Ke’-pu-e

Ke’-pu-e 喀布爾

macimacian nu luma'

Ke’-pu-e, u A-hu-han a tukay, satabakiay nu Ke’-pu-e sen atu A-hu-han nu tukayan. u tulu a malebut a mihcaan nu likisian a tukayan, caypicpiclu mihcaan mala A-hu-han a tukay. “ Ke’-pu-e” itini i Sin-de a kamuan “ u pitelungan nu pisiwbayan” a imian. tuseptusep mihcaan, Ke’-pu-e tukay pulung nu tademaw makaala 4,222,000 tademaw. sakalamkamay a kalahadan nu sakalima nu kitakid a tukayan.

喀布爾，是阿富汗的首都，喀布爾省首府和阿富汗的最大城市。它是一座有3000多年歷史的名城，1773年以後成為阿富汗首都。「喀布爾」在信德語中是「貿易中樞」的意思。2020年，喀布爾城市總人口達到4,222,000人。也是世界上發展第五快的城市。 

malepacaw i labu atu Ta-li-pan a zitay 內戰與塔利班時期

biyu nu niyadu'

caysiwsiwtu mihcaah sepat a bulad kainai’an nu laheci nu Na-ci-pu-la sihu, caayan kalecad nu mililiday a tademaw micumud tina tukayan, saan “ pay-sa-wa nicudadan” patideng tu sihu, nika ci Ku-li-pu-tin. Si-ke’-ma-ti-ya-e a centan kaisa makakiyaku, sa malangatu masasupacaw maaalaw tiya tukay a kakuwanan, amilik satu masasuad namin. imahini kalingatuan a masasuada kina Ke-pu-e, makaala tu tulu a mangan nu tademaw itini tina “ Ke-pu-e lepacaw” a patayan. katukuh i caysiwsiwnem mihcaan, nina niyadau’ wal a bataan % mapeci’ atu maluyuh, malumanay a tukay atu nutipan u kalawpesan nu kitidaan.

1992年4月納吉布拉政府倒台後，不同聖戰者派系的領導人進入該市，並根據《白沙瓦協議》組建政府，但是古勒卜丁·希克馬蒂亞爾的政黨拒絕簽署協議，並開始炮擊該市爭奪權力，並很快升級為全面衝突。這標誌著喀布爾黑暗時期的開始，至少有3萬名平民在這個被當地人稱為「喀布爾戰爭」的時期被殺害。到1996年，該市約80%的地區已被破壞和摧毀，老城和西部地區是重災區之一。

caysiwsiwtu mihcaan tu lalud, macunus ku sakasasuad nu hitay, macunus ku nikalawpes nu Ke’-pu-e. itida aca nu kadecdecan nu dihep ku kakitidaan nu macimacian, sisa kakataydaan nu hitay a mueneng i liwilw nu buyu sawni bakuwangan tu tabakiay a lacu.sayaway nina macian a mikaput atu Si-ke-ti-ya-e a hitay masasuad, nika ilabu masasuada tu, nina ka pulungan amelik a mabulasak.nina tusaay a mihcaan, Ke’-pu-e a tuud mapeleng namin, milaliw namin ku tademaw tayda i inaka atu hekal nu kanatal, nai’ ku nanum atu dinki. caysiwsiwsip tu hedek nu mihcaan, masaluimeng ku hitay tu sakay Ke’-pu-e a mibakuhac, apuyu’ ku nisaluimeng nu macimacian a hulic atu kawaw. kina cacay aca malingatu kina huing, misuayaw tu sihu nu hitay tu sicumiay a tademaw palasicumian.

