Kinesko pismo

Graphical evolution of pictographs

日 ('Sunce')

山 ('planina')

象 ('slon')

Kinesko pismo iz oko 600. godine

Kinesko pismo je sistem znakova, koji se koriste za pisanje riječi u kineskom i japanskom jeziku, ponekad i u korejskom, a prije i u vijetnamskom jeziku.

Broj znakova je oko 47 000, ali dovoljno je poznavati 3000-4000 znakova za komuniciranje, ostali znakovi se rijetko koriste, a neki su ostaci iz prošlosti. Pojedini znakovi predstavljaju jednostavne elemente (riječi-korijene) kineskog jezika, dok se složenice dobivaju grupiranjem znakova onih elemenata od kojih su sastavljene. Tokom historije, kinesko pismo se mijenjalo i razvijalo. Smatra se, da je staro više od 3000 godina. Najstariji zapisi su: "Pismo proročanskih zapisa na kostima" iz vremena dinastije Shang i "Pismo na bronzanim predmetima". Do danas je došlo do pojednostavljenja pisma (značajna reforma izvršena je 1955. godine), na način da se neki pojmovi upotrebljavaju kao slogovi, pa se mogu udruživati, što omogućava brže čitanje i pisanje. Pismo se razvijalo u više faza; početnom fazom se smatra slikovna faza koja u sebi nosi dosta slikovnosti. S vremenom, stilizacijom, brzinom pisanja i upotrebom kista za pisanje, dolazi do razvoja pisma u svojim tipičnim oblicima. Za kineski znak specifična je kvadratičnost, odnosno svaki znak zauzima jedan kvadrat pri čemu su svi kvadrati jednaki. Pismo ima vrlo uredan raspored pisanja kako po horizontali, tako i po vertikali, i čita se sa lijeva na desno. Umjetnost ispisavanja kineskog pisma obično s crnom tintom zove se kaligrafija.

Kineski znakovi su logografi koji se koriste za pisanje kineskih jezika i drugih iz regija na koje je historijski utjecala kineska kultura. Kineski znakovi imaju dokumentovanu historiju koja se proteže preko tri milenija, što predstavlja jedan od četiri nezavisna izuma pisanja koje su prihvatili naučnici; od njih, oni čine jedini sistem pisanja koji se kontinuirano koristi od svog pronalaska. S vremenom su se funkcija, stil i način pisanja likova uvelike razvili. Informisane dugom tradicijom leksikografije, moderne države koje koriste kineske znakove su standardizirale svoje oblike i izgovor: općenito, pojednostavljeni znakovi se koriste za pisanje kineskog u kontinentalnoj Kini, Singapuru i Maleziji, dok se tradicionalni znakovi koriste na Tajvanu, Hong Kongu i Macau.

Nakon što su uvedeni za pisanje književnog kineskog, znakovi su kasnije prilagođeni za pisanje na jezicima koji se govore u drugim zemljama širom Sinosfere . Na japanskom, korejskom i vijetnamskom, kineski znakovi su poznati kao kanji, hanja i chữ Hán respektivno. Svaka od ovih zemalja koristila je postojeće znakove za pisanje i domaćeg i kinesko-ksenskog rječnika i kreirala je nove znakove za vlastitu upotrebu. Svaki od ovih jezika pripada zasebnim porodicama jezika i općenito funkcioniraju drugačije od kineskog. To je doprinijelo da su kineski znakovi u velikoj mjeri zamijenjeni alfabetima na korejskom i vijetnamskom, ostavljajući japanski kao jedini veći ne-kineski jezik koji se još uvijek piše kineskim znakovima.

