Awards by Shadi Davari
Book chapter by Shadi Davari
DE GRUYTER MOUTON, 2017
This paper investigates the development of the Persian lexical verb dâštan 'have', which has gram... more This paper investigates the development of the Persian lexical verb dâštan 'have', which has grammaticalized into an auxiliary verb functioning primarily as a progressive aspect marker in durative situations, and which is currently developing into a prospective marker with achievement verbs. Possessive progressives are a cross-linguistic rarity and deserve attention. We suggest that the progressive function arose through context-induced reinterpretation based on metonymic relations. The resulting reinterpretation of dâštan 'have' to 'ongoingness of a durative event' represents a conceptual shift, in the form of metaphoric extension, from possessing a physical object to possessing the continuum of an action in a focal point of utterance. We will also illustrate that the progressive's focus on subjective notions leads to its development as an expression of the speaker's attitude that does not describe properties of a situation in the extralinguistic world but rather in the subjective conceptualization of the speaker. The auxiliation process of dâštan 'have' in Persian will be analyzed based on the Auxiliation Dimensions Model proposed by Davari and Naghzguy-Kohan (forthcoming), which focuses on the force, the source and the degree of auxiliation. We also point out that these changes are in tune with the overall directionality of semantic change in grammaticalization according to Narrog (2012), namely, increase in speaker-orientation.
Books by Shadi Davari
Papers by Shadi Davari
Language and Linguistics, Feb 20, 2019
جستارهای زبانی, 2023
Based upon diachronic-cognitive linguists, language structure is the product of our interaction w... more Based upon diachronic-cognitive linguists, language structure is the product of our interaction with the world around us. The way we build discourse and develop linguistic categories can immediately be derived from the way we experience our environment and use that experience in specific communication. Thanks to recent works on the evolution of grammatical categories e.g auxiliaries, we now have a sizable knowledge of the main patterns of grammaticalization which allows for fairly reliable linguistic reconstructions and hypotheses on genetic evolution through main cognitive processes e.g semantic bleeching. Following the doctorines of cognitive semantics, the present proposal bears an attempt to discover and define which aspects of meaning of a lexical source are lost and which are preserved through grammaticalization. Analyzing a specific grammaticalized product, namely the auxiliary verb “xâstan” in Persian, we will suggest that the evolution of the target grammatical meaning, the future, through grammaticalization process occurs applying semantic bleaching by way of which the entire idiosyncratic semantic features are vanished but the image-schematic structure. This must mean that an image-schema is abstracted from the earlier lexical sense since it would be potentially much more general than the fully fleshed-out lexical meaning.
Keywords: Cognitive Semantics, Grammaticalization, Auxiliaries, Image-schema
Language Related Research, LRR 2023, 13(6): 131-166, 2023
Based upon diachronic-cognitive linguists, language structure is the product of our interaction w... more Based upon diachronic-cognitive linguists, language structure is the product of our interaction with the world around us. The way we build discourse and develop linguistic categories can immediately be derived from the way we experience our environment and use that experience in specific communication. Thanks to recent works on the evolution of grammatical categories e.g auxiliaries, we now have a sizable knowledge of the main patterns of grammaticalization which allows for fairly reliable linguistic reconstructions and hypotheses on genetic evolution through main cognitive processes e.g semantic bleeching. Following the doctorines of cognitive semantics, the present proposal bears an attempt to discover and define which aspects of meaning of a lexical source are lost and which are preserved through grammaticalization. Analyzing a specific grammaticalized product, namely the auxiliary verb “xâstan” in Persian, we will suggest that the evolution of the target grammatical meaning, the future, through grammaticalization process occurs applying semantic bleaching by way of which the entire idiosyncratic semantic features are vanished but the image-schematic structure. This must mean that an image-schema is abstracted from the earlier lexical sense since it would be potentially much more general than the fully fleshed-out lexical meaning.