1992年夏天，對立民兵之間的轟炸加劇，使喀布爾遭受重創。由於該市的地理位置在一個狹窄的山谷中，使其很容易成為駐紮在周圍山區的民兵發射的火箭彈的目標。最初這個城市的派系聯合與希克馬蒂亞爾的部隊相抗衡，但由於內部衝突，這個聯合變迅速瓦解。在兩年時間裡，喀布爾大部分基礎設施被摧毀，大量人口流向農村或國外，水電完全中斷。1994年底，民兵暫停對喀布爾的轟炸，使得城市短暫恢復法律和秩序。法院再次開始運作，對政府軍內部犯罪的個人進行定罪。

sakaudip 經濟

biyuan nu cin-cen-se

Ke’-pu-e tapang a tuudan idaw ku mahka nipelu’an tu heci, nikansuan tu heci, nananuman, A-hu-han a tana’, nu sidi a tuud, sakay tumunaw a tuud, sumamaday a dawa atu dikuc. caysiwpicwal mihcaan malingatu ku A-hu-han pihaceng ku lepacaw malalid ku Ke’-pu-e tu sakaudip, katukuh tu Ka-e-ca-yi pikuwanan itida i tusepsepcay mihcaan tu nipatidengan, Ke’-pu-e a sakaudip idaw tu ku cakatan. Kapah ku sakay dadanan, idaw ku dadan nu kulukiwk mitulin tu Ke’-pu-e niyadu’ atu hamin nu kanatalan a niyadu’an. ilabu idaw ku kakanen, sabuut, misangaay tu sakay lumaan a tuudan, nituduhan a tuuda atu daylisiki nu kakulian.  

喀布爾的主要產品有：鮮果、乾果、飲料、阿富汗地毯、羊毛製品、家具、古董紡織品和服裝。1978年開始的阿富汗戰爭嚴重影響了喀布爾的經濟發展，直到卡爾扎伊政權在2001年建立後，喀布爾的經濟取得了一定的進步。

喀布爾交通便利，有公路連接喀布爾省各地和全國大部分省份。市內有食品供應、毛紡、家具製造、鑄造及大理石加工業等。

Ka-e-cya banaw 卡爾加湖

Ka-e-cya itida i A-hu-han Walian, Sin-tu-ku’-se buyu’ timulan, talakaw caypicsiwcay kun-ce a dihepan nu lalaan, katalawan kya kitidaan, buyubuyuan ku liklik masa wahelu. kakitidaan nu maci cayseptulu pinhunkunli, u satabakiay nu maci a kanatalan. Ka-e-cya sauwac makateban nu macian muculi ku nananum, mapela’ ku Ke’-pu’-e-se, timulan u malumanay a tukay, amisan u Sin-cen a tukay. limulak ku Sin-cen, sasasiwbayan, hun-kun, luma nu tapang atu kapahay a luma’ itida namin masaupu, yadah ku kun-tin, sasinganganay a kun-ten idaw ku ku-e-han-na-kun, di-e-ku’-sa-kun, sa’-la-ta-te’-kun, cen-wi-kun atu ta-e-man-kun. u kakakaygian ku ta-e-man-kun. tatelungan ku Ke-pu-e a Mea-wan-de macimacian mapatideng ku langdaway a Men-wan-de kakiningan a paya, liwliw nu kakiningan a paya idaw ku sepatay nu tabakiay a lacuna. 

喀布爾位於阿富汗東部，興都庫什山南麓、海拔1,791公尺的谷地上，地勢險要，周圍群山峻岭呈U字形環抱。城市面積為1,023平方公里，是目前國內規模最大的城市。喀布爾河從市中心流過，將喀布爾市一分為二，南岸為舊城，北岸為新城。新城比較繁華，商業區、皇宮、官邸及高級住宅大多集中在此，市內多宮殿，較為著名的有古爾罕納宮、迪爾庫沙宮、薩拉達特宮、薔薇宮以及達爾阿曼宮等。達爾阿曼宮是議會場所與政府部門所在地。喀布爾市中心的梅旺德大街矗立著綠色的梅旺德紀念碑，紀念碑四周有四尊大炮。

kadihkuan nu kasienawan

liwliw nu maci a apilis, batu a buyu’an, sumamaday a tangku, sumamaday a lunem, sumamaday a buhung atu Yi-se-lan kiwkay, yadah ku biyu. sakasingangan idaw ku Sa-si-tu-sa-mu-se-la-biyu, Pa-pei-e lunem, kuo-wan Mu-ha-muo-de. D-na-e, Sa-a-lin lunem, Kuo-cya-pu-w-kun, Kaw-ku-puo-w-kun. cen-na a “ca-he’” miyu u Yi-se-lan matatunduhay a sangaan, u Yi-se-lan kiwkay patidengay a tademaw ci A-li a lumaan. micapitu biyaan tut ulu a bataan katukuh tu sepat a bataan a kun-ce idaaw ku tabakiay nu ba’tuan, i teban idaw ku pela’ tu tusa a tunduhan, ahebal han cacay a tungduhan, sakamusa u ci A-li ku mialaay tu madicumay a bakan ku sapipela tina ba’tuan sa. 

