Xəbərsiz

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Allahdan xəbərsiz olmaq odun içində olmaqdan daha çətindir. Cüneyd Bağdadi
• Antik dövrün ən məşhur adamlarının həyatından xəbərsiz olmaq bütün günlərimizi uşaqlıq vəziyyətində davam etdirməkdir. Plutarx

B

• Bəzən adam çəkdiyi əzabdan da xəbərsiz olur. Taun
• Bir dəfə barda dostumla oturmuşdum, qəfildən mənə: “Başa düşürsən ki, Amerikada sənin həyatından xəbərsiz kişiyə rast gələ bilməyəcəksən?”- dedi. Vaynona Rayder
• Bütün insanlar şeylərin səbəblərindən xəbərsiz olaraq doğulurlar və hamısının özləri üçün faydalı olanı axtarmaq istəkləri var. Bunun birinci nəticəsi budur ki, insanlar öz istək və istəklərindən xəbərdar olduqları üçün özlərini azad hesab edirlər və onları tanımadıqları üçün onları bu istək və arzuya sövq edən səbəbləri yuxuda belə görmürlər. İkinci nəticə odur ki, insanlar hər şeyi bir məqsəd naminə, məhz can atdıqları mənfəət naminə edirlər. Buradan belə nəticə çıxır ki, onlar həmişə baş verənlərin yalnız son səbəblərini (causae finales) tapmağa çalışırlar və onlara göstərilən zaman sakitləşirlər, əlbəttə ki, əlavə şübhələr üçün heç bir əsas olmadan. Onları başqasından öyrənməyə imkanları yoxdursa, özlərinə üz tutub görməkdən başqa çarələri yoxdur belə hallarda özləri adətən hansı məqsədləri rəhbər tuturlar; beləliklə, onlar mütləq digərini özləri mühakimə edirlər. Bundan əlavə, onlar öz daxilində və xaricində faydalarının həyata keçirilməsinə böyük töhfə verən bir çox vasitə tapdıqları üçün, məsələn: görmə üçün gözlər, çeynəmək üçün dişlər, yemək üçün bitki və heyvanlar, işıqlandırma üçün günəş, balıqları bəsləmək üçün dəniz və s., deməli, onlar bütün təbii şeylərə öz mənfəətləri üçün vasitə kimi baxırlar. Onlar bilirlər ki, bu vasitələri özləri hazırlamırlar, özləri tapırlar və bu, onlara inanmağa əsas verir ki, bu vasitələri onların istifadəsi üçün hazırlayan başqa biri var. Əslində, əşyalara vasitə kimi baxaraq, bu şeylərin özlərini belə etdiyini düşünə bilməzdilər. Ancaq özlərinin adətən özləri üçün hazırladıqları vasitələrə bənzətməklə, gərək belə bir nəticəyə gəliblər ki, insan azadlığı bəxş edilmiş hansısa təbiət hökmdarı və ya hökmdarları var ki, onlar üçün hər şeyin qayğısına qalıb, hər şeyi onların istifadəsi üçün yaradıb. Bu hökmdarların xarakteri, heç vaxt bu barədə heç nə eşitmədikləri üçün, özləri mühakimə etməli oldular. Nəticə etibarı ilə onlar belə hesab edirdilər ki, Tanrılar hər şeyi insanların xeyrinə təşkil edir ki, insanlar onlara bağlansınlar və onlara ən yüksək ehtiramları bəxş etsinlər. Benedikt Spinoza

D

• Dedim ki, ürəyim elmdən xəbərsiz olmayıb. İndi ki, ağlın gözü ilə baxıram-məlum olur ki, hələ heç bir çey bilmirəm. Nəsirəddin Tusi
• Dоstun аyаğını qаpmаyаn it, dоstluq hüququndаn xəbərsiz qаrаfikirli аdаmdаn yаxşıdır. Saib Təbrizi
• Dünya qiymətli bir kitaba bənzəyir. Yazıb-oxumağı bilməyən ondan xəbərsiz qalır. İtalyan atalar sözləri

E

• Ey özündən xəbərsiz türk! Mədəniyyət əsrləri, nizam, idarə və asayiş üsulu "yasaq" qanunları hənuz Bağdad, Şam, Paris və Londonda yox ikən, sənin yurdunda var idi. Sən öz dadlı dilini cığırından çıxarıb bugünkü acınacaq hala salan ərəb əlifba və yazısından əvvəl sənin göyçək əlifba və yazın var idi. Ey özünü itirir, unudur dərəcədə misafirpərvərlik, özgələrə hörmət göstərən türk, yaxşı yadına sal ki, sənin ruhun, sənin qanın, sənin düşüncən, sənin varlığın hənuz sənin özündə ikən sən bugünkü kimi dilsiz, yazısız, yəni milli nişanəsiz deyildin. Ömər Faiq Nemanzadə
• Ey sevginin sirlərindən xəbərsiz yaşayanlar! Bilin ki, bütün varlığın əsas qaynağı sevgidir, sevgi... Ömər Xəyyam

