Megalodon
| Otodus megalodon | |
| Agassiz, 1843 | |
 Porównanie wielkości megalodona (szary i czerwony), rekina wielorybiego, żarłacza białego i człowieka | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Otodus / Carcharocles |
| Gatunek |
megalodon |
Megalodon (Otodus megalodon lub Carcharocles megalodon) – wymarły gatunek ryby chrzęstnoszkieletowej, prehistoryczny rekin, największa ze znanych ryb drapieżnych. Żył 15,9–2,6 mln lat temu w morzach miocenu i pliocenu.
Z powodu chrzęstnej budowy szkieletu zachowało się niewiele skamieniałości tego gatunku i jest on znany głównie ze skamieniałości w postaci olbrzymich trójkątnych zębów o drobno ząbkowanych brzegach, od których pochodzi nazwa gatunku (z gr. mégas, D.-megálou – wielki + odoús, D.-odóntos – ząb). Według wczesnej rekonstrukcji szczęk, sporządzonej przez Bashforda Deana, megalodon mógł przekraczać nawet 25 m długości, jednak rekonstrukcja ta okazała się nieprawidłowa[1]. W 1996 roku znaleziono ząb megalodona mierzący 16,8 cm długości, będący wówczas największym znanym zębem tego rekina[2]. Później odkryto jeszcze większe zęby, co pozwoliło oszacować długość ciała rekina na ponad 18 m[3][4]. Nowsze analizy wskazują na maksymalną długość między 14,5[5] a 16 m. Na podstawie porównań ze współczesnymi rekinami szacuje się, że u 16-metrowego megalodona głowa miała prawdopodobnie długość ok. 4,65 m, płetwa grzbietowa – ok. 1,62 m wysokości, a płetwa ogonowa – 3,85 m wysokości[6]. Megalodony cechowały się dużą zmiennością maksymalnych rozmiarów (zarówno w czasie geologicznym, jak i przestrzeni). Ponadto dobór naturalny premiował duże rozmiary, co prowadziło do zwiększania się rozmiarów ciała w czasie ewolucji gatunku[7].
Megalodon był drapieżnikiem polującym prawdopodobnie na wieloryby i inne duże ssaki morskie, mógł też polować na inne rekiny, ale tych przypuszczeń nie udało się udowodnić. Był szeroko rozprzestrzeniony w morzach mioceńskich.
Rodzaj Carcharodon, wyodrębniony w kredzie, obecnie reprezentowany jest jedynie przez żarłacza białego. Megalodon został zaklasyfikowany do tego rodzaju jako przypuszczalny przodek żarłacza białego[8]. Nowsze badania filogenetyczne wskazują jednak, że megalodon należy do odrębnej linii ewolucyjnej lamnokształtnych – Otodontidae. W związku z tym obecnie klasyfikowany jest albo w rodzaju Otodus[5][6], albo Carcharocles[7].
-
Megalodon w pogoni za Eobalaenoptera. -
Rekonstrukcja Deana Bashforda z 1909 r. -
Ząb megalodona w porównaniu z zębami żarłacza białego
Odniesienia w kulturze
[edytuj | edytuj kod]Megalodon pojawia się w wielu dziełach kultury, w tym serii powieści Meg Steve'a Altena i jej filmowej adaptacji z 2018 roku, oraz w 22. odcinku serialu animowanego Głębia[9][10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ John Clay Bruner. El Tiburón "Megadiente" Carcharodon megalodon "De dientes duros y enormes". „Mundo Marino Revista Internacional de Vida Marina”. 1997 (5), s. 6–11, 1997. (hiszp.). Artykuł w tłumaczeniu na język angielski.
- ↑ Peter Klimley, David Ainley: Great White Sharks: The Biology of Carcharodon carcharias. Academic Press, 1996. ISBN 0-12-415031-4.
- ↑ Mark Renz: Megalodon: Hunting the Hunter. PaleoPress, 2002. ISBN 0-9719477-0-8.
- ↑ Steven Alter: Megalodon. Fossil News – Journal of Amateur Paleontology, 1997. [dostęp 2009-04-10]. (ang.).
- ↑ a b Kenshu Shimada, Martin A. Becker, Michael L. Griffiths. Body, jaw, and dentition lengths of macrophagous lamniform sharks, and body size evolution in Lamniformes with special reference to 'off-the-scale' gigantism of the megatooth shark, Otodus megalodon. „Historical Biology”, 2020. DOI: 10.1080/08912963.2020.1812598. (ang.).
- ↑ a b Jack A. Cooper, Catalina Pimiento, Humberto G. Ferrón, Michael J. Benton. Body dimensions of the extinct giant shark Otodus megalodon: a 2D reconstruction. „Scientific Reports”. 10, 14596, 2020. DOI: 10.1038/s41598-020-71387-y. (ang.).
- ↑ a b Catalina Pimiento, Meghan A. Balk. Body-size trends of the extinct giant shark Carcharocles megalodon: a deep-time perspective on marine apex predators. „Paleobiology”. 41 (3), s. 479–490, 2015. DOI: 10.1017/pab.2015.16. (ang.).
- ↑ Carcharodon versus Carcharocles: What's in a Name?. Biology of Sharks and Rays. [dostęp 2009-04-10]. (ang.).
- ↑ The Meg. [dostęp 2021-07-31].
- ↑ Głębia serial odc 22 ,,Dziwna Migracja". [dostęp 2021-07-31].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
Jack Cooper i Catalina Pimiento, Why did Megalodon go extinct? (ang.), kanał „TED-Ed” na YouTube, 3 lipca 2023 [dostęp 2024-10-05].