Groznii

Groznii
Грозный (ven.)
Соьлжа-ГӀала (čeč.)
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Venäma
Eläjiden lugu (2022)	326,439 ristitud
Pind	360,78 km²
Pämez'	Zaur Hizriev; (2012−2014, 2016—)
Telefonkod	+7−8712-xxx-xxx
Avtokod	20, 95
Aigvö	UTC+3 (MSK+0)

Groznii (ven.: Гро́зный, čeč.: Соьлжа-ГӀала «Sunž-lidn», vll 1998−2000 oficialine nimi oli Džohar, čeč.: Dƶoxar) om lidn da lidnümbrik Venäman suvipäivlaskmas. Se om Čečenijan Tazovaldkundan pälidn, lidn tazovaldkundan alištusenke da kaikiš suremb lidn, Groznijan rajonan administrativine keskuz mugažo (ei mülü rajonha).

Groznijan rajonad (uded nimitused vspäi 2021):
1. Ahmatan rajon (ende Leninan)
2. Baisanguran rajon (ende Oktäbrin)
3. Visajitan rajon (ende Staropromislovskii)
4. Šeih-Mansuran rajon (ende Tegimiden)

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud vl 1818 Venälaižen imperijan sodavägil kuti Groznai-lidnuz (ven.: крепость Грозная) vahvištamha Venäman tobmut Kavkazan territorijal. Sen ühtes läz 20 pen't čečeništ küläd da futorad oliba muretud sodavägil nügüd'aigaižen lidnan territorijal. Žilo lidnusenno sai lidnan statusad nügüdläiženke nimenke vl 1869. Čečenankel'ne Соьлжа-ГӀала-nimituz jäi vajehtuseta.

1830-nziš vozišpäi saihe kivivoid Groznajan ümbrištos, amuntihe madališ kaivoišpäi jodogil.

Groznii šingotase kivivoin samižel, elektrotehnižel tegimištol (elektromehanik, avtomatižed ohjanduzsistemad), sauvondmaterialiden tegimil (punümbriradai kombinat, savičuntegim), sömtegimištol (nell' leibäntegint, konservtegim), eksperimentaližel mebel'fabrikal, omblendfabrikal, mugažo «Čečenavto»-tegim radab ezilidnas.

Geografijan andmused

Lidn sijadase tazovaldkundan keskuses, Sunž-jogen randoil (čeč.: Соьлжа / Охь-хи, Kaspijan meren bassein) da sen alangištos. Keskuz seižub 130 m korktusel valdmeren pindan päl.

Klimat om ven kontinentaline. Keza om räk da pit'k. Tal'v om pehmed, no voib panda pakaižid −20 Cel'sijan gradushasai, sikš miše nimidä ei telusta tulda pohjoižtulleile. Voden keskmäine lämuz — +10,4 C°, kezakun-elokun +21..+24 C°, tal'vkun-uhokun −1..−3 C°. Ekstremumad oma −31 C° i +41 C°. Paneb sadegid 439 mm vodes, semendkus-heinkus oleleb niid enamba (57..72 mm kus).

Groznii jagase nelläks lidnrajonaks, niiden keskes kaikutte alajagase videks territorialiž-administrativižeks ümbrikoks. Lidn om üks'jäine eländpunkt lidnümbrikos, lidnfartalad da territorii kaikenaigaižeta ristitištota mülüdas sihe.

Eläjad

Vn 2010 kaiken Venäman rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu om 271 573 ristitud, se om tazovaldkundan ristitišton videndez. Kaikiš suremb ristitišt oli 404 tuhad eläjid vl 1987 i 401 tuhad eläjid vl 1991. Vl 2017 lidnan ristitišt oli 291 687 eläjad 324,16 km² pindal.

Rahvahad (vn 2010 rahvahanlugemine, enamba 0,4%): čečenalaižed — 93,7%, venälaižed — 3,3%, kumikad — 0,5%, ingušad — 0,4%, toižed rahvahad — 1,9%, rahvahuden ozutandata — 0,2%.

Islamine kompleks om saudud lidnas, sidä kesken järed Čečenijan südäin-pämečet' Ahmat Kadirovan nimed om letud vll 2006−2008. Ortodoksižen hristanuskondan Mikoi-arhangelan pühäpert' om avaitud.

Nell' üläopendusen aluzkundad baziruišoiš lidnas: Čečenijan valdkundaline universitet A. A. Kadirovan nimed^[1] (čeč.: Ахьмад-Хьаьжин цӀарах йолу Нохчийн пачхьалкхан университет, alusenpanend 1938, om universitetaks vspäi 1971), Čečenijan valdkundaline pedagogine universitet, Venäman islamine universitet, Groznijan valdkundaline kivivoin tehnine universitet^[2] M. D. Millionščikov-akademikan nimed.

