Mebel

Wnętrze dawne z meblami

Mebel – sprzęt użytkowy przeznaczony do wyposażenia wnętrz mieszkalnych i publicznych. W odróżnieniu od stałych elementów wyposażenia wnętrz (schody, boazeria) meble są ruchomościami. Oprócz cech użytkowych meble posiadają też walory dekoracyjne, reprezentacyjne.

Kryteria podziału mebli

Funkcja

według sposobu użytkowania:

• do pracy i spożywania posiłków – np. stół, biurko
• do leżenia i wypoczynku – np. leżanka, łóżko
• do siedzenia – np. krzesło, fotel
• do przechowywania przedmiotów – np. szafa, komoda
• uzupełniające i pomocnicze – np. podnóżek, kwietnik
• wielofunkcyjne – np. meblościanka, półkotapczan

Przeznaczenie

według miejsca użytkowania np.:

• kościelne – ambona, konfesjonał, stalle
• sklepowe – lada, kontuar, regał
• restauracyjne – bufet, bar, szynkwas,
• szkolne – ławka szkolna, katedra = mównica,
• biurowe – regał, biurko
• koszarowe – prycza,
• okrętowe – koja,
• mieszkaniowe – bieliźniarka, krzesło, tapczan, meble kuchenne
• hotelowe – łóżko, szafa
• itp.

Materiał

według materiału przeważającego w konstrukcji:

• drewniane – takie, w których podstawę konstrukcyjną tworzą elementy wykonane z drewna lub materiałów drewnopochodnych
• metalowe – podstawa konstrukcji to elementy metalowe
• kamienne
• z tworzyw sztucznych – pneumatyczne, skorupowe
• kościane (kość słoniowa, wołowa, poroże)
• ceramiczne
• szklane
• plastikowe

Sposób obróbki

• stolarskie – typowe stolarskie, rzeźbione, toczone
• gięte – typowe gięte, gięto-klejone, wyplatane ("koszykowe" z wikliny, "trzcinowe" z trzciny)
• tapicerowane – powierzchnie użytkowe lub też wszystkie powierzchnie widoczne pokryte są materiałami obiciowymi na wyściółce, np. tkaniną, skórą czy skajem.

Sposób wykończenia powierzchni

• z widocznym podłożem (z odkrytą strukturą, przezroczyste) – lakierowanie, woskowanie, politurowanie
• z niewidocznym podłożem (z zakrytą strukturą, kryjące) – malowanie = polichromia, emaliowanie, laka
• specjalne – laminowanie, lazurowanie, złocenie, marketeria, intarsja, inkrustacja, okleinowanie (fornir)

Konstrukcja

Meble szkieletowe

- stojakowe lub kratowe

• bezoskrzyniowa
• oskrzyniowa
• deskowa
• krzyżakowa
  • kolumnowa
  • krzyżowa
  • kątowa

Meble skrzyniowe

konstrukcja – stojakowa, wieńcowa lub oskrzyniowa
w odmianach – deskowa, płycinowa (ramowo-płycinowa), płytowa

Historia mebla

Pierwsze meble znane były już w neolicie.

Znani meblarze artyści okresu baroku to Jean Goujon, Hugo Sambin, Hans Vredeman de Vries i Ingo Jones.

Bardziej znane style w meblarstwie – nazwy zapożyczone od władców lub od twórców:

• we Francji: Ludwik XIII, Ludwika XIV, Styl regencji, Ludwika XV, Ludwika XVI, Styl dyrektoriatu, Styl empire, Ludwik Filip, meble Boulle'a
• w Anglii: Tudorów, Stuartów, georgiański, wiktoriański, sheratona, Adamów, Hepplewhitea, Jacoba, Chippendale'a, Morrisa
• w Niemczech: biedermeier, Thoneta
• w Polsce: Księstwa Warszawskiego, gdańskie, kolbuszowskie

Pojęcia związane z meblami

Zestaw mebli to pewien zbiór mebli o skorelowanej formie plastycznej i konstrukcyjnej pozwalającej na różnorodne ich zestawianie. Często są to "meble w paczkach", do samodzielnego montażu.

Komplet mebli, "garnitur mebli", to zbiór mebli o określonym składzie, funkcji i przeznaczeniu, np. komplet gabinetowy, młodzieżowy, kuchenny, "sypialnia", "jadalnia" itp.

Meble regionalne powiązane są formą i konstrukcją z elementami folkloru danego obszaru, np.: zakopiańskie, kurpiowskie, kaszubskie itp. Meble nawiązujące formą do mebli wiejskich, to meble w stylu "rustykalnym".

Meble zabytkowe to meble wytwarzane w różnych okresach historycznych i zawierające w sobie cechy charakterystyczne dla danej epoki, czy też okresu historycznego, zachowane w jak najmniej zmienionej formie do naszych czasów.

Współczesne meble naśladujące style minionych epok i nawiązujące konwencją formy do mebli dawnych epok to "meble retro" lub "meble stylowe".

Zawody związane z meblami

Specjaliści od wyrobu mebli to: stolarz, meblarz, tapicer. Ebenista to wytwórca mebli artystycznych fornirowanych i intarsjowanych; pierwotnie stolarz wyrabiający meble z hebanu. Zlecenie wykonania mebli to obstalunek.

Prawna ochrona wyglądu mebli

W branży meblarskiej znaczenie ochrony własności intelektualnej systematycznie wzrasta. Zabezpieczenie prawnych aspektów projektów mebli nie tylko przynosi korzyści, ale staje się często kluczowe dla utrzymania konkurencyjności i ochrony innowacji. Istnieje szereg metod ochrony własności intelektualnej, które mogą być podzielone na płatne i bezpłatne opcje.

• Ochrona płatna obejmuje:
  • Rejestrację wzoru przemysłowego – która chroni wygląd zewnętrzny produktu.
  • Rejestrację znaku towarowego – która oprócz nazwy czy logo zabezpiecza także, inne oznaczenia służące identyfikacji produktów na rynku, np. przedmioty trójwymiarowe.
• Ochrona bezpłatna opiera się na:
  • Ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – zapewniającej ochronę przed kopiowaniem zewnętrznej postaci produktu.
  • Ustawie o prawach autorskich i prawach pokrewnych – oferuje ochronę dzieł, które mieszczą się w definicji utworu, w tym najczęściej projektów mebli.

Zobacz też

• Narzędzia stolarskie
• Meblarstwo oraz Wikiprojekt: Meblarstwo
• architektura wnętrz

Linki zewnętrzne

• Le Garde-meuble w cyfrowej edycji biblioteki Smithsonian Institution
• Wirtualne muzeum meblarstwa XX w.
• Wirtualne muzeum mebli
• Malowane meble w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu