Anschluss
Anschluss (Duits vir 'aansluiting', 'verbinding', 'anneksasie') is die internasionaal gangbare, geskiedkundige term vir die Duitse anneksasie van Oostenryk in 'n "Groot-Duitsland" op 13 Maart 1938. Die anneksasie het algemene steun van die Oostenrykse bevolking geniet en is deur die Oostenrykse Naziparty voorberei. Die anneksasie geskied deur 'n inval van Duitse troepe, maar geen skote is gevuur nie. Deur die Anschluss verloor Oostenryk sy selfstandigheid, word in die Duitse Ryk opgeneem en heet tot 1942 Ostmark en daarna Alpen- und Donau-Reichsgaue tot die Russe hulle in Maart 1945 bevry het.
Ná die Eerste Wêreldoorlog, en met die ontstaan van die Eerste Oostenrykse Republiek, is nuwe lewe in die Groot-Duitse gedagte geblaas. Referenda in Oostenrykse provinsies toon dat ten minste driekwart van die bevolking ten gunste van 'n aansluiting met Duitsland is. Die Franse dreig met sanksies as die referenda in die toekoms sou voortgaan, en Oostenryk begin om as 'n selfstandig land te funksioneer.
Oostenryk het reeds vanaf die jare twintig 'n eie Naziparty gehad. Aangemoedig deur Hitler se demagogiese radio-uitsendings, begin die Oostenrykse Nazi's hul land te terroriseer, 'n situasie wat ná hul opgang tydens die verkiesing van April 1932 vererger. In reaksie op die opkoms van die Oostenrykse Nazi's voer kanselier Engelbert Dollfuss 'n diktatoriale bestel, wat op die fascistiese Italië geskoei is. Die moord op Dollfuss (25 Julie 1934) en vele van sy aanhangers maak dit vir die Oostenrykse Nazi's moontlik om die land polities en kultureel te oorheers. Die staatsgreep misluk egter en Dollfuss is deur Kurt von Schuschnigg opgevolg. Die verhouding met Italië, Engeland en Frankryk is nou ernstig geskend, terwyl Hitler nog nie gereed was vir 'n inval nie. Hitler was woedend vir die Oostenrykse Nazi's, wat hy as "amateurs" bestempel het. Schuschnigg was egter bewus van die benarde situasie en het hom met sy buurland probeer versoen.
As gevolg van toenadering tussen Mussolini en Hitler verloor Oostenryk die Italiaanse steun in 1936. Frankryk en die Verenigde Koninkryk bied ook geen oplossings nie. In Maart 1938 vererger die druk. Schuschnigg besoek Hitler en word blatant deur hom geïntimideer. Onder druk van Hitler word die Oostenrykse Nazi, Arthur Seyss-Inquart, as minister van Binnelandse Sake in die regering aangestel. Ná afpersing deur Hitler tree Schuschnigg op 11 Maart 1938 af, waarna die Nazileier Seyss-Inquart op 12 Maart 1938 tot kanselier van Oostenryk aangestel is. Sy eerste daad was om op 12 Maart 'n telegram te stuur waarin hy Duitsland versoek om hulle weermag te gebruik "om vrede en veiligheid te bring … en om bloedvergieting te voorkom".
Op 12 Maart 1938 trek Duitse troepe Oostenryk binne. Geen teenstand word gebied nie en die troepe word met blomme en 'n gejuig begroet. Die koördinasie tussen die troepe was egter nie na wense nie. Die flaters wat tydens die inval gemaak is kon deurslaggewend gewees het as die Oostenrykers hulle sou verset. Hitler steek die middag die grens by Braunau, sy geboorteplek, oor. Die aand kom hy in Linz, sy lieflingstad, aan. Die werklike besetting van Oostenryk het drie dae geduur.
Op 13 Maart 1938 proklameer Hitler die aansluiting van Oostenryk by Duitsland. Oostenryk is onder die naam Ostmark as 'n provinsie van Duitsland ingelyf. Op dieselfde dag vind 'n referendum onder Duitse toesig plaas, wat oorweldigend ten gunste van die aansluiting was. Die verkiesing is egter nie as vry en regverdig beskou nie. Op 10 April is 'n tweede referendum gehou, waarin die Oostenrykers gevra is of hulle na die Duitse Ryk wou terugkeer. Die uitslag was 'n duidelike ja. Ná die Tweede Wêreldoorlog was die algemene siening egter dat die Nazi's die uitslag gemanipuleer het. Die uitslag was immers 99% "ja", 'n ongeloofwaardig hoë persentasie. Dit kan egter nie ontken word dat baie Oostenrykers die Anschluss verwelkom het, of ten minste die beste daarvan wou maak nie.
Bronne
[wysig | wysig bron]- De Tweede Wereldoorlog – De opkomst van het Derde Rijk / Lekturama Rotterdam
- http://www.landenweb.net/oostenrijk/geschiedenis/ Geskiedenis van Oostenryk op landenweb.net
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Anschluss.
