1888
Ten artykuł od 2021-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Rządzący państwami w 1888
Wydarzenia w Polsce
[edytuj | edytuj kod]- 25 marca – Zygmunt Wróblewski uległ wypadkowi w swoim laboratorium. W wyniku oparzeń zmarł 16 kwietnia.
- 30 marca – spłonęła niemal doszczętnie zabudowa miasteczka Skole koło Lwowa.
- 18 maja – w Bydgoszczy wyjechał na trasę pierwszy tramwaj konny.
- 1 czerwca – uruchomiono Kolej Miast Morawsko-Śląskich na odcinku Cieszyn–Bielsko
- 2 czerwca – porzucając życie świeckie, przyszły arcybiskup lwowski obrządku greckokatolickiego Andrzej Szeptycki wstąpił do nowicjatu u dobromilskich bazylianów.
- 15 lipca – z inicjatywy Władysława Żeleńskiego powstała Akademia Muzyczna w Krakowie.
- 25 sierpnia – Albert Chmielowski założył Zgromadzenie Albertynów w Krakowie.
- 1 października – uruchomiono linie kolejowe: pomiędzy Jarocinem a Kąkolewem oraz Leszno-Ostrów Wielkopolski[1].
- 25 października – w Tarnowie założono pierwsze w Polsce muzeum diecezjalne.
Wydarzenia na świecie
[edytuj | edytuj kod]- 3 stycznia – w Obserwatorium Licka na Mount Hamilton koło San Jose w Kalifornii uruchomiono refraktor o średnicy soczewki 91 cm (36 cali), największy wówczas teleskop na świecie.
- 4 stycznia – w Japonii ustanowiono Order Skarbu Korony.
- 7 stycznia – amerykański astronom James Edward Keeler jako pierwszy zaobserwował jedną z przerw pomiędzy pierścieniami Saturna i nazwał ją Przerwą Enckego na cześć innego badacza Saturna, Johanna Franza Enckego.
- 12 stycznia – burza śnieżna nawiedziła amerykańskie stany Minnesota, Nebraska, Dakota Południowa i Dakota Północna, zabijając ok. 500 osób.
- 27 stycznia – w Waszyngtonie założono National Geographic Society, jedną z największych światowych organizacji naukowo-edukacyjnych typu non-profit, wydawcę magazynu „National Geographic”.
- 6 lutego – Gillis Bildt został premierem Szwecji.
- 5 marca – Węgier Sámuel Teleki jako pierwszy Europejczyk dotarł do Jeziora Rudolfa w Afryce.
- 9 marca – po śmierci Wilhelma I cesarzem Niemiec i królem Prus został jego syn Fryderyk III.
- 11-14 marca – północno-wschodnie Stany Zjednoczone zostały zaatakowane przez jedną z największych śnieżyc w historii, która spowodowała śmierć ponad 400 osób.
- 17 marca – Brytyjczycy ustanowili protektorat Sarawak na Borneo.
- 26 marca – Khalifa ibn-Said został sułtanem Zanzibaru.
- 28 marca – Kuba Rozpruwacz ciężko zranił nożem Adę Wilson.
- 1 kwietnia – założono holenderski klub piłkarski Sparta Rotterdam.
- 3 kwietnia:
- Charles Floquet został premierem Francji.
- Kuba Rozpruwacz zaatakował i zranił Emmę Elizabeth Smith, która zmarła po dwóch dniach.
- 13 kwietnia – Theodor Rosetti został premierem Rumunii.
- 16 kwietnia – Niemcy anektowały wyspę Nauru na Pacyfiku.
- 17 kwietnia – austriacki astronom Johann Palisa odkrył planetoidę (276) Adelheid.
- 20 kwietnia:
- Æneas Mackay został premierem Holandii.
- w wyniku najtragiczniejszego w historii gradobicia w indyjskim mieście Moradabad zginęło 246 osób.
- 30 kwietnia – Kiyotaka Kuroda został premierem Japonii.
- 1 maja – w Sofii otwarto ogród zoologiczny.
- 5 maja – papież Leon XIII ogłosił encyklikę In Plurimis o niewolnictwie.
- 12 maja – Wielka Brytania ustanowiła protektorat nad Północnym Borneo.
- 13 maja – w Brazylii zniesiono niewolnictwo.
- 16 maja – Emil Berliner zaprezentował skonstruowany przez siebie gramofon.