Keywords: Cognitive Semantics, Grammaticalization, Auxiliaries, Image-schema
Journal of Radiology Research and Practice, 2014
Introduction: Computed Tomography scan holds much promise for diagnosing most lung solitary nodul... more Introduction: Computed Tomography scan holds much promise for diagnosing most lung solitary nodules; however the CT exposure rates are much higher than the other radiology fields. Besides, there is no sharp border for the size of lung nodules which could be found by CT. Scan. Therefore, there will be an increasing need to find out how we can prevent unnecessary radiation dose to patient while the nodules are clear. Materials and Methods: In this study, a chest phantom including nodules with different sizes and types was designed. Imaging was done by TOSHIBA spiral CT and GE spiral CT with 1, 3 and 5 mm slices, 80 and 120 kVp and 50, 60, 80 and 100 mA. Results : This study revealed, nodules of 4 mm in width were noted both in slices with 120 kV, 50 and 100 mA, and 3 and 5 mm thicknesses and in 80 kV, 60 mA with 3 mm thickness. The calcium carbonated particles were noted only in 6, 8, and 10 mm slice thicknesses; however, a low density of carbonated calcium was noted just in 10 mm nodules. Conclusion: CT. Scan is a useful technique for detection of lung tumor with sizes of more than 4 mm.
Journal of South Asian Languages and Linguistics, 2018
Objective: The purpose of this contribution is to define the computed tomography (CT) perfusion c... more Objective: The purpose of this contribution is to define the computed tomography (CT) perfusion characteristics of head and neck squamous cell carcinoma through evaluating the changes in blood flow, blood volume, mean transit time and permeability surface products after treatment in patient with head and neck cancer and to get knowledge about importance of CTP for informing therapeutic decision about its applications and usefulness as an assessment tool to monitor and predict treatment responsiveness. Methods: In this meta-analysis study, we were based on several previous studies dealing with the perfusion of head and neck neoplasm forming a subset of systematic review which attempts to collate empirical evidence that fits prespecified eligibility criteria to answer a specific research question. The number of patients included in this study was 389. We compared means of CTP parameters among various studies before and after treatment and used appropriate statistical test when needed....
Encyclopedia Islamica, 2020
“-ân” is among the most frequently used suffixes of Persian which is being applied in both inflec... more “-ân” is among the most frequently used suffixes of Persian which is being applied in both inflectional and derivational domains. Based upon Mackenzie (1971), this archaic affix encoded plural, subjective adjective, and adverb concepts in Middle Persian. However, in addition to the surviving lexical and grammatical notions, it participates in giving voice to the concepts of place, time, resemblance, and ceremony in New Persian. In line with Norde (2009), the present contribution bears an attempt to argue that the neoteric “ceremony word” affix has emerged through degrammaticalization of the inflectional plural marker “-ân” which has predominately implied the congregation of individuals. Harmonious with Littlemore (2015), it is portrayed that the evolution path from plurality, the ceremony participants, to the name of the ceremony owes to the cognitive processes of “conceptual metonymy” and “depersonalization”. This line of reasoning derives from the Middle and New Persian data which encompass both plurality and ceremony words through same suffixes regarding same ceremonies and same ceremony participants.
