ბრუნეი

ბრუნეიშ კათა, შვიდობაშ ორენი
ბრუნეიშ კათა, შვიდობაშ ორენი Nation of Brunei, Abode of Peace (ინგლ.); Negara Brunei Darussalam (მალაი.; نڬارا بروني دارالسلام (ჯავი); ბრუნეი
	დევიზი: Sentiasa membuat kebajikan dengan petunjuk Allah; (ირიათო ღორონთიშ ხემანჯღვერუაშ სასახურს)
	ჰიმნი: Allah Peliharakan Sultan; (ღორონთი დოხვამი სულთანი);
	ბრუნეიშ ორენი
ნანანოღა; (დო უკაბეტაში ნოღა)	ბანდარ-სერი-ბეგავანი
ოფიციალური ნინა(ეფი)	მალაიური
თარობა	უნიტარული, ისლამური აბსოლუტური მონარქია
ფართობი
მახორობა
ედპ (ჸუპ)	2012 წანაშ ფასებათ
აგი (2013)	0.852 (საშვალო) (30-ა)
ვალუტა	ბრუნეიშ დოლარი (BND)
ბორჯიშ ორტყაფუ	(UTC+8)
Internet TLD	.bn
ოტელეფონე კოდი	+673

ბრუნეი, ედომუშამი ოფიციალური ჯოხოდვალა — სახენწჷფო ბრუნეი-დარუსალამი (მალაი. - Brunei Darussalam, გინოთანგილო შანენს ბრუნეი - შვიდობაშ ორენი) — სახენწჷფო (სასულთანო) ობჟათე-ბჟაეიოლ აზიას, იდვალუაფუ კოკი კალიმანტანიშ (ბორნეო) ოორუე-ბჟადალ წყარპიჯის. უხურგანს ობჟათე-ჩინეთიშ ზუღას დო მალაიზიას. ფართობი — 5,8 ვთშ. კმ². მახორობაშ მუდანობა — 415,717 (2013). ნანანოღა — ბანდარ-სერი-ბეგავანი. ქიანა ერეფიშ წორომაჸალობაშ მაკათური რე.

ფიზიკურ-გეოგრაფიული მახასიათებელეფი

გეოგრაფიული ორენი

ბრუნეი იდვალუაფუ ობჟათე-ბჟაეიოლ აზიას, კოკი კალიმანტანიშ (ბორნეოშ) ოორუე-ბჟადალი წყარპიჯის დო ჟირო გორთილი გიშართილი აკანიშე აკმოდირთუ, თე აკანეფი ართიანშე გორთილიე მალაიზიაშ ტერიტორიაშ დოხოლაფირო 30 კილომეტრიანი ნორთით. ქიანას ოორუეშე ომძღჷ ობჟათე-ჩინეთიშ ზუღა. ქიანაშ ზუღაშ წყარპიჯი ვაართფერუამი რე, ოორუე-ბჟაეიოლს იდვალუაფუ ბრუნეიშ ჸურე მიარე კოკით, ბჟადალს უმენტაშო ჩე ქვიშამი ქექას გერთელი წყარპიჯიე.

რელიეფი დო გეოლოგიური აკოგაფა

ბჟადალი ბრუნეი — ქჷნდჷრამი რზენიე, ობჟათეთ იდვალუაფუ ლაკადეფი. ქიანაშ ბჟაეიოლი ნორთი აკმოდირთუ წყარპიჯიშ რზენეფშე, ნამუთ ძალამი ჭყენჭყამიე. არძაშე უმაღალაში კონკა — გვალა ბუკით პაგონი (Bukit Pagon), 1850 მ.

წყარიშ რესურსეფი

ქიანას დიდი ტობეფი დო წყარმალუეფი ვაუღუ. წყარმალუეფი — ბრუნეი, ტუდონგი, ტემბურონგი (წყარმალუ), ბელაიტი ქიანაშ ობჟათე ქჷნდჷრეფშე ქიანაშ ოორუეშა მეხჷრჩანა, ობჟათე-ჩინეთიშ ზუღას დინმახჷრჩანა.

კლიმატი

კლიმატი ლენწყამი, ეკვატორიალური. ობჟათე-ჩინეთიშ ზუღაშე ძალამი გოლინა უღუ მუსონეფს. ქიანას დიხანწალუეფი უჩქუ. თელ წანმოწანაშ განობას, ჰავაშ ტემპერატურა დოხოლაფირო - 26 °C-იე. ქიანაშ ტერიტორიაშ 75 %-იშ მეტი ლენჭყამი ტროპიკული ტყალეფითიე ფორილი.

ისტორია

XVI ოშწანურას ბრუნეი წუმარინუნდუ შინობურამი ფეოდალურ სახენწჷფოს, ნამუთ კოკი კალიმანტანიშ (ბორნეოშ) ძალამი დიდი ნორთი იდვალუაფუდუ. თეჯგუათ ძირეს ბრუნეი ფერნანდო მაგელანიშ ექსპედიციაშ მეზუღეეფქ, ნამუშ გემეფი 1552 წანას რდეს თაქი.

1992 წანას მიღებულიე „მალაიური ისლამური მონარქიაშ“ კონცეფცია. სულთანი ჰასანალ ბოლკიაჰი ჯარალუაშ რთხილი მოდერნიზაციაშ პოლიტიკას გეჸუნს.