Ə

• Əbədi müdrikliklə dolu qədim yunan mənbələrimiz olmasaydı, keçmişi qarşımıza qoyan və bu əsərlərlə qorunub bizə ötürülən elm dünyasından xəbərsiz olsaydıq, indi əldə etdiyimiz bütün məlumatlardan məhrum olardıq. Qədim Yunan elmləri ilə zənginləşməsəydik və bu mənbələrə əsaslanmasaydıq, məlumat bazamız son dərəcə acınacaqlı vəziyyətdə qalardı və sonsuz çətinliklərlə üzləşərdik. Və əgər biz yalnız öz mənbələrimizin və öz səylərimizin nəticəsi ilə kifayətlənmək məcburiyyətində olsaydıq, biliklərimiz qısır olardı və beləliklə, elmi sivilizasiyaya yiyələnmək cəhdini itirmiş olardıq. Əl-Cahiz
• Əgər kimsə sizə desə ki, bir şəxs sizin haqqınızda pis danışır, haqqınızda deyilənlərə görə üzr istəməyin, əksinə: “O, mənim digər eyblərimdən xəbərsiz idi, yoxsa bunları tək qeyd etməzdi” deyə cavab verin. Epiktet

G

• Gəlin, gəlin, ey unudulmuş vətənin cırıq-mırıq qardaşları! Gəlin görək beşikdə yad millətlərin südünü əmmiş, vətənimizdən yadırğamış və millətimizin ruhundan xəbərsiz bir para millət başçılarımız sizə nə gün ağlayacaqlar?! Niyə sakitsiniz, ey mənim lüt-üryan vətən qardaşlarım?! Cəlil Məmmədquluzadə

H

• Hara səfərə çıxsan, namaz qılıdıqda üzünü Məscidulharama tərəf çevir! Çünki bu, sənin Rəbbindən gələn haqqdır! Allah sizin etdiklərinizdən xəbərsiz deyildir. (Bəqərə surəsi, 149)

X

• Xəbərsiz gələn qonaq döşəksiz oturar. Türkmən atalar sözləri

İ

• İlk illərimdən ilk gördüyüm əzab idi. Əgər uşaq olanda üsyan edə bilmirdimsə, bu, yalnız o vaxtlar xəbərsiz bir varlıq olduğum üçün idi. Amma nənəm-babamın, valideynlərimin dərdləri o xəbərsizlik illərində yaddaşıma yazılıb. İstədiyimiz çörəyi verə bilmədiyi üçün neçə dəfə anamızın ağladığını görmüşəm! Yenə də atamız bir dəqiqə belə dincəlmədən işləyirdi. Atamız bu qədər zəhmət çəkibsə, niyə ehtiyacımız olan çörəyi yeyə bilmirdik? Cavabını sosial ədalətsizlikdə tapdığım ilk sual bu oldu. Eyni ədalətsizlik bu gün, otuz il sonra mövcud olduğundan, indi bunun şüurunda olduğum üçün niyə onu ləğv etmək üçün mübarizəni dayandırmalı olduğumu anlamıram. Biz qocalana və ailəyə kömək edə bilməyənə qədər valideynlərimizin çəkdiyi çətinlikləri sizə xatırlatmaq istəmirəm. Amma sonra biz vətən deyilən yerə xidmət etməli olduq. Birincisi Santyaqo idi. Anamın ağlaması hələ də yadımdadır. Orada əlil və qızdırıcının yanında oturan, nəvəsinin Mərakeşə getdiyini, varlıların isə fəhlə oğullarını satın almasını seyr edərkən qəzəblə ayaqlarını yumruqlayan xəstə babamızın sözləri yaddaşımda daha möhkəm həkk olunub. Bu sosial ədalətsizliklər var olduqca mənim niyə mübarizəmi davam etdirəcəyimi başa düşmürsənmi? Buenaventura Durruti
• İnsan bilgisizliyə meyllidir. Həyatın rahat, vərdişkar axışını pozacaq həqiqətlərdən və faktlardan xəbərsiz olmaq insana daha çox sərf eləyir, daha çox ürəyinə yatır. Yox, təbii ki, bu hamıya aid deyil, istisnalar da var. Ancaq əksəriyyət, kütlə haqqında əminliklə demək mümkündür: insanlar dəyişikliyi sevmirlər. Çünki dəyişikliklər (xüsusilə də inqilab kimi kəskin dəyişikliklər) alışılmış – çoxdan mənimsənilmiş, doğmalaşmış nizamın dağılması ilə nəticələnir. Ziqmund Freyd
• İnsan kütləsi qeyri-sabit, idarə olunmaz istəklərlə, hisslərlə dolu və nəticələrindən xəbərsiz olduğundan onları nizamlı şəkildə saxlamaq üçün onların ruhu qorxu ilə dolmalıdır. Bu səbəbdən qədim dövrlərdə tanrılar icad etməklə və ölümdən sonrakı hökmə inandırmaqda düzgün iş görmüşlər. Polibi
• İnsan zəif, kor, özünü idarə etmək üçün ağlı olmayan, özünü müdafiə etmək üçün silahı olmayan, bilmədən və onun razılığı olmadan dünya dediyimiz labirintlərə atılanda, bu dünya onu bir sıra şərtlər, qanunlar ilə əhatə edir. Bu ansambl ona xəbərsiz, razı olmadığı boyunduruğu yükləyir, əvvəldən mövcud olan ağırlıq kimi üzərinə yükləyir. Henri Bencamin Kostant

