1785.
(Preusmjereno sa stranice 1785)
- Ovo je članak o godini 1785.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
| Decenija: | 1750-e 1760-e 1770-e – 1780-e – 1790-e 1800-e 1810-e |
| Godine: | 1782 1783 1784 – 1785 – 1786 1787 1788 |
| Gregorijanski | 1785.. (MDCCLXXXV) |
| Ab urbe condita | 2538. |
| Islamski | 1199–1200. |
| Iranski | 1163–1164. |
| Hebrejski | 5545–5546. |
| Bizantski | 7293–7294. |
| Koptski | 1501–1502. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1840–1841. |
| • Shaka Samvat | 1707–1708. |
| • Kali Yuga | 4886–4887. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4421–4422. |
| • 60 godina | Yin Drvo Zmija (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11785. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1785 (MDCCLXXXV) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u srijedu po julijanskom kalendaru.
- 1. 1. - U Londonu izašao prvi broj novina Daily Universal Register, od 1788. The Times.
- 7. 1. - Francuski izumitelj Jean-Pierre Blanchard i američki ljekar John Jeffries sa vodikom pokretanim balonom lete od Dovera do Calaisa, postavši prve ličnosti koje su preletjele La Manche.
- 10. 1. - Ugarsko kraljevsko namesništvo javlja bosanskom biskupu da je Josif II odredio 107.700 forinti glavnice za vaspitanje bosanskih franjevačkih klerika - do tada su se školovali u Italiji, sada prevlađuje pohađanje austriskih, mađarskih i hrvatskih škola.[1]
- 11. 1. - Kongres konfederacije SAD se prvi put sastao u New Yorku - glavni grad do 1790.
- 20. 1. - Bitka kod Rạch Gầm-Xoài Mút: Tây Sơnski Vijetnamci su potukli rattanakosinsku sijamsku invaziju u delti Mekonga, to se smatra jednom od najvećih pobeda u vijetnamskoj istoriji.
- 9. 2. - Guverner britanskog Bengala Warren Hastings daje ostavku, naslediće ga Charles Cornwallis (1786-93).
- 11. 2. - Umro je Ali-Morad Kan iz persijske dinastije Zand, nasleđuje ga Džafar Kan (do 1789) - pod pritiskom je Muhamed-han Kadžara.
- 28. 2. - Smaragdni Buda, sveti paladij Tajlanda, postavljen je u sopstveni hram Wat Phra Kaew.
- 28. 2. - Vođe prošlogodišnje pobune Horea i Cloșca su pogubljeni u Alba Juliji, Crișan se obesio prethodne noći.
- februar-mart - Jaka, snežna zima u Dalmaciji, smrznute ptice po putevima, glad u narodu.[2] U stvari mart je bio najhladniji zabeležen u Evropi, [3] posledica erupcije islandskog vulkana Laki 1783-84.
- 2. 3. - Edikt bavarskog izbornog kneza Karla Teodora izričito zabranjuje iluminate i masone.
- 7. 3. - Šveđani preuzimaju karipsko ostrvo Saint-Barthélemy od Francuske (do 1878).
- 8. 3. - Gen. Henry Knox je prvi sekretar rata SAD (do 1794). Vojska SAD je vrlo mala - Prva američka regimenta služi zapadno od Apalača.
- 27. 3. - Rođen je Louis Charles, vojvoda od Normandije, sticajem prilika krunski princ 1789-92. Pošto je rođen devet meseci nakon boravka švedskog grofa Axela von Fersena u Francuskoj, Marija Antoaneta je izložena neosnovanim optužbama za neverstvo.
- 19. 4. - Kongres je prihvatio Massachusettsku cesiju zemlje, današnji jug Michigana i Wisconsina.
- proljeće - Car Josip II. ukida samoupravu županija u Ugarskoj i Hrvatskoj, ostavlja ih kao administrativna područja, a zemlju dijeli u deset distrikata:
- županije Zagrebačka, Križevačka, Varaždinska, Požeška, kao i Zaladska spojene su u Zagrebački okrug; županije Virovitička i Srijemska su sa tri ugarske županije spojene u Pečujski okrug[4] (do 1790).
- proleće - Mahmud-paša Bušatlija prikuplja vojsku iz Albanije, Đakovice, Dukađina, Peći. Od hercegovačkih plemena mu se pridružili Nikšići, a crmnička nahija se odvojila od Crnogoraca, pod uslovom da vojska ne prelazi preko njih.[5]
- 2. 5. (21. 4. po j.k.) - Carica Katarina Velika izdaje povelje plemstvu i gradovima.
