Ples
Ples jeste oblik izvedbene umjetnosti koji se sastoji od sekvenci pokreta sa estetskom i često simboličkom vrijednošću, bilo improviziranih ili namjerno odabranih. Ples se može kategorizirati i opisati svojom koreografijom, repertoarom pokreta, historijskim periodom ili mjestom porijekla.[1]
Treba povući važnu razliku između konteksta pozorišnog i participativnog plesa,[2] iako ove dvije kategorije nisu uvijek potpuno odvojene; obje mogu imati posebne funkcije, bilo društvene, ceremonijalne, takmičarske, erotske, borilačke ili sakralne/liturgijske. Za druge oblike ljudskog pokreta ponekad se kaže da imaju kvalitet poput plesa, uključujući borilačke vještine, gimnastiku, navijanje, umjetničko klizanje, sinhronizirano plivanje, marširanje i mnoge druge oblike atletike. Međutim, ples nije ograničen samo na performanse, jer se ples koristi kao oblik vježbe i povremeno kao trening za druge sportove i aktivnosti. Sam ples je također postao sport za neke, s plesnim takmičenjima koja se održavaju širom svijeta i pokazuju različite stilove i standarde.
Ples zahtijeva jednaku količinu kognitivnog fokusa kao i fizičku snagu. Zahtjevna, ali evoluirajuća umjetnička forma omogućava pojedincima da se kreativno izraze kroz pokret, dok im omogućava da prilagode pokret koji posjeduje ritmički obrazac i fluidne pokrete koji privlače publiku bilo na sceni ili na filmu. Ples se smatra vrlo estetski ugodnom umjetničkom formom.[3]
Nastup i učešće
[uredi | uredi izvor]Pozorišni ples, koji se naziva i performans ili koncertni ples, zamišljen je prvenstveno kao spektakl, obično nastup na sceni virtuoznih plesača. Često priča priču, možda koristeći mimiku, kostime i scenografiju, ili može interpretirati muzičku pratnju, koja je često posebno komponovana i izvedena u pozorišnom okruženju, ali to nije uslov. Primjeri su zapadni balet i moderni ples, klasični indijski ples kao što je Bharatanatyam i kineske i japanske pjesme i plesne drame kao što je ples zmajeva. Većina klasičnih formi je usredsređena samo na ples, ali ples performansa se takođe može pojaviti u operi i drugim oblicima muzičkog pozorišta.
Participativni ples, s druge strane, bilo da se radi o narodnom plesu, društvenom plesu, grupnom plesu kao što je ples u liniji, krug, lančić ili kvadrat, ili partnerski ples kao što je uobičajeno u zapadnom balskom plesu, izvodi se prvenstveno za zajedničku svrhu, kao što je društvena interakcija, vježba, ili izgradnja fleksibilnosti učesnika umjesto da služi bilo kakvoj koristi promatračima. Takav ples rijetko ima bilo kakvu priču. Grupni ples, ples socijalnog partnera i pas de deux, duboko se razlikuju. Čak se i solo ples može izvoditi isključivo radi zadovoljstva plesača. Participativni plesači često koriste iste pokrete i korake, ali, na primjer, u rave kulturi elektronske plesne muzike, ogromna gomila se može baviti slobodnim plesom, nekoordinirana s onima oko sebe. S druge strane, neke kulture postavljaju stroga pravila o određenim plesovima u kojima, na primjer, muškarci, žene i djeca mogu ili moraju učestvovati.
Historija
[uredi | uredi izvor]
Arheološki nalazi o ranom plesu uključuju slike stare 10.000 godina u Madhya Pradesh, Indija, u skloništima u stijenama Bhimbetka,[4] i slike egipatskih grobnica koje prikazuju plesne figure, datirane c. 3300 p. n. e.. Pretpostavlja se da je prije pronalaska pisanih jezika ples bio važan dio usmenih i izvedbenih metoda prenošenja priča s generacije na generaciju.[5] Smatra se da je upotreba plesa u ekstatičnim stanjima transa i ritualima iscjeljivanja (kao što se danas vidi u mnogim savremenim "primitivnim" kulturama, od brazilske prašume do pustinje Kalahari) bio još jedan rani faktor u društvenom razvoju plesa.[6]
Reference na ples mogu se naći u veoma ranoj zabeleženoj istoriji; Grčki ples (horos) spominju Platon, Aristotel, Plutarh i Lucijan.[7] Biblija i Talmud se odnose na mnoge događaje vezane za ples i sadrže preko 30 različitih plesnih termina.[8] U kineskoj grnčariji još u neolitskom periodu, grupe ljudi su prikazane kako plešu u liniji držeći se za ruke,[9] a najranija kineska riječ za "ples" nalazi se ispisana u kostima proročišta.[10] Ples je dalje opisan u Lüshi Chunqiu.[11][12] Primitivni ples u staroj Kini bio je povezan sa čarobnjaštvom i šamanskim ritualima.[13]
Tokom prvog milenija p. n. e. u Indiji su nastali mnogi tekstovi koji su pokušali da kodifikuju aspekte svakodnevnog života. Natyashastra Bharate Munija (doslovno "tekst dramaturgije") jedan je od ranijih tekstova. Uglavnom se bavi dramom, u kojoj ples igra važnu ulogu u indijskoj kulturi. On kategorizira ples u četiri vrste - sekularni, ritualni, apstraktni i interpretativni - i u četiri regionalna varijante. Tekst razrađuje različite pokrete ruku (mudre) i klasifikuje pokrete različitih udova, koraka i tako dalje. Snažna kontinuirana tradicija plesa se od tada nastavlja u Indiji, sve do modernih vremena, gdje nastavlja da igra ulogu u kulturi, ritualu i, posebno, bolivudskoj industriji zabave. Mnogi drugi suvremeni plesni oblici također se mogu pratiti do historijskog, tradicionalnog, ceremonijalnog i etničkog plesa.