- 26 maja – w Jerozolimie została założona żydowska organizacja B’nai B’rith Israel.
- 28 maja – w Glasgow rozegrano pierwszy w historii derbowy mecz Celtic F.C.-Rangers F.C. (5:2).
- 6 czerwca – Wielka Brytania anektowała Wyspę Bożego Narodzenia na Oceanie Indyjskim.
- 11 czerwca – założono Klub Czeskich Turystów.
- 15 czerwca – Wilhelm II Hohenzollern został cesarzem Niemiec i królem Prus (Rok Trzech Cesarzy).
- 23 czerwca – w Lille we Francji wykonano po raz pierwszy Międzynarodówkę.
- 24 lipca – John Boyd Dunlop, szkocki wynalazca, zgłosił do opatentowania oponę.
- 5 sierpnia – Bertha Benz wybrała się w podróż automobilem skonstruowanym przez jej męża.
- 7 sierpnia – w Londynie została zamordowana Martha Tabram, niekiedy uznawana za ofiarę Kuby Rozpruwacza.
- 31 sierpnia – została zamordowana Mary Ann Nichols, uważana jest powszechnie za pierwszą ofiarę jednego z najbardziej znanych seryjnych morderców – Kuby Rozpruwacza.
- 4 września:
- George Eastman otrzymał patent na aparat fotograficzny i zarejestrował znak towarowy Kodak.
- Papua została anektowana przez Wielką Brytanię.
- 8 września:
- w Anglii rozegrano pierwszych sześć meczów ligi piłkarskiej.
- w Londynie znaleziono ciało Annie Chapman, jednej z ofiar Kuby Rozpruwacza.
- 9 września – Wyspa Wielkanocna została anektowana przez Chile.
- 19 września – Spa: pierwszy na świecie konkurs piękności.
- 30 września – Kuba Rozpruwacz jednego dnia zamordował dwie prostytutki: Catherine Eddowes i Elizabeth Stride.
- 1 października – na wyspę Nauru przybyli pierwsi osadnicy niemieccy.
- 9 października – Waszyngton: odsłonięto pomnik Waszyngtona.
- 14 października – nakręcono najstarszy zachowany film świata, Roundhay Garden Scene.
- 21 października – powstała Socjaldemokratyczna Partia Szwajcarii.
- 29 października – Konstantynopol: 9 państw europejskich podpisało konwencję gwarantującą swobodę korzystania z Kanału Sueskiego.
- 30 października – Amerykanin John Loud opatentował wieczne pióro.
- 9 listopada – z ręki Kuby Rozpruwacza zginęła Mary Jane Kelly, jego ostatnia znana ofiara.
- 14 listopada – Paryż: rozpoczął działalność Instytut Pasteura.
- 28 listopada – w Czechach otwarto pierwszy odcinek Kolei Izerskiej.
- 23 grudnia – Vincent van Gogh odciął sobie brzytwą kawałek lewego ucha.
- Wayl odkrył alaninę.
- Karl Benz zbudował samochód ze skrzynią biegów.
- Irlandczyk John Boyd Dunlop wynalazł niezależnie oponę pneumatyczną dętkową do roweru (Robert William Thomson wynalazł oponę pneumatyczną dętkową w 1845, patent francuski w 1846, patent w USA w 1847).
- Norweski polarnik, Fridtjof Nansen, w 39 dni przemierzył na nartach Grenlandię (z Umivik do Godthåb).
Urodzili się
[edytuj | edytuj kod]- 6 stycznia - Anna Braude-Hellerowa, polska lekarz pediatra, działaczka społeczna (zm. 1943)
- 8 stycznia - Jerzy Lilpop, polski paleobotanik, wykładowca akademicki (zm. 1945)
- 17 stycznia – Henryk Pfefer, polski działacz niepodległościowy (zm. ?)
