Qitələrarası ballistik raketlər
Qitələrarası ballistik mərmi (QABR) (İngilis: intercontinental ballistic missile (ICBM)) minimum 5500 km və daha çox mənzili olan, nüvə başlıq daşıması məqsədiylə hazırlanmış ballistik raketlərdir. Ayrıca kimyəvi və bioloji silah təsirləri ilə də təchiz oluna bilər. Tək bir mərmi birdən çox hədəf üçün birdən çox döyüş başlığı daşıya bilər. Erkən model QABR'lər hədəfi tam vurmaq mövzusunda qabiliyyətləri məhdud idi buna görə ümumiyyətlə şəhər kimi böyük hədəflər üçün istifadə olunurdular. Daha sonra hədəfi isabət qabiliyyəti artdıqda hərbi hədəflərə qarşı istifadə edilməyə başlandı. İkinci və üçüncü nəsil dizaynlar isabət mövzusunda xeyli irəlilədiyi üçün ən kiçik hədəflərə belə müvəffəqiyyətli nöqtə atışı edə bildi.
Tarix
[redaktə | vikimətni redaktə et]İkinci Dünya Savaşı
[redaktə | vikimətni redaktə et]İnkişaf etdirilən istifadəyə əlverişli ilk KABE, faşist Almanyasında Projekt Amerika adı ilə Wernher von Braun və qrupunun boynuna götürdüyü A9 / 10 raketidir. New York və digər Amerika şəhərlərini bombalamaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. A9 / 10 mərmiləri ilk başlarda radio idarəsi ilə hədəfləməkdi. Lakin Elster Əməliyyatında ki müvəffəqiyyətsizlikdən sonra dəyişdirildi. A9 / 10 raketlərinin ikinci mərhələsi Yanvar və Fevral 1945 də bir neçə dəfə sınandı. A9 / 10 raketlərinin qabaqcılı yenə Wernher von Braun tərəfindən hazırlanan və İkinci Dünya Müharibəsinin sonuna qədər İngilis və Belçika şəhərlərini bombalamaq üçün istifadə olunan V-2 raketləri idi. Döyüşdən sonra Wernher von Braun və digər əhəmiyyətli elm adamları Paperclip Hərəkatı daxilində ABŞ ye daşındılar və müxtəlif mərmilər dizayn etdilər..
- Yüksəlmə mərhələsi: Qatı və maye itəliyici olmasına görə dəyişməklə birlikdə 3 elə 5 dəqiqə çəkir. Bu mərhələnin sonunda yollanılan bucağa görə dəyişməklə mərmi 150 elə 400 km-ə çatar. Ümumiyyətlə yanma sürəti 4 km / saniyə olur.
- İrəliləmə mərhələsi: Orta hesabla 25 dəqiqə davam edən bu mərhələdə əksəriyyətlə şaquli bucaqda oval bir orbit çəkərək yol alır. Zirvə yüksəkliyi 1200 km-dir.
- Təkrar Giriş mərhələsi: Mərmi 100 km hündürlükdə ikən başlayır və ortalama 2 dəqiqə çəkir. Bu mərhələdə raket hədəfinə doğru təpədən enər və 7 km / saniyə sürətə çatıb çarparaq partlayır.
Müəyyən QABR'lər
[redaktə | vikimətni redaktə et]- Peacekeeper (10,000 km (6,200 mil)+) (ABD)
- Minuteman (10.000+ km) (ABD)
- R-36M2 (SS-18) (10.000+ km) (SSCB, Rusya)
- UR-100N (SS-19) (10.000+ km) (SSCB, Rusya)
- RT-2PM "Topol" (SS-25) (10.000+ km) (SSCB, Rusya)
- RT-2UTTH "Topol M" (SS-27) (10.000+ km) (Rusya)
- RS-24 "Yars" (SS-29) (10.000+ km) (Rusya)
- DF-4 (~5.500-7.000 km) (Çin)
- DF-31 (10.000+ km) (Çin)
- DF-5 (10.000+ km) (Çin)
- DF-41 (10.000+ km) (Çin)
- Agni-V (5.000 to 8.000 km) (Hindistan)
- Jericho 3 (5.000 to 11.500 km) (İsrail)