Riri'
Takaray a sowal (概要)
[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]Kahirahira sa ko romaay a riri’, adihayay tato a masarayaray ko riri’, saka cangootay to kakaenen, la’afa’afas sato saka ’oripan, itini i kamaro'an mataraw to ada cangra. Anca mafana’ay a misafalifalic to cengel no tireng nangra. Ano awa to ko kakaenen i, polong sa a malinah a tayra i faelohay a kamaro’an mikilim to kakaenen cangra.
Kasasiromaroma (種類)
[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]O riri’ hananay kahirahira sako kasasiromaroma’ nangra, itini i hekar mata’elifay to ko cecay ’ofad ko kasasiromaroma’, ira ko no fa’edetay a kamaro’an falawfaway a kamaro’an, saka palaliday a manengnengay no mita a riri’ i, ira kono panay a riri'(稻蝗), Sawaliay Aciya a riri'(東亞飛蝗), hong-ho-fo-a riri'(紅後負蝗), Tay-wan a riri'(台灣稻蝗), ni-taw a riri'(擬稻蝗), kohkohan a riri'.(沙漠蝗).
No panay a riri'(稻蝗), itini i ka’amis no kitakit no mita ira ko Tay-wan a riri'(中華稻蝗), no Dipongay a riri' no panay(日本稻蝗), ira ko mimingay no panayay a riri' (小稻蝗), kakaya'ay a sapikpik a riri' no panay(長翅稻蝗), awaay ko wadis a riri' no panay(無齒稻蝗) limaay ko kasasiroma nira, saheto o c-ce-mo-pan-twey a riri’ ko hatiniay, ona Tay-wan a riri'((中華稻蝗) ko sa’adihayay, iraay to 85% ko ka’adihay nira.
Ona Tay-wana a riri’ i(台灣稻蝗), o sata’akayay a tatirengan a riri’, O tawinaan a riri’ i ikakaay kono okang hananay a riri’ a kiedaw, o kangdaway ko cengel no tatirengan nangra, caayay o tatirengan aca ko ta’angayay, talingtingay aca ko hatiniay a riri’, ona Tay-wan a riri i(台灣稻蝗), ya mafana’ay a miodot, nengnengen ko cepi’ ato waay nangra a:dihayay ko salayalay sanay a ceka. Nikaorira ma:laayay ko piteloc nira, ano palacafay han to kacidalay i, saikol matenok no riri’ ko kacidalay matapiay ko kacidalay, ci’icelay ko hatiniay a riri’.
O kohkohan a riri’ i(沙漠蝗), Itiniay i ka'amisay Afriya, kawaliay Afriya, ato katimolay Afriya ko kamaro’ nangra, watahay ko ta’angay nangra a mikali’ang to manmaan a datengan ato rengos, ano talacowa ko kaefel nangra i, awaay to ko manmaan itira, mahecad to Sawaliay Aciya a riri'(東亞飛蝗) talacowa ko efer nangra i, iraay to ko ta’angayay a wacaway itira, itini i ka’etip no ka'amisay Amirika a Karopaw(北美洲) ira aca ko hatiniay pakayni i riri’ a wacaway, o hatiniay a riri’ o sata’angayay ato maliangay to fao koninian. Nikaorira hatiniay a demak i 1902 mihecaan malakisaway to.
Tahapinangan (特徵)
[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]O ngoyos no riri’ todongay to sapipa’pa’, ira aca ko macidemay a ngaroy(大顎), mangangay nangra a mikemkem mipa’pa’ to kakaenen. Tadamahapinangay ko falohang ato koror no riri’, mahapinang aca ko fongoh ato falohang ato tiyad kona toloay kasapecih(三部分), ira ho ko mahecaday to tada no ’efa(馬鞍), mateli i koror nangra. Ano ta’angay to ko riri’, ira to ko tosa moecelay a sapikpik i koror, kifetolay ’atekakay matiya o kator ko ka’ayaway a sapikpik, o kaikoray a sapikpik kohepicay matiya o kadamat(薄膜), milimekay i la’eno no ka’ayaway a sapikpik. ano maefel sa ko riri’ malecad to sapihpih a macelak. Itini to na enemay a waay nangra i, o ka’ikoray a waay i caay ka lecad to ka’ayaway, tata’akay ci ’icelay aca ko ka’ikoray a waay no riri’, mafana’ aca a misatakotakod, roma i kamoko’ay ko wa’a(觸角). Nawhani, itiniay i rengorengosan ato talotalodan(草叢間) ko ka’orip no riri’ mansa kakaya’ ko tatirengan no riri’, tosaay ko cengel no riri’ malecaday to rengos kandaway anca makorahay, o sakanga’ay nangra a pa’ading to tiring a cengel(保護色) a ma’orip.
kakarayan ( 氣候)
[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]Itini i kafaedetan a romi’ad, milimekay ko fa’o i rengorengosan masalomi’ad(整天) i si’emelay . Ano laloodan to i nornor (逐漸)sato a saemel ko romi’ad, o riri’ ato fa’o caay pakafilo to kasasiroma a kafalic no romi’ad, roma sato, kacango’ot to ko kakaenen cangra sakaliki sato a mapatay.
Mafolaw (遷移)
[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]Caay kapadeteng sa a masaopo ato mafolaw ko pinangan no riri, itiniay i omaomahan rengorengosan a ma’orip, o mikaenan nangra o ’akawangay talod (Ikiris a sowal:grasses;Kuwapin a sowal:禾草）matiyaay o panay ato fata’an a losay, mansa ira aca to pikali’ang to panay ato rara’(kalitang) a hafay. Ano ’aloman to ko wawa, cango’ot to ko kakaenen, mafalic to ko ka’orip no riri’, saka feleng sato a mafolaw a tayra i faelohay a pala mikilim to kakaenen.
Kakaenen (食物)
[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]Taangayay ko ngoyos no riri’, talingtingay ko cala’, o papah no rengos ko mikaenan nangra, pararid i omaomahan anca i semosemotan a masadak.
O sowal no Paylang o cawmiya(草螟) han nangra, maolah a komaen to papah no lapot ato ingcay ato mipalomaan a panay. mato’asay a riri’ ato wawa ira, mafana’ay a mikemkem komaen to ciakawayay a cengo’ ato papah.