- 18 stycznia - Wincenty Spaltenstein, polski prawnik, polityk, prezydent Chorzowa, prezydent Gliwic (zm. 1958)
- 20 stycznia:
- Willibald Wiers-Keiser, niemiecki polityk, prezydent Gdańska (zm. 1944)
- Leadbelly, amerykański muzyk folkowy i bluesowy (zm. 1949)
- 22 stycznia – Stefan Miler, legionista, pedagog, założyciel ogrodu zoologicznego w Zamościu (zm. 1962)
- 24 stycznia – Anna María Aranda Riera, hiszpańska działaczka Akcji Katolickiej, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1936)
- 27 stycznia – Encarnación Gil Valls, hiszpańska działaczka Akcji Katolickiej, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1936)
- 1 lutego:
- Franciszek Kleeberg, polski generał (zm. 1941)
- Gertruda Caton-Thompson, angielska archeolog (zm. 1985)
- 2 lutego - Helena Sikorska, polska działaczka społeczna (zm. 1972)
- 4 lutego – Kazimierz Ziembiński, polski oficer, kawaler Virtuti Militari (zm. 1940)
- 5 lutego – Wincenty Ballester Far, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)
- 6 lutego - Romuald Gutt, polski architekt (zm. 1974)
- 14 lutego – Gyula Hefty, węgierski taternik, narciarz, działacz turystyczny i profesor szkoły handlowej w Kieżmarku (zm. 1957)
- 20 lutego - Helena Gajewska, polska profesor histologii (zm. 1972)
- 24 lutego:
- Aleksander Grzybkowski, polski polityk, poseł na Sejm RP (zm. 1940)
- Helena Rozwadowska, polska aktorka (zm. 1968)
- Franciszek Szymański, polski polityk, poseł na Sejm Ustawodawczy (zm. 1924)
- 25 lutego – John Foster Dulles, amerykański polityk, senator ze stanu Nowy Jork (zm. 1959)
- 1 marca – Eliot Stannard, brytyjski scenarzysta i reżyser filmowy (zm. 1944)
- 3 marca – Kazimierz Fabrycy, polski generał (zm. 1958)
- 12 marca – Wiktor Gzowski, major piechoty Wojska Polskiego (zm. 1940)
- 13 marca:
- Antoni Makarenko, radziecki pedagog i pisarz (zm. 1939)
- Paul Morand, francuski pisarz (zm. 1976)
- 17 marca:
- Karol Hukan, polski rzeźbiarz (zm. 1958)
- Paul Ramadier, francuski polityk, premier Francji (zm. 1961)
- 20 marca – Cyryl Bertram, hiszpański lasalianin, męczennik, święty katolicki (zm. 1934)
- 21 marca – Bolesław Bujalski, polski geolog, specjalista w zakresie kartografii geologicznej (zm. 1945)
- 26 marca – Edmond Moussié, francuski żeglarz, olimpijczyk (zm. 1933)
- 30 marca - Anna Q. Nilsson, szwedzka aktorka (zm. 1974)
- 5 kwietnia - Anna Kościałkowska, działaczka niepodległościowa, malarka, pedagog (zm. 1964)
- 9 kwietnia:
- Joseph Ferche, niemiecki duchowny katolicki, biskup pomocniczy wrocławski (zm. 1965)
- Juliusz Ulrych, polski polityk, minister komunikacji (zm. 1959)
- 14 kwietnia – Rasmus Birkeland, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1972)
- 15 kwietnia - Anna Maria Klechniowska, polska kompozytorka, pianistka i pedagog (zm. 1973)
- 17 kwietnia – Józef Retinger, polski literaturoznawca, pisarz i polityk, wolnomularz (zm. 1960)
- 20 kwietnia – Wiktoria Valverde González, hiszpańska zakonnica, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1937)
- 27 kwietnia - Mikołaj Godlewski, polski prawnik, prezydent Łodzi (zm. 1946)
- 30 kwietnia – Antonio Sant’Elia, włoski architekt (zm. 1916)
- 3 maja:
- Władysław Belina-Prażmowski, pułkownik kawalerii Wojska Polskiego, urzędnik samorządowy II Rzeczypospolitej, prezydent Krakowa (zm. 1938)
- Józef María Robles Hurtado, meksykański duchowny katolicki, męczennik, święty (zm. 1927)
- 4 maja – Witold Kapciuk, kapitan artylerii Wojska Polskiego (zm. 1940)
- 10 maja:
- Symforian Ducki, polski franciszkanin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1942)
- Max Steiner, amerykański kompozytor (zm. 1971)
- 11 maja – Irving Berlin, amerykański kompozytor (zm. 1989)
- 13 maja - Stefan Michałek, polski adwokat, działacz społeczno-polityczny, prezydent Torunia (zm. 1955)
- 14 maja – Thomas J. Sullivan, członek Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy (zm. 1974)
- 18 maja – Hanna Barysiewicz, białoruska superstulatka (zm. 2007)
- 27 maja – Louis Durey, francuski kompozytor (zm. 1979)