Transport

Avtobusad da maršruttaksid oma kundaližeks transportaks lidnas, ned-žo ühtenzoittas tazovaldkundan eländpunktoidenke, ajeltas Kavkazan erasihe järedoihe lidnoihe. Groznii-päraudtestancii (čeč.: Соьлжа-ГӀала) om lidnas vspäi 1893, ei ole ezilidnelektrojonusid.

Rahvahidenkeskeine soda- da civiline Groznii (Pohjoine)-lendimport Ahmat-Hadži Kadirovan nimed (ГРН / GRV / URMG, čeč.: Соьлжа-ГӀалин дуьненаюкъара аэропорт, 713 tuh. passažiroid vl 2021) sijadase lidnan pohjoižes. Tehtas reisid Moskvha, Piterihe, Rostovha Donal, Stambulha, Biškekha, Šardžahaze.

Galerei

Lidnan merii (2020)
Čečenijan Tazovaldkundan islamanuskojiden Hengeline ohjanduz (2011)
Čečenijan südäin-pämečet' Ahmat Kadirovan nimed i puišt, vn 2016 nägu
Groznijan LES vl 2022
Čečenijan valdkundaline universitet (2014)
Groznijan valdkundaline kivivoin tehnine universitet (2019)
Čečenan valdkundaline dramteatr (ende teatraliž-koncertine zal, 2008)
«Ahmat Arena» (2014)
Groznii-lendimportan terminal, fontan i mečet' vl 2022
Groznii-päraudtestancijan sauvuz vl 2011

Homaičendad

↑ Čečenijan valdkundaližen universitetan A. A. Kadirovan nimed sait (chesu.ru). (ven.) (angl.)
↑ Groznijan valdkundaližen kivivoin tehnižen universitetan sait (gstou.ru) (ven.) i sen äikel'ne sait (study.gstou.ru). (angl.) (fr.) (isp.) (arab.)

Irdkosketused

Groznii Vikiaitas

	Čečenijan Tazovaldkundan lidnad
	Ačhoi-Martan \| Argun \| Groznii \| Gudermes \| Kurčaloi \| Naurskai \| Oishar \| Sernovodskoje \| Šali \| Šelkovskai \| Urus-Martan

	Venälaižen Federacijan subjektoiden pälidnad
	Abakan \| Alauz'lidn \| Anadir' \| Arhangel'sk \| Astrahan' \| Barnaul \| Belgorod \| Birobidžan \| Blagoveščensk \| Bränsk \| Čeboksarad \| Čeläbinsk \| Čerkessk \| Čit \| Elist \| Gatčin \| Gorno-Altaisk \| Groznii \| Habarovsk \| Hanti-Mansiisk \| Irkutsk \| Iževsk \| Ivanovo \| Jakutsk \| Jaroslavl' \| Jekaterinburg \| Joškar-Ol \| Kaliningrad \| Kalug \| Kazan' \| Kemerovo \| Kirov \| Kizil \| Kostrom \| Krasnodar \| Krasnogorsk \| Krasnojarsk \| Kurgan \| Kursk \| Lipeck \| Magadan \| Magas \| Mahačkal \| Maikop \| Moskv \| Murmansk \| Nal'čik \| Nar'jan Mar \| Novosibirsk \| Omsk \| Orel \| Orenburg \| Penz \| Perm' \| Petropavlovsk Kamčatkal \| Petroskoi \| Piter \| Pskov \| Rostov Donal \| Räzan' \| Salehard \| Samar \| Saransk \| Saratov \| Siktivkar \| Simferopol' (de fakto) \| Sevastopol' (de fakto) \| Smolensk \| Stavropol' \| Sur' Uz'lidn \| Suvisahalinsk \| Tambov \| Tomsk \| Tul \| Tver' \| Tümen' \| Uf \| Ulan Ude \| Ul'janovsk \| Vladikavkaz \| Vladimir \| Vladivostok \| Volgograd \| Vologd \| Voronež

[1] Čečenijan valdkundaližen universitetan A. A. Kadirovan nimed sait (chesu.ru). (ven.) (angl.)

[2] Groznijan valdkundaližen kivivoin tehnižen universitetan sait (gstou.ru) (ven.) i sen äikel'ne sait (study.gstou.ru). (angl.) (fr.) (isp.) (arab.)

[1]

[2]