دائره المعارف بزرگ اسلامی, 2020
پسوند«-ان» یکی از پسوندهای زایای زبان فارسی است که هم در حوزه تصریف و هم در حوزه اشتقاق به کار گر... more پسوند«-ان» یکی از پسوندهای زایای زبان فارسی است که هم در حوزه تصریف و هم در حوزه اشتقاق به کار گرفته می¬شود. این پسوند در هر دو حوزه¬ی تصریف و اشتقاق، پسوندی کهن بوده و بر اساس مکنزی (37:1390) در دوره¬ی میانه مفهوم شمار «جمع»، صفت فاعلی و قید را رمزگذاری می¬کرده¬است. این پسوند، امروزه، علاوه بر مفاهیم به جا مانده از دوره میانه، بیان مفاهیم متعددی از جمله: مکان، زمان، صفت، شباهت و جز آن را نیز بر عهده دارد. یکی از معانی متعدد حاصل از الحاق این پسوند به پایه¬های فارسی (که عموماً ترکیبات فعلی هستند)، نام «مراسم سنتی و آئینی» یا «مراسم¬واژه» ¬در ایران است. در این پژوهش برآنیم تا با پیروی از رویکرد دستوری-زدایی (نورده 2009)، نشان دهیم که پسوند اشتقاقی «-ان» که امروزه بر نام «مراسم سنی و آئینی» و یا «مراسم¬واژه¬ها» دلالت دارد، در واقع از دستوری¬زدایی پسوند تصریفی جمع¬ساز پا به عرصه وجود گزارده¬است. هم¬چنین نشان خواهیم داد که بر اساس لیتل¬مور (2015)، انگیزه¬ی تحول مذکور حضور فرآیند «مجاز مفهومی » و سازوکار «شخصیت¬زدایی » آن است. این استدلال از آنجا ناشی می¬شود که پسوند «-ان» در بسیاری از واژه¬های هم¬آوا با مراسم¬واژه¬ها و با توجه به بافت موقعیت، معنای شمار جمع را نیز رمزگذاری می¬کند. داده¬های پژوهش با استفاده از موتور جستجوی گوگل، برای جستجو و ثبت نام مراسم سنتی و آئینی ایران یا «مراسم¬واژه¬ها» در سه دوره¬ی باستان، میانه و نو گردآوری شده¬اند.
کلیدواژه¬ها: پسوند تصریفی، پسوند اشتقاقی، دستوری¬زدایی، مراسم¬واژه، فارسی.
The journal of Comparative Linguistics Researches, 2021
Based upon Aikhenvald (2004, 2018), there are, in every language, means for saying how one knows ... more Based upon Aikhenvald (2004, 2018), there are, in every language, means for saying how one knows what one is talking about, and what one thinks about what one knows or has learnt, namely, “evidential means”. In quite a few languages, one has to specify the information source on which a statement is based, while it is a notion of arbitrary in others. Notwithstanding that true evidentiality is regarded to be encoded through grammaticalized structures, lexical means are employed as well. In this regard, Persian is oftentimes regarded among languages with an optional and lexical system of evidentiality. However, the present contribution bears an attempt to portray, from a diachronic perspective and with reference to Grammaticalization Dimensions Model (Davari & Naghzguy-Kohan 2017), the birth of evidential adverbs emerged from the verb goftan ‘to say’ in Persian. Built on a corpus of documents from Middle, Early New Persian (ENP), and New Persian (NP), it is argued that the widely-used evidential adverb guyâ ‘apparently’ in New Persian has developed through grammaticalization of the evidential adverb gu?iyâ (gu?i) ,’apparently’, undergoing the 3rd degree of grammaticalization in the late centuries of ENP. It is then exhibited that the aforementioned evidential adverb has in turn rose through grammaticalization of the clause to gu?i ‘you say’, undergoing the 2nd degree of grammatialization. The evidential adverbs of ‘say’ origen in Persian have definitely not undergone affixation through grammaticaliation, be that as it may, they are certain proofs for a recursive grammaticalization cline from sentence to adverb.
Keywords: evidential adverbs, grammaticalization, say, erosion, Persian.