- 28 maja:
- Kaarel Eenpalu, estoński prawnik, polityk, starszy państwa (zm. 1942)
- Jim Thorpe, amerykański lekkoatleta pochodzenia indiańskiego (zm. 1953)
- 1 czerwca - Helena ze Szlezwika-Holsztynu-Sonderburga-Glücksburga, niemiecka arystokratka, księżniczka (zm. 1962)
- 8 czerwca – Poul Schierbeck, duński kompozytor (zm. 1949)
- 11 czerwca – Wacław Szczeblewski, polski malarz, pedagog (zm. 1965)
- 17 czerwca – Heinz Guderian, niemiecki generał i teoretyk broni pancernej (zm. 1954)
- 24 czerwca – Józef Sala Picó, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)
- 10 lipca:
- Hazel Hempel Abel, amerykańska polityk, senator ze stanu Nebraska (zm. 1966)
- Henryk Kaczorowski, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1942)
- Blanche Shoemaker Wagstaff, poetka amerykańska (zm. 1967)
- 11 lipca - Anna Zawadzka, polska malarka (zm. 1983)
- 12 lipca – Zygmunt Janiszewski, polski matematyk (zm. 1920)
- 13 lipca:
- Frédéric Bruynseels, belgijski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1959)
- Józef Anaklet González Flores, meksykański męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1927)
- 16 lipca – Frits Zernike, holenderski fizyk, laureat Nagrody Nobla w 1953 (zm. 1966)
- 17 lipca – Paweł Piotr Gojdič, słowacki bazylianin, biskup tytularny eparchii preszowskiej Kościoła katolickiego obrządku bizantyjsko-słowackiego, męczennik, błogosławiony katolicki, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (zm. 1960)
- 20 lipca – Emil Zegadłowicz, polski poeta, powieściopisarz, dramaturg (zm. 1941)
- 22 lipca – Selman Waksman, amerykański biochemik (zm. 1973)
- 23 lipca:
- Raymond Chandler, amerykański pisarz (zm. 1959)
- Ludwik Waszkiewicz, archiwista, historyk dziejów Łodzi i okręgu łódzkiego (zm. 1976)
- 29 lipca – Jan Koj, polski polityk i działacz społeczny (zm. 1948)
- 1 sierpnia - Aline Murray Kilmer, amerykańska pisarka (zm. 1941)
- 3 sierpnia - Bolesław Grudzieński, polski duchowny katolicki (zm. 1952)
- 8 sierpnia – Thorsten Grönfors, szwedzki tenisista i żeglarz (zm. 1968)
- 11 sierpnia – Michał Gómez Loza, meksykański adwokat, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1928)
- 16 sierpnia – Thomas Edward Lawrence, brytyjski archeolog, podróżnik, wojskowy, pisarz i dyplomata (zm. 1935)
- 19 sierpnia – Stanisław Trzebunia, polski oficer, kawaler Orderu Virtuti Militari (zm. 1960)
- 1 września – Olga Drahonowska-Małkowska, twórczyni polskiego skautingu (zm. 1979)
- 2 września - Helena Wiewiórska, polska adwokat (zm. 1967)
- 12 września – Maurice Chevalier, francuski piosenkarz i aktor (zm. 1972)
- 16 września – Frans Sillanpää, fiński pisarz, laureat Nagrody Nobla (zm. 1964)
- 17 września:
- Maryn Blanes Giner, hiszpański działacz Akcji Katolickiej, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
- Allan Franck, fiński żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1963)
- Nikołaj Wojewodski, rosyjski wojskowy, major RAF, konstruktor lotniczy, emigrant (zm. 1975)
- 20 września:
- Antonio Allocchio, włoski szpadzista (zm. 1956)
- Rikarôur Jónsson, islandzki rzeźbiarz (zm. 1977)
- John Painter, amerykański weteran wojenny, superstulatek (zm. 2001)
- Samijło Pidhirski, ukraiński prawnik, adwokat, polityk, członek Ukraińskiej Centralnej Rady, poseł na Sejm RP (zm. 1944)
- 26 września – Thomas Stearns Eliot, angielski poeta, dramaturg i eseista amerykańskiego pochodzenia (zm. 1965)
- 28 września - Seweryn Czerwiński, polski polityk, samorządowiec, komisaryczny prezydent Lublina (zm. po 1933)
- 29 września - Helena Brodowska, polska działaczka komunistyczna (zm. 1937)
- 5 października – Tadeusz Skarga-Gaertig, major kawalerii Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari (zm. 1935)
- 6 października – Joachim Vilanova Camallonga, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)
- 10 października - Wiktor Palmow, ukraińsko-rosyjski malarz futurystyczny (zm. 1929)
- 11 października – Cliff Manahan, kanadyjski curler (zm. ?)
