Lacerta

El Llagartu; Lacerta
	; Carta celeste de la constelación del Llagartu na qu'apaecen les sos principales estrelles.
Nomenclatura
Nome; n'asturianu	El Llagartu
Nome; en llatín	Lacerta
Xenitivu	Lacertae
Abreviatura	Lac
Descripción
Introducida por	Johannes Hevelius
Superficie	200,7 graos cuadraos; 0,486 % (posición 68)
Ascensión; reuta	Ente 21 h 57,51 m; y 22 h 57,86 m
Declinación	Ente 35,17° y 56,92°
Visibilidá	Completa:; Ente 33° S y 90° N; Parcial:; Ente 54° S y 33° S
Númberu; d'estrelles	68 (mv < 6,5)
Estrella; más brillante	Alfa Lacertae (mv 3,77)
Oxetos; Messier	Nengunu
Oxetos NGC	26
Oxetos; Caldwell	1
Lluvies; de meteoros	Nenguna
Constelaciones; colindantes	5 constelaciones Andrómeda; Cassiopeia; Cepheus; Cygnus; Pegasus;
Meyor mes pa ver la constelación; Hora llocal: 21:00
Mes	Ochobre
	[editar datos en Wikidata]

Esti artículu trata sobre una constelación. Pa ver el xéneru de llagartos, Lacerta (xéneru).

Lacerta (xenitivu Lacertae), el llagartu, ye una de les 88 constelaciones reconocíes pola Unión Astronómica Internacional. Ta asitiada a unos 20 graos al este de Deneb (α Cygni). El cuerpu del llagartu va en direición norte-sur. Foi recoyida nel atles de Hevelius en 1690.

Carauterístiques destacables

Solo una estrella na constelación, α Lacertae, tien magnitú visual inferior a 4. Esta ye una estrella blanca de la secuencia principal de tipu A1V, significativamente más caliente que'l Sol, yá que la so temperatura superficial ye de 9 200 K.^[1] Ye casi idéntica a Siriu, pero atopa dolce vegaes más lloñe qu'esta.

La segunda estrella más brillosa de Lacerta nun tien denominación de Bayer. Conocida pol so denominación de Flamsteed, 1 Lacertae ye una distante xigante anaranxada con una lluminosidá 3 500 vegaes cimera a la lluminosidá solar, polo que tamién ye catalogada como xigante lluminosa.^[2] Sígue-y en rellumu 5 Lacertae, una binaria espectroscópica de llargu periodu —41,95 años— que pudo ser resuelta por interferometría de motudu. Componen el sistema una fría xigante colorada lluminosa de tipu espectral M0II y una estrella caliente de la secuencia principal.^[3]

Ente les variables de la constelación atópase EW Lacertae, una de les estrelles Be más complexes y más reparaes.^[4] De tipu espectral B3IIIpe, ye una variable eruptiva del tipu Gamma Cassiopeiae qu'esperimenta perda de masa dende la so zona ecuatorial, consecuencia de la so elevadísima velocidá de rotación de 350 km/s.^[5] Bien distintu ye EV Lacertae,^[6] nana colorada a 16,5 años lluz y una de les estrelles acandilantes más estudiaes, yá que ye extraordinariamente activa. En 2008, astrónomos de la NASA detectaron al traviés del satélite Swift una enorme fogaral nesta estrella; dicha fogaral foi miles de vegaes más potente que la mayor reparada hasta agora nel Sol, conteniendo una enerxía millones de vegaes mayor que la d'una bomba nuclear.^[7] Otra variable d'interés ye GL Lacertae, llamada tamién Estrella de Babcock, la estrella col mayor campu magnético conocíu.

En Lacerta pueden reparase los cúmulos abiertos NGC 7209 y NGC 7243. Esti postreru contién delles docenes d'estrelles esvalixaes», les más brilloses ente elles d'octava magnitú, y atópase a 2 500 años lluz de la Tierra. Per otra parte, BL Lacertae ye'l prototipu de los oxetos BL Lacertae, que son nucleos variables de galaxes elíptiques similares a los cuásares. Carauterizar por una variabilidá rápida y de gran amplitú, según por una polarización óptica significativa.^[8] Por cuenta de estes propiedaes, BL Lacertae foi orixinalmente clasificáu como estrella variable.

Estrelles principales

Impresión artística del enorme fogaral acaecíu en 2008 en EV Lacertae.