مجله پژوهش های زبانشناسی تطبیقی, 2021
بر اساس آیکهنوالد (2004، 2018)، در برخی از زبانهای دنیا، اشاره به منیع اطلاعات گفته های گویندگان... more بر اساس آیکهنوالد (2004، 2018)، در برخی از زبانهای دنیا، اشاره به منیع اطلاعات گفته های گویندگان امری اجباری است، اینکه گوینده، آنچه را که میگوید، شخصاً با چشم خود دیده، شنیده، بوییده، لمس کرده، از شخص یا اشخاص دیگری شنیده و یا بر اساس حقایق و شواهد موجود، استنتاج نموده است، باید به لحاظ ابزارهای دستوری¬شده در جمله رمزگذاری شود. مفهوم معنایی اخیر، یعنی بازنمایی منبع اطلاعات گوینده در جمله گواه¬نمایی نامیده می¬شود. آیکهنوالد بر آن است که اگرچه گواه-نمایی، مفهومی جهانی است، ولی گواه¬نمایی واقعی از رهگذر یک نظام بسته دستوری به تصویر کشیده می¬شود. در این میان، فارسی از جمله زبان¬هایی است که نه تنها گواه¬نمایی در آن اجباری نیست، بلکه از دیدگاه پژوهشگران این حوزه، ابزارهای گواه¬نمایی نیز در آن دستوری نشده¬اند. در این پژوهش برآنیم تا روند پیدایش آن دسته از قیود گواه¬نما در فارسی را که از فعل «گفتن» برخاسته¬اند، بررسی نماییم. بر این اساس می¬کوشیم نشان دهیم که ساخت «گویا» با مفهوم «قید گواه¬نما» در فارسی نو امروز از دستوری-شدگی فعل «گفتن»، برای بیان گواه¬نمایی غیرمستقیم پا به عرصه وجود گذاشته¬است. داده¬های دوره¬های میانه، نو متقدم و نو امروز نشان می¬دهد که این قید گواه¬نما از کوتاه¬شدگی نخستین صورت¬های گواه¬نمای حاصل از فعل «گفتن» یعنی بند«تو گویی» و پس از آن، از قیود گواه¬نمای «گویی» و «گوئیا» حاصل آمده¬است. بنابراین اگرچه قیود گواه¬نمای حاصل از فعل «گفتن» در فارسی، هنوز به مرحله وندشدگی نرسیده¬اند، اما قطعاً دستوری¬شده و در این مسیر، از جمله به قید تحول یافته¬اند. بر این اساس، تصور عدم وجود واحدهای دستوری¬شده¬ی گواه¬نما در فارسی از بین می¬رود.
واژگان کلیدی: قیودگواه¬نما، دستوری¬شدگی، گفتن، سایش آوایی، فارسی.
In Press: Journal of Western Iranian Languages and Dialects, 2020
رویکرد هم زمانی «ردهشناسی متعارف» و بهکارگیری آن در حوزههای مختلف زبان شناسی تا حدود زیادی در... more رویکرد هم زمانی «ردهشناسی متعارف» و بهکارگیری آن در حوزههای مختلف زبان شناسی تا حدود زیادی در ارائه ی تبیین های رده شناختی و ارائه ی چشم¬ ندازهای جدید در برخورد با تعاریف و توصیفات پیشین نتیجهبخش بوده¬است. بر همین اساس بهرهگیری از آن در حوزه ساختواژه¬ی اشتقاقی واز رهگذر معرفی معیارهای پیشنهادی متعارف¬ ¬بودگی از سوی کوربت (2010) رویکردی تامل¬برانگیز را در بازنگری موضوعات بنیادین حوزه¬ی اشتقاق پیش روی پژوهشگران قرار داده-است. در این پژوهش برآنیم تا بر