K

• Keçmişini düzgün şərh etməyən və dəyərləndirməyən bir cəmiyyət indiki taleyini və müsibətlərini dərk edə bilməz və sürətlə dəyişən dünyada xəbərsiz qala bilər. İbrahim Babangida
• Kəşfiyyat yaxşı işləməyəndə düşmən gücündən xəbərsiz olursan. Amma ən pisi öz gücünü düzgün dəyərləndirə bilməməkdir. Əbu Turxan

Q

• Qaranlıqda getdiklərindən xəbərsiz olanlar heç vaxt işığı axtarmazlar. Brüs Li

M

• Məktəblərdə verilən səthi və ənənəvi biliklərlə kifayətlənmədən İtaliyanın tarixini araşdıran hər kəs başqa xalqlar tərəfindən italyanlara verilən ən qədim və ən davamlı ittihamlardan, əslində əsas və demək olar ki, yeganə ittihamlardan xəbərsiz deyil. Bu cür yanaşma Avropanın, xüsusilə fransızlar və almanlar tərəfindən "ehtiyatsızlıq" idi. Bu fikir hər şeydən əvvəl XV əsrin sonlarında yadellilərin döyüş meydanına çevrilmiş ölkəmizə enişlərində onlara göstərdikləri boş və ya zəif müqavimət nəticəsində formalaşmışdır; lakin ilkin əlamətlərə orta əsrlərdə, başqa şeylərlə yanaşı, Avropada “Lombard və ilbiz” apoloqunun (Apologétika (yun. ἀπολογία, "dəf edirəm, cavabını verirəm") - rasional düşüncə ilə dini ehkamların əsaslandırılması və tənqidçilərdən müdafiə edilməsinə həsr edilən xristian ilahiyyatının bölməsidir. Geniş anlamda apologetika hər hansı təlimi rasional dəlillərlə müdafiə edənlərə də şamil edilə bilər) populyarlaşdığı, Alp dağlarının o tayından gələn sərt və dəmir feodalların burjua italyanlarına xor baxdığı zaman rast gəlmək olar. "Onlar yalnız dünən öz pis yağlı qarınlarını cəngavərlərin poladı ilə əhatə etdilər". On səkkizinci əsrin sonunda və bərpa hadisələri zamanı italyanların yeni fransız istilasında, artıq kral yox, respublikaçı bir şəkildə təqdim etdikləri tamaşa ilə də silinə bilməzdi; və Risorgimento-nun (it. il risorgimento — dirçəliş, yenilənmə) həmişə razılığa gəlmədiyi, inadkar və ya uğurlu olmayan müharibələrlə bir qədər dəyişdirildi. Benedetto Kroçe
• Mən nə idim? Mən öz yaradılışımdan və yaradanımdan tamamilə xəbərsiz idim, amma bilirdim ki, nə pulum, nə dostum, nə də malım var. Bundan başqa, mən iyrənc dərəcədə deformasiyaya uğramış və iyrənc bir fiqura sahib idim; Mən heç insanla eyni təbiətə malik deyildim. Mən onlardan daha çevik idim və daha qaba pəhrizlə dolana bilirdim; Çərçivəmə daha az xəsarət yetirməklə həddindən artıq isti və soyuğa dözə bilirdim; mənim boyum onların boylarını çox üstələyirdi. Ətrafa baxanda mənim kimisi olmadığını gördüm və eşitdim. Deməli, mən bütün insanların qaçdığı və bütün insanların rədd etdiyi bir canavar, yer üzündə ləkə idim? Bu düşüncələrin mənə çəkdiyi əzabları sizə təsvir edə bilmirəm; Onları dağıtmağa çalışdım, amma kədər ancaq biliklə artdı. Kaş ki, mən həmişəlik öz doğma meşəmdə qalsaydım, aclıq, susuzluq və hərarətdən başqa heç nə bilmədim və hiss etmədim! Meri Şelli