- 2. 5. - Muhamed-han Kadžar je zauzeo Isfahan, napušten od Džafar Kan Zanda.
- 10. 5. - Prva vazduhoplovna nesreća: pad aviona na vrući vazduh u Tullamoreu u Irskoj izaziva požar u kome je stradalo preko 100 kuća.
- 17. 5. - Thomas Jefferson nasleđuje Benjamina Franklina kao poslanik u Francuskoj (do 1789). Franklin se vraća u SAD gde je predsednik Pennsylvanije 1785-88.
- 20. 5. - Kongres SAD donosi novu zemljišnu ordinansu: mehanizam za prodaju i naseljavanje zemlje na Sjeverozapadu. Osnovan je Sistem premera javne zemlje, predviđena je podela zemlje na kvadratne townshipe od 36 kv. milja
- 1. 6. - John Adams, prvi američki poslanik u V. Britaniji (do 1788), primljen je u audijenciju kod kralja.
- 3. 6. - SAD raspuštaju Kontinentalnu mornaricu; brodovi su prodani na aukciji kako bi se otplatili dugovi iz rata za nezavisnost.
- 3. 6. - Pravoslavni Dalmatinci (la nazione illirico-greca), kažu da ih ima 40.000 van Boke, žale se mletačkom duždu i traže duhovnog starešinu.[6]
- 15. 6. - Francuski naučnik Jean-François Pilâtre de Rozier i njegov pomoćnik Pierre Roman ginu nakon što se iznenada ispuhao i srušio njihov balon kod Boulogne-sur-Mera, te postaju prve žrtve zrakoplovne nesreće u historiji.
- 19. 6. - Borbe u Crnoj Gori: turske snage, među kojima ima i nešto Crnogoraca, Brđana i Kuča, napadaju iz Podgorice i Ozrinića prema Rijeci Crnojevića, pa odatle prema Cetinju, uz slab otpor. Zapaljeno je Čevo.[7]
- 23. 6. - Vojska skadarskog vezira Mahmud-paše Bušatlije ušla u Cetinje bez otpora, manastir je zapaljen i srušen - poslednji turski pohod na Cetinju. U Crnoj Gori neko vreme vladaju nered i glad.
- 29. 6. - Mahmud-paša je sinoć napustio Cetinje, vrši masakr u Paštrovićima, inače mletačkim podanicima. Rade Andrović je pokušao da ga ubije.
- leto - Suša dovodi do nerodne godine u Francuskoj.
- 6. 7. - Dolar uveden kao valuta na teritoriji SAD, odn. odlučeno je o sadržaju srebra - španjolski/meksički dolari su u opticaju do 1857.
- jul - Burmanski kralj Bodawpaya šalje devet armija na Sijam - pripreme traju do kraja godine, nema dovoljno provijanta.
- 21. 7. - 4. 8. - Mletačka flota Angela Ema ponovno bombardira Tunis, u četiri navrata, u kolovozu i Sfax, Tunis ponovno u listopadu.
- 23. 7. - Pruska, Hanover i Saska formiraju Savez kneževa, koji ubrzo dobiva još 14 članica, protivno planu cara Josipa II. da sa Karlom Teodorom razmjeni Austrijsku Nizozemsku za Bavarsku.
- 1. 8. - Prodat je USS Alliance, poslednji brod Kontinentalne mornarice RM SAD će biti osnovana 1794).
- 1. 8. - De La Pérouse krenuo iz Bresta sa dva broda u cirkumnavigaciju (nestali su 1788, tragovi pronađeni 1825).
- 15. 8. - U Parizu uhapšen kardinal de Rohan čime francuska javnost doznaje za Aferu kraljičine ogrlice, skandal koji će potkopati ugled kraljice Marije Antoanete (suđenje za aferu održano sledećeg maja).
- 22. 8. - Patentom Josipa II. zavisni seljak dobija osobnu slobodu.[8]
- 7. 8. - Umro hrvatski ban Franjo Esterházy. Praznu titulu bana, ali i komesara Zagrebačkoga distrikta te župana Požeške županije do 1790. nosi Franjo Balassa de Gyarmáth, glavni predstavnik centralizatorskog apsolutizma u ovim krajevima.