اساس معیارهای پنج¬گانه¬ی کوربت (2010)، متعارف¬بودگی فرآیند اشتقاق و وندهای اشتقاقی در فارسی را از منظری رده¬شناختی مورد واکاوی قرار دهیم. بدین منظور تعداد 195 وند اشتقاقی را که در کشانی (1371) ، کلباسی ( 1391 ) و غلامعلی زاده و فیضی پیرانی (1390) معرفی شده¬است، به¬عنوان داده¬ها¬ی پژوهش در نظر گرفته و معیارهای متعارف¬بودگی کوربت را بر آن¬ها اعمال نمودیم. نتایج پژوهش نشان می¬دهند که در مجموع، 70 وند اشتقاقی فارسی از مجموع 195 وند، معیارهای متعارف¬بودگی را به میزان 1 درجه رعایت نکردند. معیار «جایگزین¬پذیری» از سوی 68 وند (2 پیشوند و 66 پسوند) و معیارهای شفافیت معنایی و مدخل جداگانه، به ترتیب از سوی پیشوند var- و پسوند –i تحبیب رعایت نگردید. در این میان، نامتعارف¬ترین وند فارسی، پسوند –ale «نسبت» شناخته شد که دو معیار تجزیه¬پذیری و شفافیت صوری را رعایت نکرده¬بود. از این رو می¬توان چنین نتیجه گرفت که 34 درصد وندهای اشتقاقی فارسی، به میزان یک درجه از متعارف¬بودگی فاصله دارند. نظام اشتقاق فارسی اگر به طور کامل متعارف می¬بود، می¬بایست 975 امتیاز از پنج معیار متعارف¬بودگی کسب می¬کرد، اما با احتساب 71 عدم امتیازگیری 904 امتیاز کسب کرده¬است، یعنی به میزان 7.29% از متعارف¬بودگی فاصله گرفته¬است. این میزان، میزان اندکی است که نشان می¬دهد نظام اشتقاق فارسی، علیرغم وندهای غیرزایای خود، به نمونه¬ی متعارف این نظام در میان زبان¬های دنیا بسیار نزدیک است.
کلیدواژه¬ها: اشتقاق متعارف، وند اشتقاقی، پایه، واژه¬ی مشتق، فارسی.
Uploads
Awards by Shadi Davari
Book chapter by Shadi Davari
Books by Shadi Davari
Papers by Shadi Davari
Keywords: Cognitive Semantics, Grammaticalization, Auxiliaries, Image-schema
Keywords: Cognitive Semantics, Grammaticalization, Auxiliaries, Image-schema
کلیدواژه¬ها: پسوند تصریفی، پسوند اشتقاقی، دستوری¬زدایی، مراسم¬واژه، فارسی.
Keywords: evidential adverbs, grammaticalization, say, erosion, Persian.
واژگان کلیدی: قیودگواه¬نما، دستوری¬شدگی، گفتن، سایش آوایی، فارسی.
کلیدواژه¬ها: اشتقاق متعارف، وند اشتقاقی، پایه، واژه¬ی مشتق، فارسی.
Keywords: Cognitive Semantics, Grammaticalization, Auxiliaries, Image-schema
Keywords: Cognitive Semantics, Grammaticalization, Auxiliaries, Image-schema
کلیدواژه¬ها: پسوند تصریفی، پسوند اشتقاقی، دستوری¬زدایی، مراسم¬واژه، فارسی.
Keywords: evidential adverbs, grammaticalization, say, erosion, Persian.
واژگان کلیدی: قیودگواه¬نما، دستوری¬شدگی، گفتن، سایش آوایی، فارسی.
کلیدواژه¬ها: اشتقاق متعارف، وند اشتقاقی، پایه، واژه¬ی مشتق، فارسی.
