Ангкор-Ват
 | Артыкул вымагае праверкі арфаграфіі Удзельнік, які паставіў шаблон, не пакінуў тлумачэнняў. |
| Славутасць | |
| Ангкор-Ват | |
|---|---|
| кхмер.: អង្គរវត្ត | |
 | |
| 13°24′45″ пн. ш. 103°52′00″ у. д.HGЯO | |
| Краіна | |
| Месцазнаходжанне | |
| Канфесія | індуізм |
| Архітэктурны стыль | кхмерская архітэктура[d] і дравідыйская архітэктура[d] |
| Скульптар | Сур’яварман II |
| Дата заснавання | XII стагоддзе |
 |
|
 Аб’ект Сусветнай спадчыны |
|
|
Angkor (Ангкор-Ват) |
|
| Спасылка | № 668 у спісе аб’ектаў Сусветнай спадчыны (en) |
| Тып | Культурны |
| Крытэрыі | I, II, III, IV |
| Рэгіён | Краіны Азіі і Ціхага акіяна |
| Уключэнне | 1992 (16-я сесія) |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Ангкор-Ват (кхмер.: អង្គរវត្ត [ʔɑŋkɔːvoat] — «храм Ангкор»[2]) — гіганцкі храмавы комплекс, прысвечаны богу Вішну, у Камбоджы. З’яўляецца найбуйнейшым з калі-небудзь створаных культавых збудаванняў і адным з найважнейшых археалагічных помнікаў свету. Пабудаваны ў часы караля Сур’явармана II (1113—1150).
Ангкор-Ват размешчаны за 5,5 км на поўнач ад сучаснага горада Сіемрэап, сталіцы аднайменнай правінцыі Камбоджы, і ўяўляе сабой частку храмавага комплексу, збудаванага ў раёне старажытнай сталіцы дзяржавы кхмераў, горада Ангкор. Ангкор займае плошчу ў 200 км²; нядаўнія даследаванні сведчаць аб тым, што яго плошча магла складаць каля 3000 км², а насельніцтва дасягала паўмільёна жыхароў, дзякуючы чаму ён быў адным з самых буйных чалавечых паселішчаў даіндустрыяльнай эпохі. Ангкор-Ват мае тры ўзроўні, якія ўяўляюць сабой шэраг прастакутных галерэй, навакольных адна іншую. У цэнтры, на самым высокім узроўні-дзіўнае будынак з некалькімі высокімі вежамі ў форме лотаса, якія дасягаюць 65 м вышынёй.[3]
Першапачаткова прысвечаны богу Вішну, з пункту гледжання архітэктуры аб’ядноўвае тыпалогію індуісцкага храма-гары, які прадстаўляе міфічную гару Меру — месцазнаходжанне багоў — і тыпалогію галерэй, уласцівых архітэктуры позняга перыяду. Храм складаецца з трох канцэнтрычных прамавугольных будынкаў, вышыня якіх павялічваецца ў напрамку да цэнтра, па перыметры акружаных ровам з вадой, даўжыня якога складае 3,6 км, а шырыня — 190 м. Унутранае збудаванне мае пяць вежаў у форме лотаса; цэнтральная вежа ўзносіцца на 42 м над святыняй, агульная яе вышыня ад паверхні зямлі дасягае 65 м.
У XV стагоддзі быў часткова закінуты[4]. Адкрыты для еўрапейскай цывілізацыі ў 1860 годзе[5]. Намаляваны на сцягу Камбоджы.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]
Ангкор-Ват уяўляе сабой выразны прыклад архітэктуры кхмерскай імперыі, першыя храмы якой былі ўзведзены ў VI стагоддзі. Гэты гіганцкі храмавы комплекс быў пабудаваны кіраўніком Сур’яварманам II.
Ні капсула, закладзеная пры пачатку будаўніцтва, ні сучасныя надпісы са спасылкай на храм не былі знойдзеныя. Таму яго першапачатковая назва невядома. Але магчыма, храм быў вядомы як Varah Vishnu-lok (літаральна: Месцазнаходжанне Святога Вішну).
Мяркуюць, што праца па будаўніцтву храма была скончаная неўзабаве пасля смерці караля. Пры гэтым ўпрыгожанні некаторых з барэльефаў засталіся незавершанымі[6].
Ангкор-Ват, у адрозненне ад іншых храмаў Ангкор, хоць пасля XV стагоддзя не выкарыстоўваўся, тым не менш не быў цалкам закінуты. Ангкор-Ват быў захаваны збольшага дзякуючы рову, які даваў некаторую абарону ад замахаў з боку жыхароў джунгляў[7].