სახენწჷფო-პოლიტიკური დონწყუალა

სახენწჷფო მონწყუალა

სახენწჷფოშ დო თარობაშ მადუდე რე სულთანი. სულთანი, მუსულმანური ქიანეფიშ რელიგიური ლიდერიე. ქიანაშ თარობა უმენტაშო სულთანიშ არხო მოჯგირეეფშე აკმოდირთუ. ქიანა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულო გორთილიე — 4 აკანო.

აკოანჯარაფილი ნძალეფი დო პოლიცია

ბრუნეიშ ომაფე აკოანჯარაფილი ნძალეფი აკმოდირთუ:

ოსქირონე ნძალეფი — სუმი ქვიითი ბატალიონი დო მმორინე ბატალიონი.

ოურდუმე-ოჰაერე ნძალეფი — სუმი ფურინჯიშ ესკადრილია, ოტრანსპორტე ფურინჯეფიშ 1 ესკადრილია, ჰაერსააწმარენჯო დუდთხილუაშ გიმენრთილი, ტექნიკური დო მუმახვარაფალი გიმენრთილეფი.

ოურდუმე-ოზუღე ფლოტი — 3 რაკეტაშ კატერი, 3 საპატრულე კატერი, 2 ამფიბია, 2 სადესანტე კატერი, 17 ჭიჭე ოწყარმალუე კატერი.

ადმინისტრაციული გორთუალა

ბრუნეი გორთილიე 4 აკანო, ნამუსჷთ დაერა ჯოხო:

ტემბურონგიშ აკანი, ბრუნეიშ დოსქილადირი აკანეფშე, მალაიზიაშ ტეროტორიათიე გიშართილი.

აკანეფი გორთილიე ჭიჭე რაიონეფო, ნამუსჷთ მუკიმი ჯოხო.

მახორობა

მახორობაშ მუდანობა — 415,717 (2013 წანაშ კვირკვე).

ონოღე ძინა — 1,73 %.

მახორობაშ თელარაშ ოშქაშე მუდანობა — 74 ქომოლკათა, 78 ოსურკათა.

ეთნიკური აკოდგინალუა: მალაიელეფი (66 %), მალაიელეფიშ მოჯგირე ეთნიკური ბუნეფი — კელაიანეფი, იბანეფი, მელანუ, დუსუნეფი, მურუტეფი, დაიაკეფი დო შხ. — 8 %, ხოლო ოხორანა ჩინარეფი (11 %), ევროპალეფი, ინდოარეფი დო შხ.

ოფიციალური ნინა — მალაიური, თეწჷკუმა ართო გოფაჩილიე ინგლისური დო ჩინური ნინეფი.

მახორობას ჭარუა-კითხირიშ რჩქინა — 95 % ქომოლკათა, 90 % ოსურკათა (2001 წანაშ ეჭარუათ).

ნოღაშ მახორობა — 75 %. მახორობაშ მეჭედალა — 62 ად./კმ². ბრუნეი ართმანგო ვარე დოხორელი: მახორობაშ 1/3 ნანანოღას ოხორანს, მახორობაშ მაჟირა შანულამი ნორთი ნაბთობიშ წარმებაშ რაიონეფსიე დოხორელი.

რელიგია

ოფიციალური რელიგია — ისლამი — მახორობაშ 67 % , 13 % — ბუდისტეფი, 10 % — ქირსიანეფი (უმენტაშო პროტესტანტეფი დო კათოლიკეფი), 10 % — შხვეფი (უმენტაშო აბორიგენული კულტეფი).

დღახუეფი

ფიქსირებული თარიღიშ ხუთი ოფიციალური დღახუ:

ახალი წანა (1 ღურთუთა),
ზოხორინალაშ გჷმოცხადაფაშ დღა (23 ფურთუთა),
აკოანჯარაფილი ნძალეფიშ დღა (31 მესი),
სულთანიშ დაბადებაშ დღა (15 კვირკვე),
ქირსე (25 ქირსეთუთა).

დოსქილადირი დღახუეფი — რელიგიურეფი, დო თე თარიღეფი გითმითანჯუ მუსულმანური ხიჯრათ. თენეფს ორხველჷ:

ისრაკ მიკრაჯი;
რამადანი;
აიდილფიტრი — პიჩვანიშ თებაშ უკუნ ურაზა-ბაირამიშ დღახუ (1 შავალი);
აიდილადხა — იბრაჰიმიშ გეჸვილაფაშ შვენაშო (10 ზულ-ხიჯა);
ხიჯრაჰი — მუსულმანური ახალი წანა (1 მუჰარამი);
მაულუდ ან-ნაბი — მოციქული მუჰამედიშ დაბადებაშ დღა (12 რაბი ავალი).
ოფიცილური დღახუეფს ორხველჷ ჩინური ახალი წანა (ღურთუთა-ფურთუთა).

თეშ მოხ, ეთმიშანუაფუ დღახუეფი (ოხანდე დღალეფი):

გიმაწურაფალიშ დღა — 23 ეკენია;
სახენწჷფო მოხანდეშ დღა — 29 ეკენია (კონსტიტუციაშ მეღებაშ გეშა).

რესურსეფი ინტერნეტის

ბრუნეიშ კონსტიტუცია 1984 (ინგლისურო)