Ριέκα
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Ριέκα | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
  Ριέκα | |||
| Χώρα | Κροατία[1] | ||
| Διοικητική υπαγωγή | Ζουπανία του Πρίμοριε-Γκόρσκι Κόταρ | ||
| Προστάτης | Vitus | ||
| Έκταση | 43,4 km²[2] και 43,4 km²[2] | ||
| Υψόμετρο | 0 μέτρο | ||
| Πληθυσμός | 107.964 (31 Αυγούστου 2021)[3] | ||
| Ταχ. κωδ. | 51000[4] | ||
| Τηλ. κωδ. | 051 | ||
| Ζώνη ώρας | UTC+01:00 | ||
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος | ||
 Σχετικά πολυμέσα | |||
Η Ριέκα (στα ελληνικά γράφεται και Ριγιέκα ή Ριγέκα, για να πλησιάζει την τοπική προφορά, Rijeka στην κροατική γλώσσα, και Rika, Reka σε κροατικές διαλέκτους, Fiume στην Ιταλική γλώσσα και στα Ουγγρικά - αναφέρεται και σε ελληνικές πηγές του 19ου αιώνα ως Φιούμε -, Reka στα Σλοβένικα, Sankt Veit am Flaum σε παλαιά Γερμανικά, Folyómszentvít στα Ουγγρικά) είναι το κύριο λιμάνι της Κροατίας. Rijeka και Fiume σημαίνουν ποταμός.
Βρίσκεται στον κόλπο Κβάνερ της Αδριατικής. Έχει 144.043 κατοίκους (240.000 στην ευρύτερη περιοχή το 2001) και είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Κροατίας. Η πλειοψηφία των κατοίκων είναι Κροάτες (κατά 80,39% σύμφωνα με την απογραφή του 2001).
Η οικονομία της πόλης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις θαλάσσιες μεταφορές, τα ναυπηγεία και τον τουρισμό.
Στη Ριέκα βρίσκεται το Εθνικό Θέατρο της Κροατίας, που χτίστηκε το 1765, καθώς και το Πανεπιστήμιο της Ριέκα, που ιδρύθηκε το 1632. Τοπικές ποδοσφαιρικές ομάδες είναι η Φ.Κ. Ριέκα και η Ν.Κ. Οριέντ.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αρχαιότητα και Μεσαίωνας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην περιοχή υπάρχουν ερείπια από νεολιθικές εγκαταστάσεις. Οι παλαιότεροι οικισμοί είναι η κελτική Ταρσάτικα σε ένα λόφο, το σύγχρονο Τρσατ στη Ριέκα κι ο οικισμός μιας ναυτικής φυλής, των Λιβούρνων, στο φυσικό λιμάνι.
Την περίοδο του Αύγουστου, η Ταρσάτικα έγινε "αυτόνομη πολιτεία" (municipium) στη δεξιά όχθη του μικρού ποταμού Ργιετσίνα (Rječina) με την ονομασία Φλούμεν (λατ. flumen, ποτάμι). Μετά τον 4ο αιώνα, η πόλη ονομάστηκε Φλούμεν Σάνκτι Βίτι (ο ποταμός του αγίου Βίτου), προς τιμήν του προστάτη αγίου της πόλης. Από τον 5ο αιώνα κι έπειτα, η πόλη πέρασε στα χέρια των Φράγκων, των Κροατών και των Μαγυάρων, μέχρι που το 1466 πέρασε υπό την κυριαρχία των Αψβούργων της Αυστρίας.
Περίοδος των Αψβούργων
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ελεύθερο λιμάνι από το 1723, η Ριέκα κατά το 18ο και 19ο αιώνα αποτελούσε κτήση των Αψβούργων, αυστριακή, κροατική ή ουγγρική, μέχρι την ένωσή της με το βασίλειο της Ουγγαρίας το 1870. Αν κι η Κροατία είχε συνταγματική αυτονομία μέσα στην Ουγγαρία, η Ριέκα ήταν ανεξάρτητη κι η διακυβέρνησή της γινόταν κατευθείαν από τη Βουδαπέστη μέσω ενός κυβερνήτη, καθώς ήταν το μόνο διεθνές λιμάνι της Ουγγαρίας, το οποίο ανταγωνιζόταν το αυστριακό λιμάνι της Τεργέστης.
Η μεγάλη ανάπτυξη του λιμανιού, η επέκταση του διεθνούς εμπορίου κι η σύνδεση της πόλης με τους ουγγρικούς και αυστριακούς σιδηροδρόμους συνέβαλαν στην αύξηση του πληθυσμού από 21.000 το 1880 σε 50.000 κατοίκους το 1910.
Η διαφωνία Ιταλίας-Γιουγκοσλαβίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ήττα της Αυστροουγγαρίας κατά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου προκάλεσε την ύπαρξη δυο αντίπαλων πλευρών στη διοίκηση της πόλης: και η Ιταλία και το νέο Βασίλειο Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων (αργότερα Γιουγκοσλαβία) διεκδικούσαν τα ηνία της πόλης, λόγω της αδιαμφισβήτητης ύπαρξης εθνικών πληθυσμών στην περιοχή.
Μετά από σύντομη ιταλική κατοχή, διεθνής δύναμη από γαλλικά, βρετανικά και αμερικανικά στρατεύματα κατέλαβε την πόλη τον Νοέμβριο του 1918, ενώ το μέλλον της αποφασιζόταν στο Συνέδριο Ειρήνης στο Παρίσι.