Адным з першых заходніх наведвальнікаў храма быў Антоніу да Мадалена, партугальскі манах, які наведаў яго ў 1586 годзе і сказаў, што «гэта такое незвычайнае збудаванне, што немагчыма апісаць яго пяром, тым больш што ён не падобны ні на адзін іншы будынак у свеце. У яго ёсць вежы і ўпрыгажэнні і ўсе тонкасці, якія чалавечы геній толькі можа сабе ўявіць»[8]. Аднак раней храм быў наведаны іншым партугальцам — негацыянтам Дыёгу ду Коўту, пуцявыя нататкі якога ўбачылі свет у 1550 годзе[9].
Комплекс быў «адкрыты» для еўрапейскай цывілізацыі ў 1860 годзе французскім падарожнікам Анры Муо, хоць вядома, што і да яго ў гэтых месцах былі еўрапейцы. Так, гадоў на пяць раней Ангкор наведаў французскі місіянер Шарль-Эміль Буево, апісаў свае назіранні ў дзвюх кнігах[9].
У 1970-я гады некаторыя будынкі і скульптуры комплексу пацярпелі ад актаў вандалізму з боку салдатаў Пол Пота. У 1992 годзе разам з іншымі будынкамі горада Ангкор быў узяты пад эгіду ЮНЕСКА. З’яўляецца галоўнай турыстычнай славутасцю Камбоджы.
Архітэктура
[правіць | правіць зыходнік]
Храм пабудаваны ў так званым ангкарыянскім стылі, характэрным для этапу сталасці і вытанчанасці на шляху развіцця кхмерскай архітэктуры, і нясе таксама рысы ўплыву індуісцкай архітэктуры.
Кхмерскія храмы не былі месцам сходу вернікаў, а служылі месцам пражывання багоў, і доступ у іх цэнтральныя будынкі быў адкрыты выключна прадстаўнікам рэлігійнай і палітычнай эліты. Ангкор-Ват адрознівае тое, што ён прызначаўся таксама для пахавання цароў.
Храм ўяўляе сабой прамавугольную канструкцыю памерам 1500 × 1300 м і займае плошчу 200 га, у тым ліку размешчаны па перыметры роў 190 м шырынёй. Комплекс складаецца з вялікага знешняга двара, агароджанага сцяной, і цэнтральнай платформы, на якой узведзены будынак з трох канцэнтрычных будынкаў, — сам храм.
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
- ↑ а б archINFORM — 1994. Праверана 31 ліпеня 2018.
- ↑ Этимология названия «Ангкор» (руск.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 1 лютага 2013. Праверана 26 студзеня 2013.
- ↑ Ангкор-Ват(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 9 жніўня 2020. Праверана 2 сакавіка 2019.
- ↑ Ангкор-Ват — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі (3-е выданне)
- ↑ Ангкор-Ват(недаступная спасылка). Словарь изобразительного искусства, 2004-2009. Архівавана з першакрыніцы 25 снежня 2012. Праверана 23 снежня 2012.
- ↑ Angkor Wat, 1113–1150 (англ.)(недаступная спасылка). The Huntington Archive of Buddhist and Related Art. College of the Arts, The Ohio State University. Архівавана з першакрыніцы 6 студзеня 2006. Праверана 30 декабря 2012.
- ↑ Glaize, The Monuments of the Angkor Group стр. 59.
- ↑ Higham, The Civilization of Angkor стр. 1—2.
- ↑ а б Welcome to Cambodia Архівавана 27 кастрычніка 2011.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Karl-Heinz Golzio: Geschichte Kambodschas. C.H. Beck, München 2003, ISBN 3-406-49435-8.
- Michael Freeman, Claude Jacques: Ancient Angkor. Asia Books-River Books, Bangkok 1999, ISBN 974-8225-27-5.
- Vittorio Roveda: Khmer Mythology. 3. Auflage. River Books, Bangkok 2000, ISBN 974-8225-37-2.
- Damian Evans, C. Pottier, R. Fletcher, S. Hensley, I. Tapley, A. Milne, M. Barbetti: A new archaeological map of the world’s largest pre-industrial settlement complex at Angkor, Cambodia. In: Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) 104. Washington 2007, 36, ISSN 0027-8424, pp. 14277-14282.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ангкор-Ват- Спадарожнікавая фатаграфія высокага разрознення Архівавана 24 ліпеня 2010.
- Трохмерная віртуальная мадэль Ангкор-Вата
Тэматычныя сайты | |
|---|---|
| Слоўнікі і энцыклапедыі | |
| Нарматыўны кантроль |