مفهوم واژهبست از زمان زوییکی (1977) تاکنون همواره در کانون توجه دستوریان و زبانشناسان بوده است. این عنصرزبانی را که رفتاری نهچندان متعارف از نقطهنظر واجشناسی، صرفی و نحوی دارد، اغلب به عنوان یک خردهواژه فاقد برجستگی آوایی تعریف کردهاند که یا تکیه ضعیف دارد و یا فاقد تکیه است و در عین حال نیاز به میزبان داشته و با آن یک گروه واژواجی میسازد. از همینرو اصول کلی ناظر بر توزیع عناصر نحوی در مورد واژهبست صدق نمیکند. با اینحال، واژهبست را نباید و نمیتوان به مثابه یک وند نیز در نظر گرفت؛ چراکه وند عنصری است که میزبان خود را گزینش نموده؛ در حالیکه واژهبست معمولا با واحدهای مشخص نحوی (همانند عبارت یا گروه نحوی) در جمله همراه می¬گردد. اگرچه متمایز ساختن وند و واژهبست از یکدیگر آنهم در قالب تعابیر کلی اغلب در چارچوب مطالعات توصیفی زبان راهگشا بوده است. با اینحال، رده¬شناسان همواره برآن بوده¬اند که نعریف واژهبست را به شکلی رده¬شناختی مطرح نمایند که در واقع مختص یک زبان خاص نباشد، بلکه از نوعی همگانیت بینازبانی که در مطالعات ردهشناسی زبان مورد نیاز است؛ برخوردار باشد. ارائه¬ی چنین تعریفات رده-شناختی از عناصر زبانی در قالب رویکرد رده¬شناسی متعارف که از سوی کوربت (2006و 2007) ارائه شده به انجام رسیده¬است. در این پژوهش برآنیم تا با پیروی از رویکرد ساختواژه¬ی متعارف که شاخه¬ای از رویکرد کلی رده¬شناسی متعارف است به این پرسش مهم رده¬شناختی پاسخ دهیم که آیا واژه¬بست¬های زبان فارسی بر اساس معیارهای رده¬شناختی تشخیص واژه¬بست متعارف، در این دسته قرار می¬گیرند یا نه؟ برای پاسخ به این سوال و با پیروی از اسپنسر و لوئیس (2013)، ویژگی¬های واژه¬بست¬های زبان فارسی شامل: نشانه¬ی مفعولی /=o/، حرف ربط پی-بستی /=o/، نشانه¬ی افزایشگر /=am/، پی¬بست¬های ضمیری، افعال پی¬بستی، یای نکره /=i/، یای تخصیص نکره /=i/، کسره اضافه /=e/ ، نشانه¬ی تاکید /=hâ/ و نشانه¬ی معرفه /=e/ را با معیارهای واژه¬بست متعارف مقایسه نموده و در مورد میزان متعارف¬بودگی آن¬ها تصمیم خواهیم گرفت. این پژوهش برای فهرست واژه¬بست¬های فارسی به شقاقی ( 1374، 1392) استناد کرده¬است. از آن¬جا که غالب این واژه¬بست¬ها در بافت گفتاری و غیررسمی از سوی گویشوران فارسی به کار گرفته می¬شوند، تمام مثال¬های ارائه شده در این پژوهش از ضبط گفت وگوهای روزمره¬ی فارسی زبانان ساکن تهران به دست آمده¬اند.
کلید واژه¬ها: واژه¬بست، رده¬شناسی متعارف، ساختواژه¬ی متعارف، زبان فارسی.
Keywords: reflexives, intensifiers, grammaticalization,, compounds, Persian.
The linguistic encounters between Arabic and Persian unveils itself most conspicuously in the reciprocally borrowed lexicon, however less easily borrowable forms namely syntactic and discourse operators are attested to be borrowed based on inherent semantic-functional properties of individual markers, and the interrelatedness of sets of elements. The present contribution provides a survey on borrowing of the scalar additive hattâ “even” in Persian from Arabic. ‘Hattâ’, which portrays a multifunctional part of speech in Arabic, is chiefly known as a subordinating temporal conjunction used to connect an action or an event to the terminative point in time, which in Haspelmath`s (1997) terminology, should signal ‘anterior-durative’ meaning. However, the very recent Persian documents, of the last decade, represent ‘hattâ’ matter borrowing from Arabic only with its challenging syntactic function as a scalar additive indicating that a given focus value (or the proposition containing it) ranges higher on a scale of “pragmatic strength” than any alternative value under discussion. Being analogous to Arabic, the element, is used in both upward entailing and negative downward entailing contexts as well as in combination with clause-mate negation. It is noteworthy to mention that over the course of time, the interferences between the two languages differed regarding which culture was more enlightened. In the pre-Islamic and early Islamic period, Arabic borrowed Persian lexeme while in early New Persian era in the 9th century AD, it was Persian vocabulary which was overwhelmed with Arabic free and bound morphemes, both with Arabic and even Persian stems. However, our observations demonstrate that whilst Modern Persian, in the last decade, has vastly stopped adopting Arabic lexical elements, it interestingly embraces a significant grammatical unit, a scalar additive, ‘hattâ’ absent in the whole history of Persian language. Compiling the full range of additive constructions, it is argued that this matter- borrowed element enters Persian from Arabic mainly to fill the aching gap of Persian one-membered additive system including a general (undoubtedly non-scalar, dubiously scalar) additive ham “also” preserved from Old and Middle Persian. Regarding inherent semantic-functional properties of ‘hatta’, the present contribution affirms the often repeated but less before quantitatively tested claim that lexical markers are more likely to be borrowed than grammatical items, and that, within grammatical items, inherent inflection is more likely to be borrowed than contextual markers. However, it has also been discussed that borrowing syntactic and discourse operators including additives is not as rare as previously presumed.