- 12 października - Anna Leetsmann, estońska działaczka bolszewicka (zm. 1942)
- 14 października - Katherine Mansfield, brytyjska pisarka (zm. 1923)
- 15 października – Leif Erichsen, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1924)
- 18 października - Edward Lipiński, polski ekonomista, działacz społeczny (zm. 1986)
- 19 października – Stanisław Rzecki, rzeźbiarz, malarz, grafik i scenograf (zm. 1972)
- 20 października:
- Inajatullah Chan, król Afganistanu (zm. 1946)
- Sadayoshi Tanabe, japoński superstulatek (zm. 2000)
- 21 października - Helena Szafran, polska botanik (zm. 1969)
- 26 października – Nestor Machno (ukr. Нестор Іванович Махно), ataman Rewolucyjno Powstańczej Armii Ukrainy (machnowców) (zm. 1934)
- 31 października – Andrzej Małkowski, jeden z twórców polskiego skautingu, instruktor i teoretyk harcerstwa (zm. 1919)
- 1 listopada – Michał Sopoćko, polski duchowny katolicki, spowiednik św. Faustyny Kowalskiej, założyciel faustynek, błogosławiony katolicki (zm. 1975)
- 7 listopada:
- Juliusz Kalinowski, polski aktor (zm. 1983)
- Chandrasekhara Venkata Raman, fizyk indyjski (zm. 1970)
- 12 listopada – Steen Herschend, duński żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1976)
- 17 listopada:
- Daniel Carroll, australijski i amerykański rugbysta (zm. 1956)
- Sebastian Englert, niemiecki kapucyn, misjonarz, badacz kultury i języka Mapuchów i rdzennych mieszkańców Wyspy Wielkanocnej (zm. 1969)
- 18 listopada - Wanda Jerominówna, polska taterniczka (zm. 1944)
- 20 listopada – Adam Ferens, polski nauczyciel, krajoznawca, taternik, działacz Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (PTT) (zm. 1975)
- 23 listopada – Harpo Marx, amerykański komik (zm. 1964)
- 14 grudnia – Maria Stella (Adela Mardosewicz), polska nazaretanka, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1943)
- 16 grudnia - Agnieszka Pilchowa, polska jasnowidzka, bioenergoterapeutka i zielarka (zm. 1944)
- 18 grudnia – Karol Olbracht Austriacki, arcyksiążę austriacki, właściciel dóbr żywieckich, pułkownik Wojska Polskiego (zm. 1951)
- 19 grudnia – Fritz Reiner, amerykański dyrygent (zm. 1963)
- 25 grudnia – Erich Laeisz, niemiecki żeglarz, olimpijczyk (zm. 1958)
- 27 grudnia – Tito Schipa, włoski tenor (zm. 1965)
- 30 grudnia – Eugeniusz Kwiatkowski, polski polityk i działacz gospodarczy (zm. 1974)
- 31 grudnia - Walenty Dymek, polski duchowny katolicki, arcybiskup poznański (zm. 1956)
- data dzienna nieznana:
- Marianna Biernacka, polska męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1943)
- Awraham Rakanti, izraelski polityk (zm. 1980)
Zmarli
[edytuj | edytuj kod]
Święta ruchome
[edytuj | edytuj kod]- Tłusty czwartek: 9 lutego
- Ostatki: 14 lutego
- Popielec: 15 lutego
- Niedziela Palmowa: 25 marca
- Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa: 25 marca
- Wielki Czwartek: 29 marca
- Wielki Piątek: 30 marca
- Wielka Sobota: 31 marca
- Wielkanoc: 1 kwietnia
- Poniedziałek Wielkanocny: 2 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 10 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 20 maja
- Boże Ciało: 31 maja
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ 1 październik. d-w.pl. [dostęp 2023-10-28].