Eutheria
| Eutheria | |
|---|---|
| |
| Juramaia, die oudste bekende Eutheria | |
Wetenskaplike klassifikasie 
| |
| Domein: | Eukaryota |
| Koninkryk: | Animalia |
| Filum: | Chordata |
| Klas: | Mammalia |
| Subklas: | Theria |
| Klade: | Eutheria Gill, 1872 Huxley, 1880 |
| Subgroepe | |
| |
Eutheria (die 'regte diere') is 'n klade van die soogdiere waartoe alle plasentale soogdiere behoort. Die twee terme Placentalia en Eutheria word dikwels as sinonieme gebuik, maar die eerste Eutheria behoort waarskynlik nie tot die plasentale kroongroep nie. 'n Goeie voorbeeld is Zalambdalestes wat nog epipubiese beendere gehad het, wat later die Placentalia verloor het, omdat dit die geboorte van groot babas moeilik maak.
Die belangrikste verskil tussen plasentale soogdiere en hulle newe die buideldiere vandag is in die struktuur van die plasenta. By die buideldiere is dit net 'n dooiersak soos in 'n eier. By die plasentadiere staan dit die uitwisseling van stowwe tussen die ma se bloed en die embrio s'n toe. Ongelukkig fossiliseer plasenta's eintlik nooit. Fossiele moet op ander kriteria beoordeel word. Metatheria, waartoe die buideldiere behoort en Eutheria verskil byvoorbeeld in hulle tandformule.[2]
Vroeë geskiedenis
[wysig | wysig bron]Die Eutheria is een tak van die Theria en is die sustergroep van die Metatheria wat die buideldiere bevat. Die vroegste Eutheria is in die Jura van China gevind: Juramaia sinensis. Molekulêre navorsing lewer 'n datum vir die splitsing Methateria-Eutheria van >150 mj. Saam met die ouderdom van Juramaia (160 mj) dui dit op splitsingsdatum van 180-160 mj gelede.[3] Die Eutheria het waarskynlik 'n (klein) deel van die fauna van die midde-Jura tot die Vroeë kryt gewees, tenminste in Asië en moontlik in die hele noordelike halfrond, maar hulle verskeidenheid was nie groot nie. In die midde-Kryt het dit verander. Daar het 'n skielike ontwikkeling plaasgevind en in die Late kryt is daar 'n aansienlike verskeidenheid.[4] Hulle is nogtans meestal klein diertjies en fossiele is seldsaam.
Plasentalia
[wysig | wysig bron]Ná die Kryt-Paleogeen-uitwissing verander dit dramaties. Soogdiere so groot as 'n vark soos die Taeniodonta verskyn binne 0,5 miljoen jaar hierná en in die Paleoseen en nog meer die Eoseen is daar 'n enorme verskeidenheid aan vorms. Van hulle behoort tot die kroon-Plasentalia. Hiervan het die DNS-navorsing aangetoon dat daar vier groot groepe is: die Xenarthra (Suid-Amerika), Afrotheria (veral Afrika) en Laurasiatheria en Euarchontoglires (oorspronklik van die noordelike kontinente). Maar daar is nog ouer groepe in die Paleoseen teenwoordig wat buite hierdie vier kroongroepe behoort. Talle groepe in die Paleoseen -in die kroon of daarbuite- het later uitgesterf en die DNS-navorsing kan nie help om te bepaal tot watter lyn hulle behoort nie. Op hierdie gebied word vandag (2017) nog navorsing gedoen.
Wanneer die kroon-Plasentalia verskyn het, is ook nie heeltemal duidelik nie. Die genetiese inligtings sê reeds in die Kryt, maar die fossiele is minder duidelik. 'n Fossiel uit die Kryt soos Purgatorius is lank as 'n vroeë Primaat gesien -'n orde binne die Euarchotoglires- maar 'n onlangse ontleding van 177 taksa plaas dit buite die kroongroep.[5] Alle huidige Plasentalia het 'n plasenta wat vivipare geboortes moontlik maak, maar op watter punt in die Eutheria se geskiedenis dit ontstaan het, sal dalk nooit duidelik word nie, omdat plasentas nie fossiliseer nie. Dit is seker moontlik dat party van die vroeë Eutheria nes die buideldiere nog ovovivipaar (of selfs ovipaar soos die eendbekdier) was.
Kladogram
[wysig | wysig bron]| Mammalia |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Vroeë Eutheria
[wysig | wysig bron]Die taksonomie van die vroeë Eutheria wat buite die kroon-Plasentalia val is hoegenaamd nie duidelik nie (2017), maar hier is 'n vereenvoudigde kladogram met party vorms. (Na Halliday 2015)[6]
| Eutheria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Rook, Deborah L.; Hunter, John P. (April 2013). "Rooting Around the Eutherian Family Tree: the Origin and Relations of the Taeniodonta". Journal of Mammalian Evolution: 1–17. doi:10.1007/s10914-013-9230-9.
- ↑ The origin and early evolution of metatherian mammals: the Cretaceous record Thomas E. Williamson, Stephen L. Brusatte, Gregory P. Wilson Zookeys. 2014; (465): 1–76. 17 Des 2014. doi: 10.3897/zookeys.465.8178.
- ↑ "EOL Eutheria" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 November 2018. Besoek op 11 Junie 2017.
- ↑ A new Early Cretaceous eutherian mammal from the Sasayama Group, Hyogo, Japan Nao Kusuhashi, Yukiyasu Tsutsumi, Haruo Saegusa, Kenji Horie, Tadahiro Ikeda, Kazumi Yokoyama, Kazuyuki Shiraishi Proc R Soc B 280: 20130142.
- ↑ Resoving the relationship of Paleocene Placental mammals, Thomas J. D. Halliday, Paul Upchurch, Anjali Goswami Biological Reviews 92(1) 2015, 521-550
- ↑ Verwysingfout: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedHalliday
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Eutheria.
Wikispecies het meer inligting verwant aan Eutheria