城市周圍的山坡上，石山上、古塔、古墓、古堡以及伊斯蘭教堂、寺廟比比皆是。著名的有沙希杜沙姆施拉寺、巴卑爾陵墓、國王穆罕默德·迪納爾·沙阿陵墓、國家博物館、考古博物館等。城南的「扎赫」祠是伊斯蘭頂式建築物，是伊斯蘭教什葉派創始人阿里的住處。離祠約30到40公尺處有一巨石，中央裂開一條長約兩米、寬約一米的大縫，傳說是阿里劍劈巨石留下的聖跡。

i liklik nina macimacian, yadah ku banaw atu sengesengetan , idaw ku cacay nu tabakiay a banawan atu sengesengetan ngangan han “ Kol-e Hashmat Khan” u Ku-cen a wali tumulan. ina lanulanuan yadah ku pinaay nu malebut a In-tu atu Si-puo-li-ya mabahelay nu ayaman nu kasaluimengan a kitidaan, itida i tusepcaypic mihcaan, tidaay a sihu saan tina banawan u dadiputen a kitidaan sa. i tina banawan, makaadih kita tu caayay ka adih nu ayaman, mahida u Cin-dew atu Cen-yi-ti-hu ayaman. Ke’-pu-e duma nu tabakiay a banaw han u Ka-e-cya banaw, itida i teban nu nutipa ami tu siwa a kunlian, u tataydaan nu tidaay atu hekalay nu kanatalan nu midangay a tademaw itida.  

在城市周圍，有許多湖泊及濕地，其中一個大型的湖泊和濕地位於一個名為「Kol-e Hashmat Khan」的古城的東南方。這個沼澤為數千隻在印度次大陸和西伯利亞之間飛行的鳥類提供了一個重要的休息場所，於是在 2017年，當地政府宣布該湖為保護區。在這個湖上，可以發現一些稀有的鳥類，如白肩雕和卷羽鵜鶘。喀布爾的另一個大湖是卡爾加湖，位於中心西北約9公里處，是當地人和外國人的主要旅遊景點。

niyaniyadu'an

Ke’-pu-e u maacakay a kasienawan nu demiadan, i kasienawan sa a sinanum “ kahetikan nu suleda” atu lutucan. ya kitidaan i talakaway nu buyu’an, atu nutipan timulan a kitidaan masasulecad, Ke’-pu-e cueded. nu cacayan a mihcaan nu lutucan a Ke’-pu-e sasengetay a demiadan, amica ku diheku nu demiad, pilaludan caay ka senged sa, caay ka caledes, diheku ku sapai’ ku labii nu kalahukan nu sadingsingan, sienaw ku kasienawan, cacayay a bulad u untu makaala tu -2.3°C. cacay a mihcaan idaw tu ku cilal, nika payditeken tu untu 12.1 °C ku untu. mikisaba tu A-hu-han tu duma a macimacian.  

喀布爾屬於寒冷半乾旱氣候，降水主要集中在冬季（降雪）和春季。由於該市位於高海拔地區，故與西南亞的大部分地區相比，喀布爾氣溫相對較低。春季是喀布爾一年中最潮濕的時期，雖然氣溫一般都很平和；夏季的濕度則非常低，緩解了炎熱；秋季的特點是溫暖的下午和涼爽的夜晚；冬季寒冷，1月日平均溫度為−2.3 °C。一年四季中喀布爾陽光都很充足，但其年平均氣溫為12.1 °C，遠低於阿富汗其他大城市。

https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%96%80%E5%B8%83%E5%B0%94