- 15. 9. - Vreme Patriota u Nizozemskoj: pošto je stadtholderu Willemu V oduzeta komanda nad haškim garnizonom, on odlazi sa porodicom u Gelderland.
- septembar - Sukob između janičarskog vođe Kara-Hasana, koji se vratio u Beograd sa Arbanasima, i Deli-Ahmeda, kome pomažu i Mahmud-paša i bosanski janičari. Kara-Hasanovi ljudi su razbijeni topovima - on je pobegao a Deli-Ahmed postaje faktički gospodar grada do 1787.[9]
- septembar - Napoleon Bonaparte je za godinu dana završio dvogodišnju vojnu školu, postaje potporučnik u artiljerijskom puku de la Fère u Valenceu.
- septembar? - Muhamed-han Kadžar stiže u Teheran, njegovi ljudi osvajaju Hamadan.
- 13. 10. - Izdat zlatnik lujdor sa likom Luja XVI, sadržaj zlata je 0,2255 troj unci prema 0,2405 u zlatniku Luja XV.
- 7. 11. - U Beču je otvorena medicinsko-kirurška akademija Josephinum, prvi ravnatelj je carev liječnik Giovanni Alessandro Brambilla.
- 8. 11. - Ugovorom iz Fontainebleaua je rešen spor Holandske republike i cara Josipa II: potvrđen je holandski suverenitet nad estuarom Scheldta, car dobija novac.
- 15. 11. - Cabinet des Modes je prvi modni časopis.
- novembar - Crnogorski vladika Petar I Petrović Njegoš je stigao u Petrograd, ali ga po naređenju policije mora napustiti već posle nekoliko dana.[10]
- 28. 11. - Potpisan prvi od tri Hopewellska ugovora (do januara), kojima je definirana granica između plemenskih zemalja Cherokeeja, Choctawa i Chickasawa i zemalja za naseljavanje.
- 11. 12. - Jozefinizam: tzv. Slobodnozidarski patent regulira i ograničava rad masona; dozvoljena je po jedna loža u krunskim zemljama, one potencijalno zavereničke su implicitno zabranjene.
- Po svim nahijama Bosne odaslati mubaširi s bujruldijama o davanju sitne stoke, novca i komore za ratnu pomoć - "tako veliki porez nije se zapamtio", pa sirotinja odbija. U očekivanju rata s Austrijom se postupa blaže prema raji.[11]
- Zauzimanjem Josipa II. u Rimu, za franjevačkog biskupa u Bosni je postavljen Augustin Boteš-Okić, koji pomaže austrijski obaveštajni rad.[12]
- Još i ove godine se iznad Žepča grade lađe različite veličine, najveće se zovu "bosanske".[13]
- Lična zavisnost kmetova je ukinuta i u Ugarskoj, ukinute su županije i zemlja podijeljena na deset distrikata, na čelu sa kraljevskim komesarima.[14]
- U Ugarskoj bez Erdelja ima oko sedam milijuna stanovnika[15] (prvi zvanični popis).
- Uža Hrvatska ima 232.000 stanovnika neplemićkog roda, 19.000 plemića muškog roda, od čega su oko polovine plemići jednoselci (bez kmetova). Slavonija na 265.000 stanovnika ima 700 plemića (posjedi su tipa latifundija). Svećenika i duhovnog staleža ima 1.100 (u Vojnoj Krajini krajem vijeka ima 547.000 ljudi)[16]
- Zatvorena Čabarska željezara, koja je slabo radila. U Rijeci je, s dva veća škvera, u sljedećih deset godina sagrađeno 15 velikih i 7 manjih brodova.[17]
- Manufaktura sukna premještena iz Pančeva u Srijemske Banovce.[18]
- U šest hrvatskih gimnazija izvan Zagreba ima 409 učenika, 132 plemićkog porijekla, 172 građanskog, 105 seljačkog.[19] Zagrebačka akademija ima 93 polaznika, 80 na filozofiji, 13 na pravima; 26 klerika, 32 plemićkog porijekla, 22 građanskog i 13 seljačkog. Zbog visoke školarine za 1785/86 u Varaždinskoj gimnaziji ostaje 80 od 140 učenika.[20]
- Židovi osnovali u Varaždinu prvu općinu u Hrvatskoj.[21]
- Car Josif II. odustaje od odluke iz 1781. da se u srpskim školama uvede latinica.[22]
- Edmund Cartwright je patentirao mehanički tkalački stan/razboj - prolazi kroz mnoge modifikacije do Lankaširskog razboja 1842.
