Массера йукъара лакхара даржан домен

gTLD (инг. generic Top-Level Domain — Массера йукъара дуьнена машан меттиг) — дуьнена машан лакхара меттиг, кхоьлина тайп тайпнара белха а ишт кхин долучу гIулкхашна.

Истори

Уьш кхоладелла 1985 шарахь.

• .com — йохка-эцар доцучу (тобанашна) меттигашна;
• .edu — Iилманаш долучу меттигашна;
• .gov — пачхьалкха урхалашна АЦШ (U.S);
• .mil — тIема гIулкх лелочу тобанашна АЦШ (U.S);
• .net — меттигашна а, машанца гIулкх долуш;
• .org — йохка-эцар доцучу тобанашна;
• .int — дуьнена йукъараллийн тобанашна.

Йолш йолучу хенахь йу 6 дуьнена машан меттигаш gTLD тобан дIаяздаларш доцуш — .com, .net, .org, .info, .biz а .name. Гойтуш йолу меттигаш лелош йу массо хIуман, цхьа къастам боцуш.

ICANN, юкъарло нисйечу тобано, машан меттигах хьакхалуш долу IP-долу меттиг машан чура, 25 мангал баттахь 2010 г. къобал дина кхоллар ишта .xxx дуьнена машан меттиг, хьажийна долу берзан зудрий ишта тегри нахан гайтарна, ишта долш долу дуьнена чура хьал гал докхуш. Мадарра аьлча Везачу Дала ца магийна маьлдолу хIума къобал дина Дална дуьхьал.

Тайп-тайпнара

Лелош йоцу машан меттигаш лакхарчу могIрехь

• .com (commercial) — йохка эцарна
• .net (networks) — машан
• .org (organizations)— йохка эцар доцуш юкъарло лелочарна.
• .biz (business organizations)— йохка эцар лелочарна (тоьхна доза долуш).
• .info (information) — меттигаш йаьстина массарна
• .name (personal) — долахь йолучу меттиган (тоьхна доза долуш).
• .pro (professionals) — говзачу наханна тайп-тайпнара говзалла йолуш (тоьхна доза долуш).

Ахча луш латтош долу лакхара дуьнена машан меттигаш

• .asia — меттиг болх бечу азиатхойн-хIурдаца болучу махкан
• .aero — юкъарло лелош болучу нахан, моха кеманашца хьакхалуш болх беш болу
• .cat — каталахойн метта Iилманан говзанчашна.
• .coop — йохка эцар лелош йолу тобан
• .eco — дуьнена машан, хьакха луш йолу Iаламца
• .jobs — белха гIулкхашах лацна а хIу болх бу ле бац дуьйцуш, балхан.
• .mobi — хIара лер гIирсан а ишта телаш доцуш зIе латто чу гIирсашна.
• .museum — гайтаршна
• .post — кехаташ дIаса а дохуьйтучарна
• .tel — дIа а дохкуш адмах лаьцна болу аззамаш ишт кхин долучу стега лаьцна чу гIулкхашна
• .travel — дуьненан чохь буьлабелла лелачу нахан
• .xxx — хIара бакхийчера боьха дерзан догIмаш а ишт кхи галдаьлларг гойтуш йолу меттигашна йу

Машан меттигаш доза тоьхна а долуш

• .edu (educational) — Iамерика пачхьалкхан лаккхарчу доьшачу меттиган а ишта кхин болучу дешрхошна (U.S).
• .gov (US Government) — дIадиллина ду Iамерика пачхьалкха урхаллийн (U.S).
• .int (international organizations) — дуьнена чура къаьмнашан юкъарло лелочу тобанашна (хIара йоцуш .tpc.int).
• .mil (US Dept of Defense) — тIема гIулкханна а доьшачу меттигашна (U.S).

Дуьнена машан меттигаш ша болу маша хуттуш

• .arpa — ша болу маш хуттуш а, хьалха, дIакъойлина йолу меттигаш (тIема гIулкхан) дакъошца машан чура.
• .root — меттиг чу язъйина йу гIулкхдечан DNS буха чу, лелош йолу белхалоша VeriSign, амма оцуьнан цIе цхьанхьа кхи баш йуцуш йац. Хетарехь из лелош йу чоьхьарчу гIулкхан.

Дола йаьхна машан меттигаш

Мадиццара RFC 2606 4 машан меттиг, цхьац долучу гIулкхашна лелош ду, йолуш йолу цIерашсанна чу язъйина йу DNS чу:

• .example — масаллийна дола даькхина ду.
• .invalid — дола даьккхина нийса йоцуш йолу дуьнена машан цIе хьагойтуш.
• .localhost — дола даьккхина къовсам ца балийта машанашна йукъахь, лелош масарна бухар цхьа машан цIе localhost.
• .test — доа даькхина ду йозан лелорна.

Хьажоргаш

• Массера йукъара дуьнена машан меттигаш IANA