Οι διαπραγματεύσεις διακόπηκαν απότομα στις 12 Σεπτεμβρίου 1919, όταν κατέλαβαν την πόλη δυνάμεις Ιταλών ατάκτων εθνικιστών με επικεφαλής το συγγραφέα και ποιητή Γκαμπριέλε Ντ' Ανούντσιο. Το περιστατικό έγινε δυο μέρες μετά τη Συνθήκη του Σεν Ζερμέν, με την οποία διαλυόταν η Αυστροουγγαρία.
Στις 12 Νοεμβρίου 1920, η Ιταλία κι η Γιουγκοσλαβία υπέγραψαν συνθήκη, σύμφωνα με την οποία η Ριέκα/Φιούμε θα αποτελούσε ανεξάρτητο ελεύθερο κρατίδιο. Η απάντηση του Ντ' Ανούντσιο ήταν η κήρυξη πολέμου στην Ιταλία. Ηττήθηκε από τις βασιλικές ιταλικές δυνάμεις, που πήραν τον έλεγχο της πόλης τον Ιανουάριο του 1921.
Έπειτα από διπλωματικές διεργασίες, η Συνθήκη της Ρώμης το 1924 απέδωσε στην Ιταλία τη Ριέκα και την πόλη Σούσακ στη Γιουγκοσλαβία, πόλεις-λιμάνια που συνδέονταν διοικητικά.
Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η πόλη ήταν στην εξουσία των φασιστών Ιταλών και μετά υπό την κατοχή των Γερμανών.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά το τέλος του πολέμου, γιουγκοσλαβικά στρατεύματα προέλασαν μέχρι την Τεργέστη το Μάιο του 1945. Το Φιούμε έγινε η κροατική πόλη της Ριέκα (μέχρι το 1991 ανήκε στη Γιουγκοσλαβία) με τη Συνθήκη Ειρήνης του Παρισιού το 1947 ανάμεσα στην Ιταλία και τους Συμμάχους.
Με το κομμουνιστικό καθεστώς του Τίτο, ιταλόφωνοι πληθυσμοί κυνηγήθηκαν κι εξορίστηκαν, ωθούμενοι από τις μαζικές εκτελέσεις εκατοντάδων "υπόπτων" Φασιστών, Ιταλών δημοσίων υπαλλήλων, στρατιωτικών και απλών πολιτών.
Αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Εργοστάσιο τορπιλών (Tvornica "Torpedo")
- Ιερό της Παναγίας του Τρσατ (Svetište Majke Božje Trsatske)
- Παλαιά Πύλη, Ρωμαϊκή Αψίδα (Stara vrata, Rimski luk)
- Δομινικανικό μοναστήρι, εκκλησία του Αγίου Τζερόμ, πρώην δημοτικό παλάτι και Στέντερατς
- Πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη
- Μουσείο Μοντέρνας και Σύγχρονης Τέχνης
- Ναυτικό Μουσείο της Ριέκα και Ιστορικό Μουσείο της Κροατικής Ακτής (πρώην παλάτι του Κυβερνήτη)
- Μουσείο της πόλης της Ριέκα
- Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Ριέκα
- Δικαστικό Μέγαρο
- Καθεδρικός ναός του Αγίου Βίτου
- Παρεκκλήσι του Αγίου Σεβαστιανού και του Αγίου Φαβιανού
- Ερείπια του κάστρουμ
- Η Ρωμαϊκή αψίδα της Παλαιάς Πύλης
- Το παλαιό Δημαρχείο
- Εκκλησία της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου και ο κεκλιμένος Πύργος
- Το παλάτι Μοντέλλο
- Η αγορά
- Το Εθνικό Κροατικό Θέατρο Ιβάν πλ. Ζάιτσα
- Ο ορθόδοξος ναός του Αγίου Νικολάου
- Ο πύργος της πόλης
- Το παλάτι Πλεκ
- Η εκκλησία των καπουτσίνων Νοτρ Νταμ ντε Λουρ
- Το πρώην κυρίως κτίριο του παλιού εργοστασίου ζάχαρης.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 7817. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2018.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Register of spatial units of the State Geodetic Administration of the Republic of Croatia. dgu
.gov .hr /registar-prostornih-jedinica-172 /172. - ↑ «Popis stanovništva, kućanstava i stanova 2021. – stanovništvo prema starosti i spolu po naseljima». 2021 Croatian census: population data by age, sex, settlement. Croatian Bureau of Statistics. 22 Σεπτεμβρίου 2022.
- ↑ List of Croatian settlements and delivery post offices. 3 Ιανουαρίου 2022. www
.posta .hr /preuzimanje-podataka-o-postanskim-uredima.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Πόλη της Ριέκα Αρχειοθετήθηκε 2005-02-06 στο Wayback Machine.
- Ριέκα danas
- Πληροφορίες για πολιτιστικά γεγονότα στη Ριέκα
- Χάρτης της Ριέκα, τουριστικές πληροφορίες Αρχειοθετήθηκε 2006-10-07 στο Wayback Machine.
- The Virtual Free State of Rijeka
- Ριέκα
- Το περιοδικό Forza Fiume
- Η εκδοτική εταιρεία της ιταλόφωνης κοινότητας με άρθρα της ημερήσιας εφημερίδας "La Voce del Popolo"