Za razliku od alfabeta, gdje slova odgovaraju zvučnim jedinicama jezika, zvanim fonemi — kineski znakovi odgovaraju morfemama, najmanjim jedinicama značenja jezika. Sistemi pisanja koji funkcionišu na ovaj način poznati su kao logografije. U kineskom, morfemi su obično jednosložni, znakovi mogu predstavljati višesložne riječi kada se piše na drugim jezicima. Likovi nisu ideografski, jer odgovaraju izgovorenim morfemima, ali ne i samim apstraktnim idejama. Većina znakova je napravljena od manjih komponenti koje mogu pružiti informacije o značenju ili izgovoru znaka.

Razvoj

Kineski znakovi su prihvaćeni kao jedan od četiri nezavisna izuma pisanja u ljudskoj istoriji. U svakom slučaju, pisanje je evoluiralo iz sistema koji koristi dva različita tipa ideografija. Ideografi mogu biti ili piktogrami koji vizualno prikazuju objekte ili koncepte, ili fiksni znakovi koji predstavljaju koncepte samo po zajedničkoj konvenciji. Ovi sistemi su klasifikovani kao protopismo, jer su tehnike koje su koristili bile nedovoljne da same po sebi nose značenje govornog jezika.

aaa aaa Različite inovacije bile su potrebne da bi se kineski znakovi pojavili iz protopisanja. Prvo, piktografi su se razlikovali od jednostavnih slika u upotrebi i izgledu: na primjer, piktograf大, što znači 'veliki', izvorno je bio slika krupnog čovjeka, ali treba biti svjestan njegovog specifičnog značenja da bi se protumačilo niz 大鹿 kao označavanje 'velikog jelena', a ne kao slika velikog čovjeka i jelena jedan pored drugog. Zbog ovog procesa apstrakcije, kao i da bi se likovi lakše pisali, piktografi su postepeno postajali sve pojednostavljeniji i regularizovaniji - često do te mjere da originalni predstavljeni objekti više nisu očigledni.

aaa aaa Ovaj sistem protopisanja bio je ograničen na predstavljanje relativno uskog spektra ideja sa relativno malom bibliotekom simbola. Ovo je izazvalo inovacije koje su omogućile simbolima da direktno kodiraju govorni jezik. U svakom istorijskom slučaju, to je postignuto nekim oblikom tehnike rebusa, gdje se simbol za riječ koristi za označavanje različite riječi sa sličnim izgovorom, ovisno o kontekstu. To je omogućilo da se po prvi put zapišu riječi kojima je nedostajao uvjerljiv piktografski prikaz. Ova tehnika, nazvana 假借 (jiǎjiè) na kineskom, preduhitrila je sofisticiranije metode stvaranja znakova koje bi dodatno proširile leksikon. Proces kojim je pisanje nastalo iz protopisanja odvijao se tokom dugog perioda; kada je nestala čisto slikovna upotreba simbola, a ostali su samo oni koji predstavljaju izgovorene riječi, proces je bio završen.

Klasifikacija

Kineski znakovi su korišteni u nekoliko različitih sistema pisanja kroz istoriju. Koncept sistema pisanja uključuje pisane simbole koji se koriste, nazvane grafeme — oni mogu uključivati znakove, brojeve ili interpunkciju — kao i pravila po kojima se grafemi koriste za snimanje jezika. Kineski znakovi su logogrami, grafemi koji označavaju riječi ili morfeme jezika. Sistemi pisanja koji koriste logografe nazivaju se logografije, za razliku od alfabeta i slogova, gdje grafeme odgovaraju fonetskim jedinicama u jeziku. U posebnim slučajevima, znakovi mogu odgovarati nemorfemskim slogovima; zbog toga se pisani kineski često karakterizira kao morfosilabičan.

Sinosfera ima dugu tradiciju leksikografije koja pokušava da objasni i precizira upotrebu znakova; tokom većeg dela istorije, analiza se kretala oko modela koji je prvi put popularizovan u rječniku Shuowen Jiezi iz 2. vijeka. Od tada su se pojavili noviji modeli, koji često pokušavaju da opišu i metode pomoću kojih su likovi stvoreni, karakteristike njihovih struktura i način na koji trenutno funkcionišu.