- Charles-Augustin de Coulomb objavio zakon o sili između naelektrisanih čestica.
- Vrbovsko je povlašteno kraljevsko trgovište. Mrkopalj je poveljno trgovište.
- Definirano katastarsko jutro, 1600 kvadratnih hvati, nešto manje od 58 ari (njem.: Joch).
- Crkve: župna crkva sv. Josipa u Josipdolu.
- Spor o panteizmu počinje kada je Friedrich Heinrich Jacobi objavio "O Spinozinom učenju".
- Buharski Kanat postaje Buharski Emirat.
- 4. 1. - Jacob Grimm, autor, filolog, folklorist († 1863)
- 4. 1. - Friedrich Wilhelm, vojvoda Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburga, začetnik Kuće Glücksburg († 1831)
- 6. 2. - Brno Kabužić, austrijski general († 1855)
- 7. 3. - Alessandro Manzoni, književnik († 1873)
- 22. 3. - Adam Sedgwick, pionir geologije († 1873)
- 27. 3. - Louis XVII od Francuske († 1795)
- 30. 3. - Tomás Bobadilla, dominikanski državnik († 1871)
- 4. 4. - Bettina von Arnim, književnica († 1859)
- 29. 4. - Karl Drais, "otac bicikla" († 1851)
- 26. 4. - John James Audubon, naturalista, umetnik († 1851)
- 13. 5. - Hans Karl von Diebitsch-Zabalkanski, ruski feldmaršal († 1831)
- 20. 7. - Josif Rajačić, srpski patrijarh († 1861)
- 20. 7. - Mahmud II, osmanski sultan († 1839)
- 30. 8. - Lin Zexu, kineski službenik, protivnik opijuma († 1850)
- 10. 10. - Florestan I. od Monaka († 1856)
- 15. 10. - José Miguel Carrera, lider Čileanskog rata za nezavisnost († 1821)
- 11. 11. - Diponegoro, javanski princ, borac protiv kolonijalizma († 1855)
- 28. 11. - Victor de Broglie, francuski premijer († 1870)
- Jovan Mićić, hajduk i borac Prvog srpskog ustanka, užički serdar († 1844)
- c. - Zeka Buljubaša, junak Prvog srpskog ustanka († 1813)
- 19. 1. - Zaharije Orfelin, srpski književnik, istoričar, prevodilac (* 1726)
- 24. 2. - Carlo Buonaparte, Napoleonov otac (* 1746)
- 25. 2. - Pavle Julinac, vojnik, istoriograf (* 1730)
- 27. 3. - Bono Benić, franjevac, ljetopisac (* 1708)
- 8. 5. - Étienne-François de Choiseul, francuski državnik (* 1719)
- 8. 5. - Pietro Longhi, slikar (* 1702)
- 9. 5. - Bazilije Božičković, križevački grkokatolički biskup (* 1719)
- 15. 6. - Jean-François Pilâtre de Rozier, edukator, balonista (* 1754)
- 30. 6. - James Oglethorpe, vojnik, britanski političar, osnivač Džordžije (* 1696)
- 20. 8. - Jean-Baptiste Pigalle, vajar (* 1714)
- 19. 9. - María Antonia Fernanda od Španjolske, kraljica-supružnica Sardinije (* 1729)
- 16. 12. - Vikentije Popović, episkop vršački (* 1711)
- Nikola Nešković, slikar (* 1740)
- ↑ Bosna i Hercegovina (1925) Kulturne prilike]. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 16
- ↑ Climate And History Year 1700-1799 AD. climate4you.com
- ↑ Historija n. J. II, 1102
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 526
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 10 i 58
- ↑ Mitropolija crnogorska za vrijeme mitropolita Petrovića. rastko.rs
- ↑ Historija n. J. II, 1098
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 360
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 525
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 454-5
- ↑ Historija n. J. II, 1330
- ↑ Historija n. J. II, 1336
- ↑ Historija n. J. II, 876-7
- ↑ Historija n. J. II, 866
- ↑ Historija n. J. II, 1078
- ↑ Historija n. J. II, 1081-2
- ↑ Historija n. J. II, 1178
- ↑ Historija n. J. II, 1094
- ↑ Historija n. J. II, 1101
- ↑ Historija n. J. II, 1100
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 92
- Literatura
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)
