Criafolen
| Criafolen | |
|---|---|
| |
| Criafolen Ewropeaidd Sorbus acuparia | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Plantae |
| Ddim wedi'i restru: | Angiosbermau |
| Ddim wedi'i restru: | Ewdicotau |
| Ddim wedi'i restru: | Rosidau |
| Urdd: | Rosales |
| Teulu: | Rosaceae |
| Is-deulu: | Maloideae |
| Genws: | Sorbus |
| Is-enws: | Sorbus |
| Rhywogaethau | |
|
niferus | |
Coed a llwyni sy'n perthyn i'r genws Sorbus o'r teulu Rosaceae yw'r criafolennau. Ceir nifer o rywogaethau yng Ngogledd America, Ewrop a gogledd Asia, gyda'r nifer fwyaf o rywogaethau ym mynyddoedd gorllewin Tsieina a'r Himalaya.
Maent yn goed cymharol fychan fel rheol, gydag ambell rywogaeth yn llwyn. Mae'r aeron yn nodweddiadol, yn goch neu'n oren yn y rhan fwyaf o rywogaethau. Maent yn fwyd gwerthfawr iawn i adar, sydd a rhan bwysig yng ngwasgaru'r hadau.
Y rhywogaeth fwyaf adnabyddus yw'r Griafolen Ewropeaidd, Sorbus aucuparia, sy'n nodweddiadol o ogledd Ewrop a mynyddoedd de Ewrop; mae'n goeden gyffredin iawn ar ucheldiroedd Cymru. Ceir llawer o gredoau gwerin yn gysyllteidig a'r goeden hon; ystyrid ei bod yn amddiffyniad rhag ysbrydion drwg, a byddai'n aml yn cael ei phlannu gerllaw tai.
Rhywogaethau
[golygu | golygu cod]- Sorbus aucuparia - Criafolen Ewropeaidd
- Sorbus americana - Criafolen America
- Sorbus cashmiriana - Criafolen Kashmir
- Sorbus commixta - Criafolen Japan
- Sorbus decora
- Sorbus devoniensis – Cerddinen Dyfnaint
- Sorbus domestica – Cerddinen Morgannwg
- Sorbus eminens – Cerddinen Mynwy
- Sorbus glabrescens
- Sorbus hupehensis - Criafolen Hubei
- Sorbus hybrida – Cerddinen groesryw
- Sorbus intermedia – Cerddinen Sweden
- Sorbus matsumurana
- Sorbus sargentiana - Criafolen Sargent
- Sorbus scalaris
- Sorbus sitchensis - Criafolen Sitka
- Sorbus vilmoriniana - Criafolen Vilmorin