Rhestr brenhinoedd Tibet
Dyma restr o frenhinoedd Tibet o gyfnod brenhinllin Yarlung. Mae'r frenhinllin etifeddol honno yn dechrau yn y cyfnod cyn i Fwdhiaeth gyrraedd Tibet. Er i'r rhestr ddechrau gydag enwau brenhinoedd mytholegol, mae'n gorffen gyda thri o'r brenhinoedd Dharma sy'n cynrychioli ton gyntaf cyflwyno Bwdhiaeth i Dibet a chychwyn Bwdhiaeth Dibetaidd.
Mae blwyddyn gorseddu Nyatri Tsenpo, a ddechreuodd deyrnasu yn 127 CC, yn ôl traddodiad, yn cael ei chyfrif fel blwyddyn gyntaf y Calendr Tibetaidd, a dethli Losar, y Galan Ionawr Dibetaidd, i'w dathlu.
Dim ond yn chwedloniaeth Tibet y ceir hanes y 26 brenin cyntaf. Mae teyrnas Tibet ei hun yn cychwyn gyda'r 31ain frenin Tagbu Nyasig. Cyn hynny roedd grym y brenhinoedd yn gyfyngedig i gyffiniau dyffryn Yarlung.[1] Y tri Brenin Dharma oedd Songtsen Gampo, Trisong Detsen a Tri Ralpachen).[2] Gyda theyrnasiad y brenin olaf, Langdarma, torrwyd y deyrnas yn fân deyrnasoedd ac arglwyddiaethau.
| Trefn | Enw | Geni a marw |
|---|---|---|
| 1 | Nyatri Tsenpo (gNya-khri btsan-po) | (127 CC) |
| 2 | Mutri Tsenpo (Mu-khri btsan-po) | |
| 3 | Dingtri Tsenpo (Ding-khri btsan-po) | |
| 4 | Sotri Tsenpo (So-khri btsan-po) | |
| 5 | Mertri Tsenpo (Mer-khri btsan-po) | |
| 6 | Dakrri Tsenpo (gDags-khri btsan-po) | |
| 7 | Siptri Tsenpo (Srib-khri btsan-po) | |
| 8 | Drigum Tsenpo (Gri-gum btsan-po) | |
| 9 | Chatri Tsenpo (Bya-khri btsan-po) | |
| 10 | Esho Lek (E-sho legs) | |
| 11 | Desho Lek (De-sho legs) | |
| 12 | Tisho Lek (Thi-sho legs) | |
| 13 | Guru Lek (Gu-ru legs) | |
| 14 | Trongzhi Lek (vBrong-zhi legs) | |
| 15 | Isho Lek (I-sho legs) | |
| 16 | Zanam Zindé (Za-nam zin-lde) | |
| 17 | Detrul Namshungtsen (Lde-vphrul nam-gzhung btsan) | |
| 18 | Senöl Namdé (Se-snol gnam-lde) | |
| 19 | Senöl Podé (Se-snol po-lde) | |
| 20 | Senöl Nam (lDe-snol nam) | |
| 21 | Senöl Po (lDe-snol po) | |
| 22 | Degyel Po (lDe-rgyal po) | |
| 23 | Detrin Tsen (lDe-sprin btsan) | |
| 24 | Tori Longtsen (To-ri long-btsan) | |
| 25 | Tritsen Nam (Khri-btsan nam) | |
| 26 | Tridra Pungtsen (Khri-sgra dpung-btsan) | |
| 27 | Tritog Jetsen (Khri-thog rje-btsan) | |
| 28 | Lha Thothori Nyantsen (Lha tho-tho-ti gnyan-btsan) | 5g |
| 29 | Trinyen Zungtsen (Khri-gnyan gzungs btsan) | |
| 30 | Drongnyen Deu (vBrong-gnyan ldevu | |
| 31 | Tagbu Nyasig (dMus-long dkon-pa bkra-gshis) | 579-619 |
| 32 | Namri Songtsen (gNam-ri Srong-btsan) | 601-629 |
| 33 | Songtsen Gampo (Srong-btsan sgam-po) | 609-650 |
| 34 | Gungri Gungtsen (Gung-ri gung-btsan) | 638-655 |
| 35 | Mangsong Mangtsen (Mang-srong mang-btsan) | 653-679 |
| 36 | Düsong Mangpojé (vDus-srong mang-po-rje) | 679-704 |
| 37 | Tridé Tsuktsen (Khri-lde gtsug-brtan / Mes Ag-tshom) | 680-743 |
| 38 | Trisong Detsen (Khri-srong lDe-btsan) | 730-797 |
| 39 | Muné Tsenpo (Mu-ne btsan-po) | 762-786 |
| 40 | Mutik Tsenpo (Mu-tig btsan-po) | 764-817 |
| 41 | Tri Ralpachen | 806-838 |
| 42 | Langdarma | 803-842 |
| - | Ymrannu rhwng y meibion: Yumten (U-Tsang) ac Osung (tiriogaethau dwyrain Tibet) |
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Erik Haarh, "The Yar Lun Dynasty", yn The History of Tibet, gol. Alex McKay, cyf. 1 (Llundain, 2003), t. 144; Hugh Richardson, "The Origin of the Tibetan Kingdom", yn The History of Tibet, t. 159; Russell Kirkland, "The Spirit of the Mountain", yn The History of Tibet, t. 183
- ↑ "The Three Dharma Kings of Tibet". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2009-07-13. Cyrchwyd 2008-01-04.