Plesne forme
[uredi | uredi izvor]- Balet
- Jazz dance
- Savremeni ples
- Društveni plesovi
- HIP - HOP
Moderni društveni plesovi
[uredi | uredi izvor]Danas se u klubovima (ono što se ranije zvalo disko) prakticira ono isto što je patentirao još pračovjek, ali postoje i standardizirane forme plesa u kojima se plesni parovi natječu.
Klasični plesovi:
- Bečki valcer
- Engleski valcer
- Tango
- Disco fox
- Foxtrot
- Quickstep
- Polka
- Western Polka
- Rock'n'roll
- Akrobatski rock'n'roll
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Foster, Susan Leigh. (2011). Choreographing empathy : kinesthesia in performance. Routledge. ISBN 978-0-415-59656-5. OCLC 963558371.
- ^ "Canadian National Arts Centre – Dance Forms: An Introduction". Arts Alive. Arhivirano s originala, 16. 4. 2021.
- ^ Carey, Katy; Moran, Aidan; Rooney, Brendan (1. 3. 2019). "Learning Choreography: An Investigation of Motor Imagery, Attentional Effort, and Expertise in Modern Dance". Frontiers in Psychology. 10: 422. doi:10.3389/fpsyg.2019.00422. ISSN 1664-1078. PMC 6405914. PMID 30881331.
- ^ Mathpal, Yashodhar (1984). Prehistoric Painting Of Bhimbetka (jezik: engleski). Abhinav Publications. str. 220. ISBN 9788170171935.
- ^ Nathalie Comte. "Europe, 1450 to 1789: Encyclopedia of the Early Modern World". Ed. Jonathan Dewald. Vol. 2. New York: Charles Scribner's Sons, 2004. pp 94–108.
- ^ Guenther, Mathias Georg. 'The San Trance Dance: Ritual and Revitalization Among the Farm Bushmen of the Ghanzi District, Republic of Botswana.' Journal, South West Africa Scientific Society, v. 30, 1975–76.
- ^ Raftis, Alkis, The World of Greek Dance Finedawn, Athens (1987) str. 25.
- ^ Kadman, Gurit (1952). "Yemenite Dances and Their Influence on the New Israeli Folk Dances". Journal of the International Folk Music Council. 4: 27–30. doi:10.2307/835838. JSTOR 835838.
- ^ "Basin with design of dancers" (jezik: engleski). National Museum of China. Arhivirano s originala, 11. 8. 2017. Pristupljeno 23. 5. 2017. Pottery from the Majiayao culture (3100 BC to 2700 BC)
- ^ Kʻo-fen, Wang (1985). The history of Chinese dance. Foreign Languages Press. str. 7. ISBN 978-0-8351-1186-7. OCLC 977028549.
- ^ Li, Zehou; Samei, Maija Bell (2010). The Chinese aesthetic tradition. University of Hawaiʻi Press. str. 5. ISBN 978-0-8248-3307-7. OCLC 960030161.
- ^ Sturgeon, Donald. "Lü Shi Chun Qiu". Chinese Text Project Dictionary (jezik: kineski). Pristupljeno 23. 5. 2017.
Original text: 昔葛天氏之樂，三人操牛尾，投足以歌八闋
- ^ Schafer, Edward H. (juni 1951). "Ritual Exposure in Ancient China". Harvard Journal of Asiatic Studies. 14 (1/2): 130–184. doi:10.2307/2718298. ISSN 0073-0548. JSTOR 2718298.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]