Keywords: scalar additives, syntactic borrowing, Arabic, Persian.
References
Asem Ayed Al-Khawaldeh, Norsimah Mat Awal & Intan Safinaz Zainudin (2014). A Corpus-Based Description of
Discourse Markers in Arabic Sport Journalistic Texts. Journal of Islamic and Human Advanced Research, Vol. 4, Issue 4, December 2014, 200-215.
Esseesy, Mohsen (2010). Grammaticalization of Arabic prepositions and subordinators : a corpus-based study. Leiden: Brill.
Gast, Volker and Johan Van der Auwera (2013). Scalar additive operators in Transeurasian languages: A comparison with Europe. In: Martin Robbeets and Hubert Cuykens (eds.). Shared Grammaticalization; With special focus on transeurasian languages. John Benjamines.
Haspelmath, Martin. (1997). From Space to Time: Temporal Adverbials in the World’s Languages. Mūnchen-Newcastle: LINCOM Europa.
Seifart, Frank (2016). Patterns of affix borrowing in a sample of 100 languages. Forthcoming in Journal of Historical Linguistics.
Keywords: borrowing, transfixation,hypercharacterization,deinflectionalization, degrammaticalization
به بهانه¬ی صدمین سالروز تولد دکتر صادق کیا
25 اردیبهشت 99، یادآور صدمین سالروز تولد دکتر صادق کیاست. صادق کیا اگرچه به لحاظ مدارج دانشگاهی زبان¬شناس نبود، اما چراغی بر مسیر زبان¬شناسی امروز ایران روشن نمود که همه¬ی ما اهل این جامعه¬¬¬، در فروغ این چراغ، پیکر زبان فارسی و دیگر گویش¬های ایرانی را به ترسیم نشسته¬ایم، هرچند دیگرکمتر نشانی از آن شوریدگی کیاوار را برای کشف ابعاد هنوز ناشناخته¬ی زبان فارسی، بخش ناگسستنی هویتمان، استشمام می¬کنیم. کافی¬است تنها به سه اثر بازمانده از آثار فراوان او، به قول خودشان، بازگشت کنیم تا از عطر این شوریدگی کیاوار سرمست شویم. واژه¬نامه¬ی طبری، واژه¬نامه¬ی گرگانی و کتاب «فرهنگ» که حدود 70 سال پیش به رشته¬ی تحریر درآمده¬اند، چنان به جامه¬ی عشق به فرهنگ و گویش¬های کهن ایرانی آراسته¬اند که از همان مقدمه¬شان «پیداست که خون من چه برداشت کند». نگویم که صادق کیا در سال 1323 یعنی 76 سال پیش از پایان نامه¬ی ارزشمند دکتری خود با عنوان «واژه¬نامه¬ی طبری» دفاع کرد که تا به امروز هنوز کاری در حد وسعت و عمق این اثر در خصوص متون کهن طبری به انجام نرسیده و در نوع خود بی¬نظیر است. این واژه¬نامه بر اساس استخراج و شرح واژه¬های طبری متن منظوم «نصاب طبری» در زمان محمدشاه قاجار است. نگویم که در 1343 یعنی 56 سال پیش در کنار دکتر محمد مقدم که گروه زبان¬¬شناسی دانشگاه تهران را