α Lacertae, la estrella más brillosa de magnitú +3,8 y color blancu, a 102 años lluz de distancia.
β Lacertae, na punta de riba del llagartu, namái la cuarta estrella más brillosa, de magnitú 4,4 y color mariellu-naranxa.
1 Lacertae, nel estremu inferior de la figura, la segunda estrella más brillosa con magnitú 4,1.
2 Lacertae, variable elipsoidal rotante de magnitú 4,55.
5 Lacertae (V412 Lacertae), distante sistema estelar compuestu por una xigante colorada y una estrella caliente. De magnitú 4,34 ye la tercer estrella más brillosa de la constelación.
9 Lacertae, subxigante blanca de magnitú 4,65.
10 Lacertae, de magnitú 4,88, estrella azul 26.800 vegaes más lluminosa que'l Sol que s'atopa a unos 1000 años lluz.
12 Lacertae (DD Lacertae), estrella variable Beta Cephei de magnitú media 5,25.
Z Lacertae y RR Lacertae, dambes variables cefeidas; el rellumu de la primera varia ente +7,88 y +8,93 a lo llargo d'un periodu de 10,8856 díes.
RW Lacertae, binaria eclipsante formada por dos estrelles asemeyaes al Sol.
AR Lacertae, de magnitú 6,09, ye una de les variables RS Canum Venaticorum más brilloses del cielu.
CM Lacertae, binaria eclipsante de magnitú 8,18.
EV Lacertae, nana colorada y estrella acandilante a 16,5 años lluz del sistema solar.
EW Lacertae, una de les estrelles Be más complexes y meyor estudiaes, asitiada a unos 1100 años lluz.
Estrella de Babcock (GL Lacertae), estrella col mayor campu magnético conocíu.
V364 Lacertae, binaria eclipsante formada por dos estrelles Am.
V424 Lacertae, superxigante colorada y variable irregular.
ADS 16402, estrella binaria, que la so componente secundaria tien un planeta estrasolar (HAT-P-1b).

Oxetos de cielu fondu

Galaxa BL Lacertae, de magnitú 13, prototipu d'un tipu de galaxes (oxetos BL Lac) qu'emiten gran cantidá d'enerxía.
Cúmulu abiertu NGC 7209, de magnitú 6,7 a 2900 años lluz de nós, tien unos 300 millones d'años d'edá.
Cúmulu abiertu NGC 7243, con una estensión de 20 arcmin y magnitú 6,4 atopar a 2900 años lluz.
NGC 7265, galaxa elíptica de magnitú 12,2 asitiada 2º al sureste de 1 Lacertae; ye la más brillosa d'un triplete de galaxes.

Historia

Primero que Johannes Hevelius adoptara'l nome de Lacerta, otros nomes proponer pa esta parte del cielu. Ente ellos Sceptrum et Manus Iustitiae (Cetru y mano de la Xusticia) y Honores de Federico, n'alusión a Federico'l Grande de Prusia. Siendo una constelación moderna, nun ta acomuñada a nenguna lleenda antigua.

Referencies

↑ Alpha Lacertae (Stars, Jim Kaler)
↑ 1 Lacertae (SIMBAD)
↑ V0412 Lacertae Archiváu 2016-03-04 en Wayback Machine (The Bright Star Catalogue)
↑ John R. Percy & Akos G. Bakos (2001). «Photometric Monitoring of Bright Be Stars. IV. 1996–1999». Publications of the Astronomical Society of the Pacific 113. páxs. 748–753. http://cdsads.u-strasbg.fr/cgi-bin/nph-bib_query?2001PASP..113..748P&db_key=AST&nosetcookie=1.
↑ EW Lacertae Archiváu 2016-03-04 en Wayback Machine (The Bright Star Catalogue)
↑ EV Lacertae (SIMBAD)
↑ Pipsqueak Star Unleashes Monster Flare (NASA)
↑ «A Sample-Oriented Catalogue of BL Lacertae Objects». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 277 (4): páxs. 1477–1490. 15 d'avientu de 1995. doi:10.1093/mnras/277.4.1477. Bibcode: 1995MNRAS.277.1477P. http://ned.ipac.caltech.edu/level5/Padovani/Padovani_contents.html.

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Lacerta.

[JimKaler-1] Alpha Lacertae (Stars, Jim Kaler)

[SIMBAD-2] 1 Lacertae (SIMBAD)

[3] V0412 Lacertae Archiváu 2016-03-04 en Wayback Machine (The Bright Star Catalogue)

[Percy-4] John R. Percy & Akos G. Bakos (2001). «Photometric Monitoring of Bright Be Stars. IV. 1996–1999». Publications of the Astronomical Society of the Pacific 113. páxs. 748–753. http://cdsads.u-strasbg.fr/cgi-bin/nph-bib_query?2001PASP..113..748P&db_key=AST&nosetcookie=1.

[Alcyone-5] EW Lacertae Archiváu 2016-03-04 en Wayback Machine (The Bright Star Catalogue)

[SIMBAD2-6] EV Lacertae (SIMBAD)

[7] Pipsqueak Star Unleashes Monster Flare (NASA)

[8] «A Sample-Oriented Catalogue of BL Lacertae Objects». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 277 (4): páxs. 1477–1490. 15 d'avientu de 1995. doi:10.1093/mnras/277.4.1477. Bibcode: 1995MNRAS.277.1477P. http://ned.ipac.caltech.edu/level5/Padovani/Padovani_contents.html.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]