• Mən şairləri araşdırdım və onlara istedadı ilə həm özündən, həm də başqalarından üstün olan insanlar, özlərini müdrik kimi təqdim edən və heç bir şey olmadığı halda belə qəbul edilən insanlar kimi baxıram. Şairlərdən tutmuş rəssamlığa keçdim. Sənətdə məndən savayı heç kim yox idi; Rəssamların həqiqətən gözəl işlərə sahib olduğuna heç kim daha əmin deyildi. Lakin onların vəziyyətinin şairlərdən heç də yaxşı olmadığını və hər ikisinin eyni yanlış fikirlərin olduğunu müşahidə etdim. Onların ən bacarıqlıları öz ixtisaslarında üstün olduqları üçün özlərini insanların ən ağıllısı kimi görürlər. Mənim nəzərimdə bu ehtimal onların biliklərini tamamilə ləkələdi. Nəticə olaraq, özümü kahin yerinə qoyaraq və özümə sual verdim ki, mən kim olmaq istərdim - mən nə idim və ya onlar nə idilər, onların nə öyrəndiklərini və ya heç nə bilmədiyimi bilmək istərdim - özümə cavab verdim və tanrı: Mən olduğum kimi qalmaq istəyirəm. Biz bilmirik - nə sofistlər, nə natiqlər, nə rəssamlar, nə də mən - Doğru, Yaxşı və Gözəl nədir. Amma aramızda belə bir fərq var: bu insanlar heç nə bilməsələr də, hamısı bir şey bildiyinə inanır; halbuki mən heç nə bilmirəmsə, heç olmasa buna şübhəm yoxdur. Nəticə etibarı ilə kahinin mənə aid etdiyi bütün bu hikmət üstünlüyü özünü bir nöqtəyə endirir ki, mən bilmədiyim şeylərdən xəbərsiz olduğuma qəti əminəm. Sokrat
• Mənə bir düstur verilsə və mən onun mənasından xəbərsiz olsam, o, mənə heç nə öyrədə bilməz, amma mən onu artıq bilirəmsə, düstur mənə nə öyrədir? Avreli Avqustin
• Minlərlə dahi başqalarından, yaxud da özündən xəbərsiz-ətərsiz yaşayır və ölürlər. Mark Tven

N

• Necə oldu ki, heyvanların cəsədləri bu qədər sənətlə yaradılmışdır və onların bir neçə hissəsi hansı məqsədlər üçün hazırlanmışdır? Göz Optiklərdə məharətsiz, qulaq isə səslərdən xəbərsiz idi?... və bu şeylər düzgün şəkildə göndərildiyi halda, cisimsiz, canlı, ağıllı bir Varlıq olduğu fenomenlərdən görünmürmü...? İsaak Nyuton

S

• Sosial fəaliyyət olmadan təhsil birtərəfli dəyərdir, çünki onun həqiqi güc potensialı yoxdur. Təhsilsiz sosial fəaliyyət saf enerjinin zəif ifadəsidir. Tərbiyəli düşüncədən xəbərsiz əməllər yanlış istiqamətlərə yönələ bilər. Biz hərəkətə keçəndə və düşmənlərimizlə qarşılaşanda onlar kimi biliklə silahlanmalıyıq. Siyasətlərimizin altında dərin təhlil gücü olmalıdır ki, opponentlərimizin ağıllı zərifliklərinə meydan oxuya bilək. Martin Lüter Kinq

Ü

• Üzr istəməyə ehtiyacım yox idi ki, Prinston və Yalenin tətbiq etdiyi daha geniş görünüşlü, axtarışa əsaslanan müsbət hərəkət mənim üçün qapılar açdı. Məqsədi bu idi: imkansız ailələrdən olan tələbələrin bir çoxlarının qaçışdan belə xəbərsiz olduğu yarışın başlanğıc xəttinə gətirilməsi üçün şərait yaratmaq. Sonya Sotomayor

T

• Təhsilsiz gəlib, xəbərsiz gedirlər. İndoneziya atalar sözləri