برای نخستین بار تاسیس نمود، به تعلیم دانشجویان زبان¬شناسی پرداخت. نگویم که رئیس فرهنگستان دوم زبان فارسی از سال 1347 تا 1357 بود و برای نخستین بار به طور منسجم و نظام¬مند گروه¬های واژه¬گزینی را تاسیس نمود. نگویم که در سال 1349 پژوهشگاه گویش¬های ایرانی را تاسیس کرد که دستور کار آن، بررسی گویش¬های ایرانی و فراهم¬کردن واژه¬نامه برای هریک از گویش¬های ایرانی بود که تعدادی از آن¬ها تا سال 1357 انتشار یافت. نگویم که صادق کیا به همراه محمد مقدم و ذبیح بهروز، نخستین مجله¬ی زبان¬شناسی و گویش¬شناسی ایران را در سال 1323 و با عنوان «ایران¬کوده» منتشر کردند و نگویم که اصلا واژه¬ «گویش¬شناسی» و ده¬ها واژه¬ی دیگر زبان¬شناسیک را ایشان به فرهنگ لغات پارسی وارد نمود. در صدمین سالروز تولد این بزرگمرد که عشق به فرهنگ و هویت ایرانی را در سطر سطر آثارش می¬توان چشید، قصدم مرور پله¬های زندگی پرافتخارش نبود. مطالعه¬ی کتاب «فرهنگ» صادق کیا و دو واژه¬نامه¬ی طبری و گرگانی¬اش چنان اشک بر چشمم نشاند و چنان قلبم را فشرد که نتوانستم ارادتم را به عمق ارادت ایشان به ایران و آن¬چه به آن متصل است پنهان کنم. صادق کیا در کتاب «فرهنگ»، در 201 صفحه، تنها یک واژه، واژه¬ی «فرهنگ» را در جای جای آثار فارسی به دقت و با عشق جسته¬است. در نثر وشعر فارسی، در نثر و شعر پهلوی، در شاهنامه، در واژه¬نامه¬های عربی و فارسی و پهلوی، در واژه-های همکرد و واژه¬های هم¬نشین با فرهنگ، در کارواژه¬ها (افعال) و گونواژه¬های (صفات) فارسی و در نام مردم و در نام ِجای¬ها و این کار را با چنان شعفی انجام داده که پس از 52 سال، این شعف ناب به خواننده نیز منتقل می¬شود. اشتیاق صادق کیا برای کشف و دسترسی کامل به نوشته¬های کهن گویش گرگانی در راستای نگارش «واژه¬نامه¬ی گرگانی» ستودنی است. او که ده سال پیش از آن¬که واژه¬نامه را به رشته¬ی تحریر درآورد با کتاب مجموعه¬ی «رسائل حروفیه» آشنا شده بود، چنان آتشی در دل داشت که بقیه¬ی دست¬نوشته¬های فضل استرآبادی را که در حدود 800 ه.ق. بارقه¬هایی از گویش کهن استرآباد را در خود گنجانده¬بود در طی ده¬سال گردآوری نمود. وی با چنان شوری از جزئیات این گردآوری یاد می¬کند که با خواندن آن، تنها این بیت از شیخ اجل در ذهن نقش می¬بندد که: سعدی شیرین سخن، این همه شور از کجا.
دکتر صادق کیا، استاد فاضل زبان¬شناسی، در بیست و پنجم اردیبهشت سال 1399 و مصادف با صدمین سالروز تولد شما و به عنوان دانشجوی پرشور زبان¬شناسی، تنها سخنم با شما این است:
تا همیشه¬ی خدا
حسرت ندیدن تو با من است
تهران
شادی داوری
Key Words: Comparative Construction, grammaticalization, event schema, Persian.
تهران
تیرماه 98