinesque, 1810 (Chondrichthyes).
- ↑ Młodszy homonim Symmorphus Wesmael, 1836 (Hymenoptera).
- ↑ Nowa nazwa dla Symmorphus Gould, 1838.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b F. Boie. Generalübersicht der ornithologischen Ordnungen, Familien und Gattungen. „Isis von Oken”. 19, s. kol. 973, 1826. (niem.).
- ↑ T. Horsfield. Systematic Arrangement and Description of Birds from the Island of Java. „Transactions of the Linnean Society of London”. 13 (1), s. 145, 1821. (ang.).
- ↑ Swainson 1831 ↓, s. 168.
- ↑ a b c Swainson 1831 ↓, s. 483.
- ↑ R.-P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d’oiseaux: ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. Bruxelles: Chez F.G. Levrault, 1831, s. 374. (fr.).
- ↑ B.H. Hodgson. On some new species of the Edolian and Ceblepyrine sub-families of the Laniidæ of Nepal. „India review and journal of foreign science and the arts”. 1 (8), s. 328, 1837. (ang.).
- ↑ J. Gould: A synopsis of the birds of Australia, and the adjacent Islands. Londyn: John Gould, 1838, s. 3. (ang.).
- ↑ E. Blyth. Report of Curator, Zoological Department, May and June. „The journal of the Asiatic Society of Bengal”. 30, s. 97, 1861. (ang.).
- ↑ H.Ch. Oberholser. Some untenable names in ornithology. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 51, s. 214, 1899. (ang.).
- ↑ G.M. Mathews. New generic names, with some notes on others. „Austral Avian Record”. 2 (2 & 3), s. 59, 1913–1915. (ang.).
- ↑ W.L. Sclater. The Generic name Oxynotus Swains.. „Ibis”. Seria 10. 2, s. 174, 1914. (ang.).
- ↑ H.Ch. Oberholser. Birds collected by Dr. W. L. Abbott on various islands in the Java Sea. „Proceedings of the United States National Museum”. 54 (2232), s. 182, 1919. (ang.).
- ↑ G.M. Mathews. Bird notes. „Novitates Zoologicae”. 34 (3), s. 372, 1927–1928. (ang.).
- ↑ "F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy)": Bristlehead, butcherbirds, woodswallows, ioras, cuckooshrikes, Shriketit. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-06-05]. (ang.).
- ↑ D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Cuckooshrikes (Campephagidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2021, Lalage, DOI: 10.2173/bow.campep2.01 [dostęp 2023-06-05] (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Ceblepyris [dostęp 2023-06-05].
- ↑ a b G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 35. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Lalage [dostęp 2017-03-18].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Acanthinotus [dostęp 2017-03-18].
- ↑ a b J.L. Peters, E. Mayr & H.G. Deignan: Family Campephagidae. W: E. Mayr & J.L. Greenway, Jr. (red.): Check-list of birds of the world: A continuation of the work of James L. Peters. Cz. 9. Cambridge: Harvard University Press, 1960, s. 168. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Erucivora [dostęp 2017-03-18].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Oxynotus [dostęp 2017-03-18].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Notodela [dostęp 2023-06-05].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Volvocivora [dostęp 2023-06-05].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Symmorphus [dostęp 2017-03-18].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Pseudolalage [dostęp 2017-03-18].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Diaphoropterus [dostęp 2017-03-18].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Karua [dostęp 2017-03-18].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Karu [dostęp 2017-03-18].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Coquus [dostęp 2017-03-18].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Perissolalage [dostęp 2017-03-18].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Oscarornis [dostęp 2017-03-18].
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko, Podrodzina: Campephaginae Vigors, 1825 - liszkojady (wersja: 2024-10-09), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2024-11-20].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- W. Swainson: Northern Zoology. Aves. W: W. Swainson & J. Richardson: Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America: containing descriptions of the objects of natural history collected on the late northern land expeditions, under command of Captain Sir John Franklin, R.N.. Cz. 2: The Birds. Londyn: J. Murray (etc.), 1831, s. 1–523. (ang.).
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).